دانلودمقاله اکولوژی گندم

اختصاصی از فی گوو دانلودمقاله اکولوژی گندم دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

مقدمه:
گندم به عنوان یکی از اصلی‌ترین مواد غذایی بشر و مهمترین محصول زراعی و ماده غذایی در اکثر کشورها، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. با توجه به رشد روزافزون جمعیت و افزایش قیمت این کالا در بازار بین‌المللی اهمیت دستیابی به خود کفایی با این محصول استراتژیک، روز به روز افزایش بیشتری پیدا می‌کند. در گزارش سالیانه انتشارات سازمان خواربار جهانی(FAO)، اظهار شده که عملکرد گندم در واحد سطح، در کشور ایران از متوسط تولید جهانی به مقدار 570 کیلوگرم در سال 1990 پایین‌تر بوده است. در بین مواردی که کارشناسان، این سازمان به عنوان دلایل پایین بودن عملکرد این محصول در کشور ایران ارائه داده‌اند، ناکافی بودن میزان دانش فنی کشاورزان بطور بارزی استنباط می‌شود. در راستای ایجاد تحول در روند تولید گندم در کشور ایران، طرح محوری گندم به عنوان یکی از جامع‌ترین و مهمترین طرح‌های وزارت کشاورزی به منظور افزایش تولید گندم در سال 1368 به اجرا در آمد. آنچه در دهه گذشته مورد توجه قرار گرفته است، زیر سؤال رفتن برنامه‌های توسعه‌ای است که تنها هدف آنها افزایش تولید می‌باشد(6).
آمار نشان می‌دهد که ایران نزدیک به 20 میلیون هکتار زمین قابل کشت دارد؛ از این مقدار، سالیانه حدود 10 هکتار به ‌صورت آیش گذارده می‌شود و 5/8 تا 9 میلیون هکتار آن زیر کشت محصولات کشاورزی مختلف می‌رود، که حدود 3/2 آن به کشت گندم اختصاص می‌یابد و سطحی معادل 6/5 میلیون هکتار را می‌پوشاند. از این مقدار 6/1 میلیون هکتار به گندم آبی و 4 میلیون به گندم دیم تعلق دارد(4).
2-1- اهمیت اقتصادی گندم:
گندم معمولی (T.aestivum L.em.Tell) در محدوده وسیعی از شرایط آب و هوائی جهان رشد می‌کند و در حقیقت این گیاه سازگار‌ترین گونه‌های غلات است. زمین‌های زیادی در سر‌تا‌سر جهان در مقایسه با سایر گیاهان زراعی، به کشت آن اختصاص داده شده است، زیرا گندم غذای اصلی انسان است که به طور مستقیم مورد مصرف قرار می‌گیرد. به این ترتیب سطح کشت و تولید جهانی آن از سایر محصولات بیشتر است. گندم منبع اصلی کربوهیدرات غذای انسان را تشکیل داده و از لحاظ تهیه نان و ارزش نانوایی، آرد هیچ‌یک از غلات به پای آرد گندم نمی‌رسد. به خاطر داشتن بافت همبندی گلوتن گندم، خاصیت نانوایی آن دارای ارزش بسیار بالایی است. کیفیت گلوتن گندم بستگی به ژنوتیپ گندم‌ها دارد و همین صفت است که آرد گندم را ممتاز می‌نماید. بر خلاف هر غله دیگری، گلوتن گندم قادر است ور آمدن خمیر را از طریق تشکیل سلول‌های کوچک گاز و نگهداشتن گازکربنیک تشکیل شده در اثر تخمیر، به انجام برساند. در هرحال مصرف نان‌هایی که خمیرشان تخمیر حاصل می‌کنند و یا آنهایی که نمی‌کنند از قرن‌ها پیش و شاید هم در دوران قبل از تاریخ ثبت شده و مورد استفاده قرار می‌گرفته است. هر چند گندم از نظر بعضی از اسید‌های آمینه بخصوص لایسین فقیر است، ولی جزء بهترین غذاها به شمار می‌رود. نشاسته گندم به سادگی هضم می‌شود، زیرا دارای مقدار زیادی پروتئین می‌باشد. دانه گندم حاوی بسیاری مواد معدنی، ویتامین‌ها و چربی‌ها است(9).
در ایران مانند بسیاری از کشورهای جهان، نان حاصله از گندم مهمترین ماده غذائی روزانه مردم را تشکیل می‌دهد و نقش عمده‌ای در تأمین انرژی و پروتئین مورد نیاز بدن به عهده دارد. نان گندم یکی از ضروری‌ترین مواد غذائی و قوت اصلی اکثریت عظیمی از مردم کشورمان را تشکیل می‌دهد. بر طبق آمار مختلف متوسط سهم مصرف نان در کل انرژی مورد احتیاج حدود 40 درصد می‌باشد. به دلیل محتوای بسیار زیاد دانه از مواد پروتئینی و هیدرات کربن و نیز نسبت میان آنها که برای انسان بسیار عالی و مفید می‌باشد، امکان نگهداری دانه به مدت طولانی و حمل آنها به مسافت‌های خیلی زیاد بدون اینکه تغییراتی در آنها بوجود بیاید، میسر است و همچنین امکان کشت موفق آن در شرایط آب و هوای کاملا متفاوت (سرد و معتدل، خشک و گرم و...) و تا ارتفاعات خیلی بالا در پرو تا ارتفاعات 400 متری کشت می‌گردد(9).
در کل وجود آب و دمای مناسب، در تمام مناطق دو عامل تعیین کننده در میزان کشت گندم است. در مناطق مرطوب و گرم با علت شیو‌ع بیماری مخصوصا زنگ گندم، زراعت این محصول چندان رواج ندارد. کشورهای آسیایی، 26 درصد سطح زیر کشت گندم (90 میلیون هکتار) را به خود اختصاص داده‌اند؛ تقریبا یک‌سوم و به سخنی دقیقتر، 31 در‌صد محصول دنیا از این منطقه بدست می‌آید. در آسیا این محصول هم در مناطق معتدله (مانند چین) و هم در مناطق گرم (مانند هندوستان، پاکستان، افغانستان سوریه و ترکیه) زراعت می‌شود. در برخی از کشورهای مذکور در سال‌های اخیر محصول گندم به طور اساسی اضافه شده است. دلیل این کار استفاده از واریته‌ها یا ارقام پر محصول و اتخاذ روش‌های کشت جدید بوده است(4).
3-1- مشخصات گیاه‌شناسی گندم:
گندم گیاهی است یک‌ساله، تک لپه و از خانواده گندمیان gramineae و از جنس تریتیکم triticum که دارای گونه‌های بسیار زیاد وحشی و اهلی است. نمونه‌های وحشی آن غالبا به صورت علف هرز خود‌نمایی کرده و مزاحم کشت و کار می‌گردند. گندم مانند هر گیاه دیگری دارای ریشه، ساقه، برگ، گل و دانه می‌باشد که ذیلاً به شرح هر‌یک از آنها پرداخته می‌شود:
1-3-1- ریشه گندم:
هنگام جوانه‌زدن گندم، اولین اندامی که پوست دانه را می‌شکافد و از آن خارج می‌شود ریشه‌چه می‌باشد. از این پس رشد گیاهچه که در زیر خاک و در تاریکی انجام می‌پذیرد شامل رشد طولی سریع ساقه همراه با تغیر حالت‌های ویژه آن می‌باشد تا اینکه ساقه‌چه گیاه جوان بتواند در خاک پیشروی کرده و از موانع موجود بر سر راه بگذرد و هر‌چه زود تر سر از خاک بیرون آورد. یکی از بارزترین تغییر حالت‌های ساقه آن است که مریستم انتهائی ساقه به وسیله برگ غلاف مانندی به نام کلئوپتیل coleopotile پوشیده می‌شود. وقتی گیاهچه سراز خاک بیرون آورد و اولین برگ گندم که نشانی از یک لپه‌ای بودن آن است ظاهر شد، عمل کلروفیلی آغاز می‌شود، از محل اولین گره نزدیک خاک گیاه‌چه، ریشه‌های اصلی گندم بیرون می‌آیند. این ریشه‌ها که از نظر شکل به ریشه‌های اولیه شباهت دارند به ریشه‌های ثانویه موسومند. این ریشه‌ها نسبتا از لحاظ قطر و طول همسان و مشابه می‌باشند و در بین آنها راست ریشه مشاهده نمی‌شود(ریشه افشان). عمده ریشه‌های گندم در زراعت آبی در عمق 25-20 سانتیمتر و در زراعت دیم در عمق 15-10 سانتیمتر قراردارند (به علت عمق کم خاک زراعی و عدم توسعه ریشه‌ها)(1).

2-3-1- ساقه گندم:
ساقه گندم ماشوره‌ای و بدون انشعاب است. درون ساقه برخی از نژادها پر و د تعدادی نیمه توپر و در بسیاری خالی است. البته ملاک توپر یا خالی بودن ساقه را از وضعیت ساقه گندم در 20- 15 سانتیمتری زیر سنبل گندم می‌دانند. در روی ساقه گندم برجستگی‌هائی به نام گره وجود دارد فاصله بین دو گره را میان‌گره ‌نامند. بر روی هر یک از برجستگی‌ها، یک برگ به طور متناوب قرار دارد. از محل گره گندم که در نزدیکی سطح خاک قرار دارد، تعداد زیادی ریشه‌افشان منشعب می‌شود، به همان صورت که از محل گره مذکور تعداد زیادی ساقه نیز می‌روید که به این ساقه‌ها اصطلاحاً پنجه گندم ‌گویند. خاصیت پنجه‌زنی از رقمی به رقم دیگر تفاوت می‌کند. یک بوته گندم ممکن است از50-2 پنجه بسته به موقعیت محل و رقم ایجاد می‌نماید. در تحت شرایط مزرعه‌ای معمولا 5-3 پنجه عمومیت دارد(1).
3-3-1- برگ گندم:
هر برگ گندم از دو قسمت غلاف و پهنک تشکیل شده است. پهنک برگ معمولا در محل گره بالاتر به به غلاف برگ متصل است. غلاف فاصله میان گره را پوشانده و در محل گره پایین‌تر به ساقه متصل است. برگ‌ها در روی ساقه به صورت منفرد و در دو ردیف به‌طور متناوب قرار دارند. غلاف برگ ممکن است تمام ساقه و یا قسمتی از ساقه را بپوشاند و در قسمت دیگر تا رسیدن به محل گره بالائی نیم‌باز باشد. در محل اتصال پهنک برگ به غلاف در هر قسمت آن یک زائده بیرنگ به نام گوشوارک یا Auricule وجود دارد. در بین دو گوشوارک یک پرده بیرنگ به نام زبانک یا Ligule و به ارتفاع 3-2 میلیمتر وجود دارد که در امتداد ساقه و به سمت بالا کشیده شده است(1).

4-3-1- سنبل گندم:
در انتهای ساقه گندم، سنبل گندم بوجود می‌آید. فاصله میان گره‌ها در سنبل گندم خیلی به هم نزدیک شده، محور سنبل را تشکیل می‌دهد. محور سنبل به شکل زیگزاگ می‌باشد که هر بند با بند دیگر زاویه منفرجه تشکیل می‌دهد. بر روی هر بند یک سنبل فرعی یا سنبله با دم بسیار کوتاهی وجود دارد. تعداد سنبله‌ها در روی محور اصلی بین 20-15 عدد می‌باشد. در داخل هر سنبله از 7-1 گل ممکن است وجود داشته باشد که حداکثر5 گل بارور شده و بقیه عقیم می‌مانند. طول سنبل گندم بین 18-6 سانتیمتر در ارقام و شرایط اکولوژیکی ممکن است تغییر کند. سنبل گندم معمولا در راس به سنبله‌های نازا ختم می‌شود. گل گندم دوجنسی دارای سه پرچم و یک مادگی که دارای دو کلاله پر مانند است، می‌باشد. در گندم قبل از اینکه کاسه گل باز شود و پرچم‌ها به بیرون بیفتند، عمل لقاح خاتمه می‌پذیرد، بنابراین بیم اختلاط ارقام در کار نمی‌باشد. این خاصیت که به آن خود القاحی یا خود باروری گویند، برای محققان اصلاح‌ بذر حائز کمال اهمیت است، چون می‌توانند ارقام و گونه‌های مختلف گندم را در جوار هم به منظور مقایسه عملکرد و یا سایر مقاصد بکارند. در دو طرف تخمدان گل گندم، دو غده کوچک به نام لودیکول وجود دارد(1).
هرسنبله به ترتیب از خارج به داخل از دو پوسته به ترتیب به نام‌های پوشه glume و پوشینه glumelle احاطه شده است. تعداد پوشه‌ها درهر سنبله دو عدد و تعداد پوشینه‌ها در اطراف هر گل دو عدد می‌باشد. پوشینه خارجی (تحتانی) را لما lemma و پوشینه داخلی (فوقانی) را پالئا palea نامند. برخی از اختصاصات سنبل از قبیل طرز قرار گرفتن هر سنبله بر روی محور اصلی، وجود یا عدم وجود ریشک بر روی پوشه یا پوشینه‌ها، رنگ و اندازه ریشک، شکل و رنگ پوشه و پوشینه، وجود یا عدم وجود کرک بر روی محور اصلی سنبل می‌توانند در جداسازی ارقام از یکدیگر مفید و مؤثر باشند(1).

5-3-1- ریشک:
ریشک عبارت از زائده‌ای است خار مانند که معمولا در انتهای آزاد یکی از پوشینه‌ها که در قسمت خارج دانه قرار دارد ممکن است بروید. احتمال دارد برخی از نژاد های گندم فاقد ریشک و یا دارای ریشک کوتاهی باشند. معمولاً گندم‌های ریشک‌دار گندم‌های بدون ریشک عملکرد بیشتری دارند. حتی کیفیت گندم‌های ریشک‌دار از بدون ریشک برتر است. ریشک را برگ تغییر شکل یافته می‌دانند که از برگ فقط رگبرگ اصلی آن باقیمانده است. از لحاظ شکل مقطع آن مثلثی است و قاعده مثلث به سمت خارج می‌باشد. بر روی ریشک استمات‌های (روزنه‌های) زیادی دیده می‌شود و از این رو ریشک‌ها در انجام تنفس و عمل کلروفیلی مشارکت دارند. درصد وزن ریشک به وزن خشک دانه در حدود 41 درصد می‌باشد(1).
6-3-1- دانه گندم:
دانه گندم در واقع میوه گندم است. میوه گندم را در اصطلاح گیاه‌شناسی کاریوپس cariopsis یل گندمه نامند. دانه بسختی به پریکارپ pericarp ویا در واقع دیواره و یا پوست دانه چسبیده است. جدا کردن پریکارپ فقط با آسیاب کردن میسر است. دانه در ارقام مختلف گندم به طول 10-3 میلیمتر و به قطر 5-3 میلیمتر و به اشکال بیضی، بیضی کشیده و به رنگ‌های سفید، زرد، قرمز، مشاهده می‌شود. وزن هزار دانه گندم از 52-15 گرم تغییر می‌کند(1).
7-3-1- تراکم سنبل:
تعداد سنبله‌ها را در ده سانتیمتر طول سنبله، تراکم سنبله می‌نامند. بنابراین برای تعیین تراکم سنبل، تعداد سنبله‌ها را بر‌ روی سنبل می‌شمارند و این تعداد را بر طول محور سنبل تقسیم کرده و ضرب در ده می‌کنند. تعداد سنبله و تعداد گل و سرانجام تعداد دانه تشکیل شده در هر سنبله صرف‌نظر از نوع، واریته و حاصلخیزی خاک، به شرایط محیط بویژه به هنگام گل‌دادن ارتباط کامل دارد. هر قدر شرایط رشد مساعدتر باشد، فاصله میان گره‌ها بر روی سنبل بیشتر می‌گردد و تراکم کم می‌شود و بالعکس شرایط نامساعد محیط بخصوص خشکی موجب می‌گردد که محور سنبله‌ها رشد کافی ننماید و فاصله میان گره‌ها در سنبل تقلیل یابد و تراکم زیاد گردد. پرسیوال Percival محقق انگلیسی میزان تراکم سنبل‌ها را به شرح جدول زیر طبقه‌بندی نموده است(1):

جدول شماره 1-1: طبقه‌بندی تراکم سنبل
میزان تراکم فاصله میان گره‌ها به میلیمتر تعداد سنبله در ده سانتیمتر
بسیار متراکم کمتر از 4/2 بیش از 34
متراکم بین 2/3-4/2 بین 34-28
متوسط بین 8/3-2/3 بین 28-22
سست بین 0/5-8/3 کمتر از 22

فصل دوم
اکولوژی گندم

1-2- تعریف اکولوژی:
اکولوژی شامل روابط متقابل بین گیاهان و حیوانات و تمامی محیط آنهاست. اکولوژی رهیافت اولیه‌ای با حفظ منابع طبیعی تجدید شونده و غیر تجدید شونده است و علوم جانورشناسی و گیاه‌شناسی را به یکدیگر ارتباط می‌دهد. اکولوژی علمی است تفسیری و وجود ارگانیسم‌ها را در محیط توضیح می‌دهد. در زیست‌شناسی به مطالعه تکامل، رده‌بندی، ساختمان، نقشه یا وظیفه و تاریخ زندگی ارگانیسم‌ها می‌پردازیم؛ حال آن‌که در اکولوژی تأکید بر مطالعه جنبه‌های رفتاری همراه با روابط متقابل اجزاء حیاتی و غیرحیاتی محیط است. در هر حال، کانون مطالعه محیط نیست؛ بلکه ارگانیسم است(7).

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله  22  صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلودمقاله شیمی و پیوندها

اختصاصی از فی گوو دانلودمقاله شیمی و پیوندها دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

پیوند کووالانسی
پیوند یونی حاصل از ترکیب یک فلز و نا فلز می‌باشد. مواد زیادی وجود دارند که دارای پیوندهای یونی نیستند. پیوند یونی در عناصری که تمام اتم‌های آنها یکسانند، نمی‌تواند تشکیل شود برای مثال یک اتم هیدروژن نمی‌تواند الکترون را به اتم‌ هیدروژن دیگر که الکترود نگاتیوی کاملاَ یکسان دارد منتقل کند. علاوه بر آن، خواص بسیاری از ترکیبات نشان می‌دهد که این ترکیبات از یون تشکیل نشده‌اند. این واقعیت که آب در دمای اتاق مایع است، نشان می‌دهد که این ترکیب یونی نیست. این مسأله با خاصیت دیگری از آب تأیید می‌شود. آب، برخلاف همة ترکیبات یونی در حالت مایع و خالص رسانای الکتریسیته نیست.
نوع پیوندی که در هیدروژن، آب،( و بسیاری از مواد دیگر) وجود دارد پیوند کووالانسی یا پیوند جفت- الکترون نامیده می‌شود. این پیوند از اشتراک یک جفت الکترون میان دو اتم بوجود می‌آید. این الکترونها در بیرونی‌ترین سطح اصلی انرژی قرار دارند و الکترونهای والانس نامیده می‌شود. بطور کلی تشکیل یک پیوند کووالانسی را می‌توانیم به صورت زیر نشان دهیم.

M.N نمایشگر دو اتم هستند. نقطه‌ها نماینده الکترونهای والانس هستند. دو نقطه میان دو اتم در محصولها نماینده الکترونهای به اشتراک گذاشته شده هستند. همچنین، نشان دهنده پیوند کووالانسی هستند که اتم‌ها را به یکدیگر متصل نگاه می‌دارد. معمولاَ پیوند کووالانسی را بجای یک جفت با یک با خط مستقیم نشان می‌دهند. بنابراین می‌توانیم بنویسیم:

خط تیره میان دو اتم نشان دهنده یک جفت الکترون اشتراکی است.
چون تشکیل یک پیوند کووالانسی شامل به اشتراک گذاشتن الکترونهاست، بنابراین، این پیوند وقتی تشکیل می‌شود که دو اتم دارای الکترونگاتیوهای یکسان باشند. عملاَ وقتی دو اتم، غیر فلز باشند، این پیوند بوجود می‌آید. همة عناصر غیر فلزی با خود و با سایر نافلزها( غیر فلزها) پیوند کووالانسی تشکیل می‌دهند. از اینرو پیوند کووالانسی را در عناصر زیر می‌یابیم:
- در گروه 7 جدول تناوبی( همچنین هیدروژن)
- در گروه 6
- نیتروژن و فسفر در گرو 5
- کربن و سیلسیم در گروه 4
- بعلاوه ترکیبات حاصل از این عناصر با یکدیگر، پیوند کووالانسی دارند.
همة مولکولها، خواه بصورت عنصر یاترکیب، با پیوند کووالانسی به یکدیگر متصلند.

تشکیل و خواص مواد مولکولی:
روند ترکیب اتمهای مجزا و تشکیل مولکول همیشه گرماده است. برای مثال در نظر بگیرید که هنگام نزدیک شدن دو اتم هیدروژن چه اتفاقی می‌افتد. برای هر مول تولید شده Kcal 104 انرژی آزاد می‌شود.

در این معادله نشان می‌دهد که پیوند کووالانسی نگهدارندة مولکول بسیار قوی است. درواقع به عنوان یک قاعدة کلی می‌توان گفت که قدرت پیوند کووالانسی در حدود قدرت پیوندهای یونی است.

همپوشانی اربیتال
این مطلب که اشتراک یک جفت الکترون میان دو اتم باعث تشکیل یک مولکول پایدار می‌شود مطلبی روشن نیست، در یکی از روشهای ارائه پیوند کووالانسی اثر تشکیل پیوند را برروی ابر الکترونی اطراف هستة یک اتم بررسی می‌کنند. اتم H در اربیتال S دارای یک الکترون است. با نزدیک شدن دو اتم هیدروژن به یکدیگر اربیتالهای 1s اتم‌های هیدروژن هم‌پوشانی می‌کنند
( شکل 1-1). و در این حالت دو الکترون توسط دو هسته جذب می‌شود و بیشتر درمیان دو هسته قرار می‌گیرند تا در دو انتهای مولکول در این شرایط نیروهای جاذبة میان ذرات با بار مخالف ( الکترون – پروتون) بر نیروهای دیگر غلبه می‌کنند. این نیروها از نیروهای دافعه میان ذرات با بار یکسان( الکترون – الکترون و پروتون- پروتون) قویتر است. در نتیجه، مولکول تا حدود پایدار است.
این مدل پیوند کووالانسی از مواد مولکولی آشنا» توضیح می‌دهد«.
براساس این مدل برای تشکیل یک پیوند کووالانسی هر دو اتم شرکت کننده باید یک اربیتال نیمة پر داشته باشند. در صورت درستی این مسأله دو اربیتال( از هر اتم یک اربیتال) همپوشانی می‌کنند و یک پیوند جفت الکترونی پایدار تشکیل می‌دهند. همانطور که دیده شد این همپوشانی هنگامی روی می‌دهد که دو اتم هیدروژن که هر یک دارای اربیتال نیم پر S‌1هستند به یکدیگر نزدیک شوند.

H H H + H

مولکول H2 هیدروژن هیدروژن

محصول عمل، مولکول است که اتم‌های آن با یک پیوند جفت الکترونی به هم متصل شده‌اند. در مقابل اتم هلیم را با آرایش در نظر بگیرید چون اربیتال‌ در این اتم با دو الکترون پر شده است همپوشانی نمی‌تواند صورت بگیرد.
هیچ واکنشی روی نمی‌دهد
میان اتم‌های He پیوندی تشکیل نمی‌شود مولکول 2 He شناخته نشده است.

پیوندهای ساده دو گانه و سه گانه
پیوندی که شامل یک جفت الکترون باشد پیوند ساده نامیده می‌شود. امکان دارد که دو اتم بیش از یک جفت الکترون به اشتراک بگذارند اگر اتم‌ها دو جفت الکترون به اشتراک بگذارند میگوئیم که بین اتم‌ها پیوند دو گانه برقرار شده است اگر سه جفت الکترون به اشتراک گذاشته شود یک پیوند سه گانه بوجود می‌آید پیوندهای دو گانه و سه گانه مانند پیوندهای ساده با خطوطی که نمایانگر جفتهای الکترونی هستند نشان داده می‌شوند خواهیم داشت:
پیوند سادهA-A پیوند دو گانه A=A پیوند سه گانه A A
پیوندهای دو گانه یا سه گانه فقط میان چند نوع اتم تشکیل می‌شود که معمول‌ترین آنها N,O,C است.
برای نشان دادن اختلاف میان پیوندهای ساده دو گانه و سه گانه سه هیدروکربن را که در هر یک دو اتم کربن وجود دارد در نظر بگیرید. فرمول مولکولی این سه هیدروکربن متفاوت است.
این مولکولها دارای خواص فیزیکی و شیمیایی بسیار گوناگوی هستند. در اتان میان اتمهای کربن یک پیوند ساده وجود دارد در اتیلن دو اتم کربن با یک پیوند دو گانه بهم متصل شده‌اند سرانجام در استیلن میان دو اتم کربن یک پیوند سه گانه وجود دارد ساختمان این مولکولها عبارت است از:

استیلن اتیلن اتان

خواص مواد مولکولی
مواد مولکولی باترکیبات یونی تفاوتهای بسیاری دارند دو اختلاف میان آنها از اهمیت خاصی برخوردار است.
1) نقطه ذوب و جوش مواد مولکولی به عنوان یک گروه از ترکیبات یونی کمتر است. بطور نمونه مواد مولکولی در دمای اتاق و فشار اتمسفر بصورت گاز، مایع، یا جامداتی با نقطة ذوب پائین هستند. این خاصیت بازتابی از این واقعیت است که برای ذوب کردن یا بجوش آوردن یک مادة مولکولی نیازی به شکستن پیوندهای شیمیایی نیست. آنچه که ما باید انجام دهیم، این است که مولکولها را از یکدیگر جا سازیم و برای اینکار انرژی نسبتاَ کمی لازم است. از طرف دیگر در ترکیبات یونی پیوندهای شیمیایی میان یونهای با بار مخالف باید شکسته شود.( شکل 1-2)
2) مواد مولکولی در حالت خالص رسانای جریان الکتریسیته نیستند. زیرا از مولکولهای بدون بار تشکیل شده‌اند. برای مثال آب خالص که از مولکولهای‌ خنثی تشکیل شده است رسانا نیست.

بلور یونی بلور ملکولی

در یک بلور مولکولی میان مولکولها، پیوندهای قوی وجود ندارد، بنابراین بلور بآسانی ذوب یا حتی تبخیر می‌شود در یک بلور یونی همة یونها با پیوندهای یونی به یکدیگر متصلند بلور بآسانی ذوب نمی‌شود و بخار کردن آن بسیار مشکل است.

ساختمان‌های لوویس، قاعدة هشتایی
یونهای حاصل از اتم‌های غیر فلز دارای ساختمان گاز نجیب هستند برای مثال اتم هیدروژن با بدست آوردن یک الکترون یون تشکیل می‌دهد.

آرایش الکترونی یون هیدرید، مانند هلیم، ، است. در سال 1916، شیمیدانی امریکایی بنام جی. ان. لوویس خاطر نشان ساخت که اتم‌های غیر فلز به روشی کاملاَ متفاوت می‌توانند به ساختمان گاز نجیب برسند. این کاز با به اشتراک گذاشتن الکترونها با سایر اتم‌ها انجام می‌شود. دوباره اتم هیدروژن را در نظر بگیرید. این اتم باتشکیل یک پیوند جفت الکترونی با اتم دیگر دومین الکترون اشتراکی را از اتم دیگر بدست می‌آورد این الکترون وارد اربیتالS 1 می‌شود، بنابراین اتم هیدروژن در مولکولهایی مانند و یا HF ، دارای آرایش الکترونی هلیم، ، می‌شود. بنابراین در خواهیم داشت:

H : H
هر اتم با دو الکترون احاطه شده است.
این اندیشه که اتم‌های غیر فلزی با تشکیل پیوند کووالانسی به آرایش گاز نجیب می‌رسند، اندیشه‌ای بسیار مفید است. به یک معنا این مطلب به توجیه پایداری پیوند کووالانسی در بسیاری از مولکولهای ساده، کمک می‌کند. همچنین در پیش‌بینی فرمول مواد مولکولی مفید واقع می‌شود. سرانجام، این اندیشه باعث می‌شود تا آرایش هندسی و قطبیت مولکولها را به هم مرتبط سازیم لوویس برای توجیه چگونگی تشکیل پیوند کووالانسی و بدست آوردن آرایش الکترونی گاز نجیب، طرحی ارائه داده که امروزه از آن استفاده می‌کنیم. این طرح شامل شکلهایی است که به ساختمانهای لویس معروف شده است.

ساختمانهای لوویس برای اتم‌ها
ساختمان لوویس برای یک اتم نموداری است که تعداد الکترونهای والانس آن را نشان می‌دهد. بخاطر داشته باشید که الکترونهای والانس، الکترونهای بیرونی‌ترین سطح انرژی هستند.
در ساختمان لوویس یک اتم الکترونهای والانس را به صورت نقطه‌هایی در اطراف نشانة آن اتم نشان می‌دهند. تعداد نقطه‌ها با تعداد الکترونهای والانس برابر است. برای مثال اتم هیدورژن را در نظر بگیرید. آرایش الکترونی اتم هیدروژن به صورت است. ساختمان لوویس اتم هیدورژن به صورت سادة زیر است:
H.
1) در ساختمان لوویس، نقطه الکترونهای والانس نشان داده می‌شوند برای عناصر این تناوب فقط دو الکترون در سطح n=1 وجود دارد. الکترونهای S 1 داخلی نشان داده نشده‌اند.
2) در ساختمان لوویس، بین الکترونهای P,S تفاوتی وجود ندارد. به عبارت دیگر تعداد الکترونهای والانس مجموع الکترونهای P,S در لایة بیرونی است.
3) الکترونها در چهار موضع در اطراف نشانة هر اتم( بالا، پائین، چپ و راست) قرار داده شده‌اند. این الکترونها، مگر در صورت لزوم به صورت جفت نشان داده نشده‌اند اولین جفت شدن الکترونها در مورد اتم N صورت می‌گیرد( 5 الکترون).
تعداد الکترون والانس با شمارة گروه در جدول تناوبی برابر است در اولین تناوب هیدروژن دارای یک الکترون والانس و هلیم دارای دو الکترون والانس است.

نوشتن ساختمانهای لوویس برای مولکولها
برای نوشتن یک ساختمان لوویس معقول برای یک مولکول از روند ساده‌ای پیروی می‌کنیم. ابتدا از الکترونهای والانس اتم‌ها شروع می‌کنید، این الکترونها در مولکول یا برای تشکیل پیوند به اشتراک گذاشته می‌شوند یا به صورت غیراشتراکی باقی می‌مانند.
هدف شما در توزیع الکترونهای والانس این است که هر اتم به ساختمان گاز نجیب برسد
یعنی:
1) اتم‌های H باید با 2 الکترون والانس احاطه شده باشند.
2) همة اتم‌های غیرفلزی دیگر باید با 8 الکترون والانس احاطه شده باشند.
در مورد احتمالاَ می‌توانید بدون زحمت به ساختمانهایی که نشان دادیم دست یابید، ولی بهتر است ازروشی منطقی و مرحله به مرحله که در مورد مقام مولکول‌ها بکار می‌رود استفاده می‌کنیم. اگر تعداد اتم‌های شرکت کننده در مولکول زیاد باشند این روش کار که شامل مراحل زیر است ضرورت پیدا می‌کند.
01 تعداد الکترونهای والانس در دسترس را بشمارید برای این کار الکترونهایی را که بوسیلة هر اتم در اختیار گذاشته می‌شود جمع کنید بخاطر داشته باشید که:
- یک اتم H دارای 1 الکترون والانس است.
- یک اتم از گروه 4،(…,Si,C ) دارای 4 الکترون والانس است.
- یک اتم از کروه 5 ،(…,P,N ) دارای 5 الکترون والانس است.
- یک اتم از گروه 6(…,S,O ) دارای 6 الکترون والانس است.
- یک اتم از گروه 7 (…,CL,F ) دارای 7 الکترون والانس است.
2. »اسکلت ساختمانی « مولکولی را که در آن اتم‌ها با پیوند ساده به یکدیگر متصل شده‌اند رسم کنید. اسکلت ساختمانی مولکول عبارت است از:

اسکلت ساختمانی مولکولXY بصورت زیر است:
X-Y
در مورد مولکولهای پیچیده‌تر بیش از یک اسکلت ساختمانی امکان‌پذیر است. بنابراین برای مولکول
می‌توانیم بنویسیم:
X-Y-Y یاY-X-Y
در اینجا با استفاده از شواهد تجربی می‌توان در مورد آرایش صحیح اتم‌ها تصمیم گرفت.
3. برای هر پیوند ساده در اسکلت ساختمانی از تعداد کل الکترونهای والانس محاسبه شده در (1) دو الکترون کم کنید. این کار تعداد الکترونهای باقیمانده برای توزیع را نشان می‌دهد.
4. الکترونهای والانس باقیمانده را که در قسمت(3) بدست آمده است، بصورت جفت الکترونهای غیراشتراکی در اطراف اتم‌های مختلف توزیع کنید. سعی کنید این‌‌کار را بنحونی انجام دهید که در اطراف هر اتم 8 الکترون داشته باشید( بجزء هیدروژن که باید 2 الکترون داشته باشد).

ساختمان‌های لوویس شامل پیوندهای چندگانه
گاهی اوقات، وقتی در نوشتن ساختمان لوویس که به آخرین مرحله می‌رسید پی می‌برید که الکترونهای اطراف هسته، کمتر ازمقداری است که باید باشد یعنی تعداد الکترونهای والانس باقی‌مانده کمتر از تعداد مورد نیاز برای اینکه هر اتم ره حالت هشتایی برسد می‌باشد در این موارد باید در مورد تعداد الکترونهای والانس صرفه‌جوئی کنید. برای اینکار، باید ابتدا از یک تعداد بیشتری جفت الکترونی استفاده کنید تا یک پیوند اضافی تشکیل شود.
به این ترتیب الکترونها» وظیفة دو گانه‌ای« انجام می‌دهند. این الکترونها، هم در تشکل پیوند شرکت کرده‌اند و هم در هشت‌تایی هر یک از اتم‌های پیوند شده بحساب می‌آیند. قواعدی که در این قسمت بکار می‌روند، ساده هستند:
1) با تشکیل یک پیوند دو گانه در مصرف 2 الکترون» صرفه‌جویی« می‌شود.
2) با تشکیل یک پیوند سه‌گانه در مصرف 4 الکترون» صرفه‌جویی« می‌شود.
برای نشان دادن نحوة عمل مولکول را در نظر بگیرید چون هم گوگرد و هم اکسیژن در گروه 6 هستند.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله  32  صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله سمپاش‌ها

اختصاصی از فی گوو دانلود مقاله سمپاش‌ها دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

سمپاش‌های محصول زمینی
این سمپاش‌ها برای به کار بردن مواد شیمیایی رقیق شده با آب برای کنترل آفات، علفهای هرز و حمله قارچ استفاده می‌شوند. در بعضی از مزارع از آنها برای به کارگیری کودهای شیمیایی مایع استفاده می‌شود. یک سمپاش متشکل است از یک مخزن یک پمپ پی. تی. اوگرد، سوپاپ کنترل و بوم (لوله‌های حامل افشانک) با تعدادی از افشانک‌ها (یا فواره‌ها).

انواع
سمپاش‌ها ممکن است سوار یا کشیدنی باشند. سمپاش‌هایی که مخازن بزرگ دارند معمولاً کشیدنی هستند. بعضی سمپاش‌ها دارای مخزن سوار در طرفین تراکتور بوده، که اینها به مخازن خورجینی معروف هستند. برخی پیمانکاران از سمپاش‌های خودگردان، که در اطراف یک واحد تراکتور جاسازی شده، استفاده می‌کنند. سمپاش‌ها بر اساس مقدار محلولی که در هکتار به کار می‌برند گروه‌بندی می‌شوند.
سمپاش‌های حجم کم: می‌توانند تا حجم 250 لیتر در هکتار سم به کار برند. آن‌ها ماشین‌های سوار ساده با ظرفیت مخزن از 200 تا 500 لیتر و یک پمپ با خروجی کم می‌باشند.
ماشین‌های حجم متوسط: می‌توانند تا حجم 750 لیتر در هکتار سم به کار برند. آنها ممکن است سوار یا کشیدنی بوده و دارای ظرفیت مخزن و پمپ بزرگتری از سمپاش حجم کم باشند.
سمپاش‌های حجم زیاد: می‌توانند تا حجم 1200 لیتر در هکتار سم به کار ببرند. ظرفیت مخزن می‌تواند تا 2500 لیتر باشد اما 1500 لیتر متداول‌تر می‌باشد. بیشتر سمپاش‌های حجم زیاد را می‌توان برای بکارگیری از 250 تا 1200 لیتر در هکتار تنظیم نمود. وقتی که از مقدار استعمال کم استفاده می‌شود این ماشین‌ها می‌توانند مساحت بزرگی را بدون پرکردن مجدد مخزن سمپاشی نمایند.

قطعات یک سمپاش
معمولاً مخزن از پلاستیک ضد زنگ و در برخی ماشین‌ها از مخزن فولادی گالوانیزه ساخته شده است با نصب یک مخزن اضافی در جلوی تراکتور می‌توان زمان مصرف شده برای طی مسیر از زمین تا مزرعه را کاهش داد در صورت لزوم یک پمپ انتقال که توسط یک موتور هیدرولیکی کار می‌کند محتویات مخزن جلو را به عقب منتقل می‌کند. در حالی که محلول مخزن عقب استعمال می‌شود، پمپ، مواد شیمیایی داخل مخزن را به هم می‌زند تا آن را کاملاً مخلوط نگه دارد.
پمپ معمولاً پی.تی.اوگرد است. گاهی اوقات نیرو به وسیله یک پمپ هیدرولیکی تأمین می‌شود. پمپ ممکن است از نوع چرخ‌دنده‌ای، غلطک دار یا نوع دیافراگمی باشد. یک سمپاش حجم کم ممکن است دارای یکی از این پمپ‌ها باشد ولی معمولاً مدلهای با خروجی و فشار بالاتر دارای پمپ دیافراگمی می‌باشند فشار کارکرد در هنگام کار با سرعت استاندارد پی.تی.او به ندرت از 3 بار تجاوز می‌کند. بعضی از ماشین‌های بزرگتر دارای خروجی پمپ بیش از250 لیتر در دقیقه می‌باشند. خروجی پمپ برای یک نمونه از سمپاش اندازه متوسط 100 لیتر در دقیقه است.
برای کنترل فشار سمپاش یک سوپاپ کنترل قابل تنظیم در مسیر پمپ تعبیه شده است. این سوپاپ برای مقدار استعمال مورد نیاز تنظیم می‌شود. سوپاپ کنترل محلول اضافی را نیز به مخزن برگشت می‌دهد که این عمل سبب هم زدن محتویات مخزن شده و مواد شیمیایی و آب را مخلوط نگه می‌دارد.

صافی‌ها
افشانک‌های سمپاش سوراخهای خیلی ریزی دارند که به آسانی مسدود می‌شوند. صافی‌ها در مسیر سمپاش واقع شده‌اند تا مواد جامد را گیر بیندازند.
محل قرار گیری و تعداد صافی‌ها در مدلهای مختلف متفاوت می‌باشد. صافی‌ها را می‌توان در دهانه‌ی ورودی در مکش پمپ و خطوط تخلیه و در هر افشانک پیدا نمود. صافی‌ها باید تمیز نگه داشته شوند. کنترل‌ها شامل سوپاپ اصلی کنترل برای لوله حامل افشانک یا میله سمپاش ، یک تنظیم کننده فشار و یک کنترل انتقالی که مواد شیمیایی را مجاز می‌سازد تا از جلو به عقب مخزن انتقال یابد. سمپاش‌های قدیمی‌تر دارای کنترل‌های دستی می‌باشند و لی ماشین‌هایی که به تراکتور با اطاقک نصب هستند دارای سیستم‌های کنترل الکتریکی یا الکترونیکی‌اند که به کمک سویچ‌های داخل اطاقک کار می‌کنند.
سوپاپ اصلی کنترل دارای سه وضعیت است که به وسیله اهرم یا سوییچ کنترل از دور انتخاب می‌شود. این کنترل سمپاشی کردن، قطع سمپاشی و مخلوط کردن را تأمین می‌کند.
الف) سمپاشی کردن: محلول به وسیله پمپ از مخزن کشیده و تحت فشار به افشانک‌ها ارسال می‌شود تا به صورت ذرات ریز (غبار) به کار برده شود.
ب) قطع سمپاشی: پمپ، محلول را از بوم مکیده و آن را به مخزن بازگشت می‌دهد. این سیستم مکش، قطع سریع مواد شیمیایی را موجب می‌شود و چکیدن بوم را به حداقل کاهش می‌دهد. وضعیت قطع سمپاشی فقط برای مدت کوتاه استفاده می‌شود. وقتی که بوم خشک مکیده شود. پمپ ، هوا را به داخل مخزن می‌کشد و در سطح محلول کف ظاهر می‌شود. وقتی که سمپاشی مجدداً شروع می‌شود، کف عملکرد ضعیف افشانک را ایجاد می‌کند.
ج) مخلوط: اهرم باید پس از مدت کوتاهی در وضعیت قطع سمپاشی به سمت مخلوط حرکت داده شود. سپس پمپ محتویات مخزن را به گردش در می‌آورد تا آنها را کاملاً مخلوط نگه دارد.
بعضی سمپاش‌ها سیستم پرکن موتور گرد قوی دارند. از پمپ برای پر کردن مخزن با آب استفاده می‌شود تا آن را برای مسیر بعدی روی مزرعه آماده سازد. این عمل یک روش خیلی سریع پر کردن مخزن است.

بوم و افشانک
عرض بوم از 5/5 تا بیش از 18 متر متغیر است. بعضی از سمپاش‌های خودگردان در آن واحد 27 متر را پوشش می‌دهند. یک نمونه از سمپاش مرعه‌ای سوار دارای عرض میله 10 متر بوده و 21 افشانک در فواصل 50 سانتی‌متر دارد. بوم به صورت قطعات سه یا پنج تایی ساخته شده و برای حمل و نقل در پشت ماشین تا کرده می‌شود.
دو نوع متداول افشانک، روش سمپاشی بادبزنی شکل و مخروطی شکل را ایجاد می‌کنند. آنها از جنس پلاستیک، فولاد با برنج ساخته شده‌اند. ممکن است یک وسیله ضد چکه نظیر سوپاپ تحت فشار فنردار ساچمه‌ای کوچک در داخل هر افشانک تعبیه شده باشد. زمانی که سمپاشی شروع می‌شود. فشار پمپ سوپاپ ساچمه‌ای را باز می‌کند. وقتی که سمپاشی متوقف می‌شود فنر سوپاپ را می‌بندد. نوع دیگر از واحد ضد چکه از یک مجموعه دیافراگمی کوچک استفاده می‌کند که هنگامی که کنترل در وضعیت قطع سمپاشی قرار می‌گیرد از جریان سم به افشانک جلوگیری می‌کند.

بادبردگی سم
در شرایط بادی، محلول خیلی خرد شده ممکن است به فاصله دور وزیده شده و به محصولات مجاور صدمه وارد کند. برای کاهش بادبردگی سم تا جایی که ممکن است باید از فشار کم سمپاشی استفاده نمود.
افشانک‌های مخصوص با فشار کاری فقط 75% بار را می‌توان برای برطرف کردن مشکل بادبردگی استفاده نمود. ذرات سم که توسط این افشانک پخش می‌شود بزرگترند. بنابراین باد بر آن تأثیر کمتری دارد.

مقدار استعمال
سه عامل بر مقدار استعمال سمپاش‌های گیاهی تأثیر می‌گذارند که عبارتند از:

سرعت جلو تراکتور
سرعت کم تراکتور مقدار استعمال بالایی می‌دهد با تغییر دنده برای دو برابر کردن سرعت رو به جلو، مقدار استعمال نصف می‌شود.

فشار پمپ
مقدار استعمال بالاتر را می‌توان با افزایش فشار پمپ به وسیله پیچ تنظیم سوپاپ کنترل به دست آورد. فشار زیاد همچنین اندازه ذرات کوچکتری را ایجاد می‌کند و منجر به مشکل بادبردگی می‌شود.

وارسی مقدار استعمال
استعمال دقیق مواد شیمیایی پاشیدنی حائز اهمیت است. یک سمپاش را می‌توان به روشهای ساکن یا مزرعه تنظیم نمود.
این آزمایش را می‌توان با حرکت دادن سمپاش برای یک زمان محاسبه شده معادل سمپاشی کردن یک هکتار انجام داد، از این فرمول برای یافتن زمان سمپاشی کردن یک هکتار استفاده کنید:
زمان (دقیقه)
برای مثال: زمان برای سمپاشی کردن یک هکتار با عرض سمپاشی 10 متر در سرعت 6 کیلومتر در ساعت برابر خواهد بود.
دقیقه

افشانک‌ها و فشار مورد نیاز را انتخاب نمایید. مخزن را با آب پر کنید و سمپاش را برای زمان‌محاسبه شده، به کار اندازید.سپس‌مخزن رامجدداً پر کنید ومقدار آب مورد نیاز را اندازه‌گیری‌نمایید. این مقدار ، مقدار استعمال در تنظیم انتخاب شده خواهد بود.

آزمایش مزرعه
تنظیم روی مزرعه با حرکت وسیله برای یک مسافت محاسبه شده با استفاده از سرعت رو به جلو فشار و اندازه افشانک انجام می‌‌شود تا خروجی انتخاب شده به دست آید.
از این‌فرمول برای یافتن مسافت طی شده برای سمپاشی نیم‌هکتار استفاده کنید:

مسافت (متر)

برای پیدا کردن عرض سمپاشی، تعداد افشانک‌ها را ضربدر فاصله بین افشانک‌ها نمایید. برای مثال، سمپاشی یک بوم با 25 افشانک در فواصل 50 سانتی‌متر دارد. این سمپاش عرض سمپاشی را که برابر با 5/12 متر است ایجاد می‌کند.

متر مسافت برای طی نیم هکتار (متر)
با یک مخزن پر، در مسافت محاسبه شده حرکت کنید، سپس مخزن را مجدداً پر کرده، مقدار مورد نیاز آب را اندازه‌گیری کنید. این مقدار استعمال برای نیم هکتار خواهد بود، بنابراین برای یافتن استعمال در هر هکتار، این مقدار باید دو برابر شود.
افشانک‌ها در اثر استفاده مداوم فرسوده می‌شوند. خروجی آنها باید در شروع فصل وارسی شود. با مقدار کافی آب در مخزن، سمپاش را رانده و برای یک زمان ثابت از هر افشانک به نوبت، آب جمع‌آوری کنید برای سهولت در تعیین مقدار دقیق آب خارج شده توسط هر افشانک از ظرف اندازه‌گیر تنظیم شده استفاده نمایید. نیم دقیقه زمان کار برای هر افشانک باید کافی باشد. هر افشانکی را که دارای خروجی کم یا زیاد می‌باشد تعویض کنید. قبل از وارسی خروجی مطمئن شوید که افشانک و صافی‌اش تمیز باشند.
این مسئله مهم است که در هنگام سمپاشی سرعت تراکتور مناسب باشد. این امر را می‌توان با اندازه‌گیری زمان مصرف شده برای طی مسافت دقیق اندازه‌گیری شده وارسی نمود. بر اساس این که سرعت به کیلومتر در ساعت است 100 متر را علامت‌گذاری کنید. گاز را تنظیم کرده، تا سرعت 540 دور در دقیقه پی.تی.او را بدهد و برای سرعت مورد نیاز تراکتور دنده مناسب را انتخاب نمایید.
در مسافت اندازه‌گیری شده حرکت کنید و زمان مصرف شده به ثانیه را وارسی کنید. تراکتور باید قبل از رسیدن به اولین میخ علامتگذاری در سرعت مناسب حرکت داشته باشد جداول زیر نشان می‌دهد که اگر سرعت مناسب باشد چه مدتی برای طی مسافت اندازه‌گیری شده وقت صرف خواهد شد.

وارسی سرعت برای 100 متر
سرعت(کیلومتردر ساعت) 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
زمان(ثانیه) 120 90 72 60 51 45 39 36 33 30

سرویس و نگهداری سمپاش
در پایان‌ روز: مخزن مواد شیمیایی را خالی وسپس بخشی از آن را با آب پر نمایید. داخل و خارج ماشین را تمیز کنید، به خاطر داشته باشید که لباس محافظ بپوشید. پس از تمیز کردن، آب شستشو را روی زمین بلا استفاده بپاشید. هرگز شسته‌های مخزن را در جایی که می‌تواند انسانها، حیوانات، ماهی یا محصولات دیگر را آسیب برساند دفع نکنید. نهایتاً صافیها و افشانک‌ها را بردارید، تمیز کنید و مجدداً در جای خود قرار دهید.

در پایان فصل: همه آثار مواد شیمیایی را از سمپاش پاک کنید. افشانک‌ها را تمیز کنید و آنها را جداگانه انبار نمایید. پمپ را تخلیه کنید تا از آسیب انجماد جلوگیری شود. تمامی فشار روی سوپاپ اطمینان را خارج کنید و پس از تعمیر آسیب‌ها، سمپاش را زیر پوشش قرار دهید.

تمیز کردن سمپاش
وقتی که از یک ماده شیمیایی به ماده شیمیایی دیگر تغییر می‌دهید یا وقتی که سمپاش را برای انبار کردن آماده می‌کنید، همه آثار مواد شیمیایی باید پاک گردد. باقیمانده کمی از مواد شیمیایی می‌تواند در مراحل بعدی به محصولات دیگر خسارت وارد کند.

برای تمیز کردن کامل
1. درپوش تخلیه را بردارید و مخزن را خالی کنید.
2. ماشین را با یک برس سفت خصوصاً داخل بالای مخزن را تمیز کنید. با لوله آب‌پاشی سمپاش را شستشو دهید.
3. درپوش تخلیه را بگذارید مخزن را با آب تمیز پر کرده ماده تمیز کننده اضافه کنید. اگر مواد شیمیایی محتوی روغن باشد از محلول پاک کننده استفاده کنید و گرنه از شستشو کننده سودا استفاده کنید. دستورالعمل سمپاشی مواد شیمیایی را مطالعه کنید. آب تمیز کننده را از طریق پمپ در داخل سمپاش چرخانده و سپس به بیرون بریزید. مرحله را دو بار تکرار کنید.
4. ماشین را با بیرون ریختن دو مخزن آب شستشو دهید.
5. همه صافی‌ها و افشانک‌ها را برداشته، تمیز کنید و دوباره بگذارید.

ایمنی در هنگام سمپاشی
1. همیشه ابتدا دستور‌العمل‌های روی بسته را مطالعه کنید. از لباسهای محافظ بر اساس دستور استفاده کنید.
2. با احتیاط ظروف خالی را دفع کنید. برای خارج ساختن هر گونه مواد شیمیایی رقیق نشده قوطی‌ها را بشویید.
3. همه مواد شیمیایی را در انبار قفل شده نگهداری کنید. هر ماده استفاده نشده را به انبار برگردانید.
4. در هنگام سمپاشی سیگار نکشید، نخورید یا نیاشامید. همیشه قبل از انجام این کارها دستها و سر و صورت خود را شستشو دهید.
5. هرگز افشانک مسدود شده را با دهان ندمید. افشانک‌های یدکی تمیز را با خود نگهدارید. (سعی نکنید که افشانک‌ مسدود شده را با سوزن باز کنید این امر موجب خراب شدن آن می‌شود).
6. هرگز مواد شیمیایی را به داخل ظرف دیگر منتقل نکنید.
7. همه لباسهای محافظ را پس از استفاده تمیز کنید.
8. به خاطر داشته باشید که مواد شیمیایی سمپاشی می‌تواند به داخل اطاقک تراکتور وارد شود. حتی در اطاقهای ایمنی مردن، برای برخی از مواد شیمیایی خطرناک‌تر به یک ماسک نیاز است.

استعمال ذرات کنترل شده
کاهش 90 درصد از مقدار نرمال محلول استعمال شده را می‌توان با سمپاش کنترل ذرات دست یافت. مواد شیمیایی رقیق شده به وسیله یک یا چند صفحه کوچک گردشی که مواد شیمیایی را به طور یکنواخت روی هدف پخش می‌کند اندازه‌گیری می‌شود. این امکان وجود دارد که به وسیله سمپاش کنترل کننده ذرات مقدار استعمال را از 100 لیتر به 10 لیتر در هکتار کاهش داد.

سمپاش‌های نواری
این سمپاش‌ها خیلی شبیه به سمپاش‌های معمولی محصول می‌باشند ولی مواد شیمیایی را در نوارهای باریک می‌پاشند و در جایی که پوشش دادن کامل نیازی نیست در مصرف مواد شیمیایی گران قیمت صرفه‌جویی می‌کنند. سمپاش‌های نواری بیشتر با بذر کارهای دقیق استفاده می‌شوند. بنابراین گیاهان جوان می‌توانند در نوار عاری از علف هرز جوانه زده و کار وجین بین ردیف را آسانتر می‌سازد.
مخزن سمپاش معمولاً بر روی میله ابزار تراکتور حمل می‌شود ولی گاهی اوقات در جلو تراکتور قرار می‌گیرد. واحد کنترل مواد شیمیایی را به افشانک‌هایی که متصل به پشت واحدهای کارنده هستند هدایت می‌کند.
از سمپاش نواری همچنین برای کاربرد علف‌کش‌ها و آفت‌کش‌ها برای محصولات در حال رشد استفاده می‌شود.

سمپاش‌های دانه‌ای
مواد شیمیایی محافظ محصول را همچنین می‌توان به صورت جامد دانه‌ای استعمال نمود. سمپاش‌های دانه‌ای این دانه‌ها را بر روی محصولات در حال رشد و یا در هنگام کاشت سیب زمینی و دیگر بذور به صورت نوار به کار گیرند.
دانه‌ها در مخزن کوچک متصل به میله‌ابزار حمل می‌شوند. یک مکانیزم تغذیه مکانیکی یا هوایی دانه‌ها را به افشانک‌هایی که در امتداد میله ابزار به فاصله‌ای قرار گرفته و یا به واحدهای شیار بازکن متصل می‌باشند تحویل می‌دهد. برای بدست آوردن محدوده مقدار استعمال می‌توان جریان دانه‌ها از مخزن را تغییر داد.
سمپاش‌های طنابی
این ماشین‌ها از یک فتیله طنابی که بر روی یک قاب سوار تراکتور حمل می‌شود تشکیل یافته است. مواد شیمیایی تحت فشار به فتیله طنابی ارسال می‌گردد. مقدار جریان و فشار را می‌توان تنظیم کرد.
از این ماشین‌ برای از بین بردن علفهای هرز که بالاتر از محصول رشد کرده‌اند استفاده می‌شود. فتیله طنابی با علفهای هرز تماس پیدا کرده و علف‌کش‌ را به کار می‌برد. ماشین را می‌توان به جلو یا عقب تراکتور متصل نمود. ارتفاع فتیله طنابی قابل تنظیم است. ماشینهایی با عرضهای مختلف ساخته شده‌اند. و مدل‌های عریض‌تر را می‌توان برای حمل و نقل تا نمود. فتیله طنابی را باید پس از استفاده شستشو داد تا مواد شیمیایی پاک گردد . این کار باید به دور از محصول و مجرای آب انجام گیرد. از استعمال کننده‌های طنابی می‌توان برای از بین بردن علفهای هرز در غلات و گیاهان ریشه‌ای و مراتع با بکارگیری مقدار کمی از مواد شیمیایی مورد نیاز برای سمپاشی کلی استفاده نمود.

کارهایی برای انجام دادن
1. محل همه صافیهای روی یک سمپاش گیاهی را مشخص کنید.
2. تمامی نشریه‌های ایمنی مزرعه مربوط به سمپاشی گیاه را مطالعه کنید.
3. دستورالعمل ارسالی با مواد شیمیایی را مطالعه کنید. توجه خاصی به اطلاعات مربوط به لباس محافظ داشته باشید.
4. در هنگام بازدید از یک نمایشگاه کشاورزی انواع زیاد وسایل داشت را نگاه کنید.

« سمپاش‌های محصولات زمینی »
سمپاش های محصولات به منظور پاشیدن مواد شیمیایی مایع بر خاک و یا محصولات در حال رشد، جهت کنترل حشرات، علف‌های هرز و بیماریهای قارچی مورد استفاده قرار گرفته و در عین حال برای پاشیدن کودهای مایع و هورمون‌های گیاهی به کار گرفته می‌شوند. سمپاش‌ها ممکن است خودرو و یا به صورت کششی یا سوارشونده باشند. عرض بوم با نازل‌های نوع هیدرولیکی و یا ریزش (اتمایزر) از 7 تا 24 تغییرمی‌کند.

انواع سمپاش
1. سمپاش‌های خودرو
در مزارع بـزرگ کـشاورزی و شـرکت‌هـای زراعـی، مخزن‌های با ظرفیت 3500 – 500 لیتر بیشتر مورد استفاده می‌باشند. نمونه‌های کوچک آنها معمولاً از یک واحد سمپاش تشکیل شده که بر روی تریلرهای کشاورزی سوار شده‌اند. چرخ‌ها و تایرهای پهن جهت تقلیل فشردگی خاک انتخاب شده‌اند. پس از اتمام سمپاش ، واحد سمپاش را از روی تریلی برداشته شده و جهت کارهای دیگر، تریلر آزاد می‌گردد.
یک سمپاش متداول خودرو ، دارای مخزنی با ظرفیت 1500 تا 2000 لیتر است. مزیت این نوع سمپاش‌ها این است که با فشار کم وارده بر زمین، فشردگی خاک کاهش یافته و در عین حال، در صورت مساعد بودن شرایط، سمپاش برای استفاده آماده بوده و تراکتور نیز در طول فصل کاری آزاد می‌ماند. راننده در کابین جلو قرار گرفته و بدین ترتیب دید بهتری بر محصولات زراعی خواهد داشت. بعضی از سمپاش‌های خودرو دارای چرخ‌ها و محورهای بلندی نسبت به سطح زمین داشته که کار کردن آنها را بر روی گیاهان پابلند ایده‌آل می‌سازد.

2. سمپاش‌های کششی
این نوع سمپاش‌ها دارای مخازنی با ظرفیت 1500 تا 3500 لیتر بود و در اکثر مزارع بزرگ یافت می‌شوند. عرض بوم از 9 تا 24 متر تغییر می‌کند. مهمترین مزیت آنها این است که دارای مخزنی با ظرفیت بزرگ بوده و بسهولت به پشت تراکتور بسته می‌شود.

سمپاش‌های سوار
این سمپاش‌ها در اندازه‌های مختلفی از نوع کوچک ساده با ظرفیت حدود 600 لیتر تا مدل‌های پیچیده‌تر، با ظرفیت 1300 لیتر یا بیشتر ساخته شده‌اند.
سمپاش‌های کوچک با ظرفیت مخزن 200 لیتر و با عرض بوم 6 متر برای تراکتورهای با قدرت 12 تا 15 کیلووات (16 تا 20 اسب بخار) ساخته شده‌اند. بیشتر سمپاش‌های سوار دارای بوم قابل تنظیم بوده، که به راننده این امکان را می‌دهد که در وضعیت بالاتری نسبت به گیاهان ایستاده مخصوصاً غلات برای سمپاشی قرار بگیرد.
به طور سنتی سمپاش‌ها از نظر مقدار پخش مایع در هکتار (ایکر) گروه‌بندی شده‌اند. مواد شیمیایی جدید، معمولاً به مقدار کم مورد استفاده قرار می‌گیرند. بنابراین، اکثر سمپاش‌ها می‌توانند مقادیر مختلفی از سموم را پخش نمایند. مصرف سموم تا 250 لیتر، در هکتار حجم کم (20 گالن در هر ایکر) ، و از 250 تا 500 لیتر در هر هکتار را حجم متوسط و تا 1200 لیتر در هکتار (100 گالن در هر ایکر) را حجم زیاد در نظر می‌گیرند.
در سال‌های اخی، مصرف میزان بسیار کم همچون 25 لیتر در هر هکتار(2گالن در ایکر) متداول شده است. این روش سبب کاهش مقدار آب حمل شده، و بدین ترتیب، باریک بار پرکن مخزن زمین بیشتری سمپاشی شده و هزینه مواد شیمیایی مصرفی نیز کاهش می‌یابد. پخش مقدار کم مواد شیمیایی به جای نازل‌های معمولی به وسیله اتمایزرهای گردان بهتر انجام می‌گیرد. اتمایزرها با تولید قطرات یکنواخت و متوسط امکان استفاده مؤثرتر از مواد شیمیایی را فراهم می‌کند.

اجزای مختلف سمپاش
1. مخزن
مخزن‌ها معمولاً از مواد پلاستیکی ساییده نشدنی، همچون پلی اتیلن یا فیبر شیشه‌ای ساخته می‌شوند. سمپاش‌ها دارای یک مخزن یدکی در قسمت جلو تراکتور نیز هستند که در زمان رفت و برگشت برای پر کردن مخزن را کمتر خواهد کرد. یک پمپ انتقال دهنده علاوه بر این که سبب انتقال مایع از مخزن یدکی به مخزن اصلی می‌شود، در عین حال، در هنگام سمپاشی، از مخزن عقبی به خوبی سبب مخلوط شدن محتویات مخزن جلو می‌گردد.

2. پمپ
پمپ از نوع غلتکی، پیستونی یا دیافراگمی بوده و نیروی خود را از محور توان‌دهی می‌گیرد. امروزه پمپ‌های نوع غلتکی به خاطر مشکل ساییدگی و روغن کاری کمتر مورد استفاده قرار گرفته و پمپ‌های چند دیافراگمی بیشتر متداول می‌باشند. اندازه پمپ‌ها با نوع سمپاش فرق می‌کند. انواع معمول آنها عبارتند از:
الف) سمپاش نوع سوار، با مخزن 1000 لیتری و پمپ دیافراگمی با 150 لیتر در دقیقه پخش می‌کند.
ب) سمپاش نوع کششی، با مخزن 2000 لیتری همراه با پمپ شش دیافراگمی، 230 لیتر در دقیقه سمپاشی می‌کند.
ج) سمپاش نوع خودرو، با مخزن 2500 لیتری با پمپ شش دیافراگمی با مقدار 300 لیتر در دقیقه پاشش انجام می‌دهد.
پمپ‌های سمپاش باید با سرعت استاندارد 540 دور در دقیقه محور توان دهی راه‌اندازی شود. یک تا 6 بار یا بیشتر فشار عملیات بوده ولی فشارهای بالا مایع را به قطرات ریز تبدیل می‌کند. از این عمل بخصوص هنگام وزش باد باید جلوگیری شود.

3. سوپاپ اطمینان
سوپاپ اطمینان در مسیر جریان پمپ به منظور کنترل فشار، قرار داده شده است. این امر یکی از فاکتورهای تنظیم مقدار فشار سمپاشی می‌باشد. سوپاپ اطمینان در عین حال مایع اضافی را که به مصرف نازل نمی‌رسد به مخزن برگردانده و باعث به هم زدن کامل محتویات مخزن می‌شود.

4. صافی‌ها
صافی‌ها از ملزومات سمپاش‌ها هستند. سوراخ‌های بسیار کوچک موجود در نازل‌ها با رسیدن ذرات کثیف به آنها به سهولت گرفته می‌شود. محل و تعداد فیلترها در سمپاش‌های مختلف فرق می‌کند.
معمولاً عمل صاف کردن در چهار مرحله انجام می‌گیرد. اولی عبارت است از یک ظرف صافی در قسمت ورودی مخزن، در لوله مکش و قبل از ورود مایع به پمپ، سومی در لوله تخلیه و آخرین صافی در نازل‌ها قرار گرفته است. سمپاش‌هایی که شیلنگ‌های پرکننده خودکار دارند یک واحد صافی در انتهای لوله مکش خواهند داشت. تمام فیلترها باید تمیز نگه داشته شوند.

5. به هم زن‌ها
به منظور ایمنی در کار با سموم، بعضی از سمپاش‌ها یک لوله مکنده دارند که توسط پمپ کار می‌کند. بعد از قرارگیری لوله مکنده در داخل مخزن، مقدار سم مورد نیاز مکیده شده و وارد مخزن کوچک اندازه‌گیر که در کنار ماشین قرار گرفته است می‌شود. مواد شیمیایی سپس داخل آب موجود در مخزن اصلی شده و پمپاژ مواد شیمیایی را در مجموعه سیستم کاملاً به هم می‌زنند. سموم پودری قبلاً در داخل یک ظرف نصب شده در کنار سمپاش با آب مخلوط می‌شود و پس از آن به داخل آب موجود در مخزن اصلی هدایت شده و کاملاً به هم زده می‌شود.

6. مخازن مخلوط کن
استفاده از مخزن مخلوط کن، زمان لازم جهت رفت و برگشت به مزرعه را تقلیل می‌دهد و تشکیل شده از یک منبع آب بزرگ چرخ دار که مجهز به وسایل به هم زن مواد شیمیایی می‌باشد. به مخزن پر از آب مخلوط کن مقدار مشخصی از مواد شیمیایی اضافه نموده و توسط پمپی که نیروی خود را از محور توان‌دهی و یا موتور می‌گیرد، به هم می‌زنند. سپس مخزن پر از سم به مزرعه برده می‌شود، جایی که سم مخلوط شده توسط یک لوله لاستیکی به مخزن سمپاش منتقل می‌گردد.

کنترل‌ها
واحدهای کنترل به صورت دستی و توسط یک اهرم در مدل‌های قدیمی و یا به صورت الکتریکی و از داخل کابین راننده به کار می‌افتند. همانند سایر ماشین‌های زراعی، سیستم‌های کنترل بسته به ساخت و مدل ماشین متغییر می‌باشند.
قطع و وصل کردن کلید سمپاش، از کارهای اصلی سیستم کنترل است. به هنگام قطع شدن کلید، سموم از نازل‌ها به عقب مکیده می‌شود تا از چکه کردن جلوگیری نموده و پمپ مواد شیمیایی را در داخل سیستم به جریان وا داشته تا محتویات مخزن مخلوط شود.
میزان فشار پاشش با رگولاتور فشار تنظیم می‌گردد. بعضی از سمپاش‌ها دارای سیستم کنترل اتوماتیک بوده که فشار پاشش را با سرعت حرکت ماشین برای به دست آوردن مقدار معینی از سم خروجی را تنظیم می‌نماید. اگر از دنده‌های متفاوتی استفاده شود باید سیستم کنترل را مجدداً تنظیم نمود.
بیشتر سمپاش‌ها دارای شیلنگ‌های پرشونده اتوماتیک هستند، که به وسیله واحد کنترل اصلی به کار افتاده و برای پمپاژ آب از مخزن سیار به کار رفته و باعث صرفه‌جویی در زمان رفت و برگشت به مزرعه می‌شود.

بوم(تیرافشانک)
بوم و نازل‌ها از مواد ساییده نشدنی، معمولاً پلاستیک، ساخته شده‌اند که به وسیله شاسی سبک فلزی و مقاوم نگه داشته می‌شوند. بوم از 3 یا 5 قسمت درست شده که در هنگام حمل و نقل تا شدن آنها بر روی هم توسط دست و یا سیستم هیدرولیکی انجام می‌گیرد.
عرض بوم معمولاً بین 7 تا 24 متر است. برای کار بر روی گیاهان با ارتفاعات مختلف از تنظیم عمودی استفاده می‌شود.
به هم خوردن ارتفاع بوم و حرکت غیر یکنواخت آن در حین کار بر روی زمین ناهموار، مشکل اصلی به حساب می‌آید. این حرکات باعث می‌شود که موقعیت نازل‌ها در ارتباط با محل پاشش به هم خورده و بعضی جاها دو بار سمپاشی شود و یا جاهایی سمپاشی نشده باقی بماند. در بعضی از ماشین‌ها، اتصال بوم به شاسی به صورت لولایی است که باعث جذب حرکت‌های تراکتور در سطوح ناصاف مزرعه شده و جلو لرزش‌ها و بالا و پایین‌ رفتن‌ها را می‌گیرد و در نتیجه بوم به صورت موازی با زمین حرکت می‌کند.
وسیله عقب تاشو، که در قسمت مفصلی بوم نصب شده است،‌باعث می‌شود که در موقع برخورد بوم با یک مانع به عقب تا شده و از صدمه دیدن آن جلوگیری شود.
درپوش‌های جداگانه که راننده بتواند در مواقع لازم قسمتی از بوم را ببندد وجود دارد. زمانی که برای سمپاشی عرض کمتری از بوم مورد نیاز بوده و یا سمپاشی در کناره‌های مزرعه صورت گیرد، از این درپوش‌ها استفاده می‌شود.
افشانک (نازل)
بدنه نازل از پلاستیک و یا فلز ساخته شده است، ولی جنس خود نازل از پلاستیک یا برنز و یا سرامیک می‌تواند باشد. بیش از یک سری کامل نازل جهت به دست آوردن اندازه‌های مختلف پاشش مورد نیاز می‌باشد. دو نمونه معمول دارای فرم پاشش به صورت تخت و یا مخروطی می‌باشند.
بیشتر سمپاش‌ها یک وسیله ضد چکه در هر یک از نازل‌ها دارند که موقع خاموش کردن سمپاش از چکه کردن آنها جلوگیری می‌کند. یک نمونه دارای سوپاپ فنرداری است که موقع قطع شدن سمپاشی، خروجی نازل را آب‌بندی می‌کند. نمونه دیگر وسیله ضد چکه، دیافراگم کوچکی است که در هنگام قطع شدن پاشش، سر نازل را می بندد. بعضی از سمپاش‌ها به نازل چند سر مجهز هستند که با چرخش و انتخاب هر یک از آنها اندازه پاشش متفاوتی را می‌توان انتخاب نمود.

تنظیمات کار

میزان پاشش
سه فاکتور مؤثر در میزان پاشش سمپاش‌های محصولات زراعی عبارتند از:
1. سرعت پیشروی تراکتور: سرعت پیشروی کم، میزان پاشش بالایی را به دست می‌دهد. با دو برابر کردن سرعت، میزان پاشش نصف خواهد شد.
2. فشار پاشش: مقدار پاشش بیشتر زمانی به دست خواهد آمد که با کنترل رگولاتور فشار، فشار بیشتری را تنظیم کرده باشیم. فشار بالا باعث ریزتر شدن قطرات سم شده و ریسک پراکندن آنها به وسیله باد را افزایش می‌دهد. باید از پراکنده شدن سم جلوگیری شود زیرا امکان دارد که باد سموم را به محصولات اطراف و یا باغات کنار آن هدایت کرده و به آنها صدمه برساند. همچنین باعث تهدید محیط زیست شده و به بوته‌های حصارهای سبز و گل‌ها آسیب برساند.
3. اندازه نازل: نازل‌هایی که سوراخهای بزرگ دارند میزان پاشش زیادتری خواهند داشت. موقعی که میزان پاشش کمتری مورد لزوم است باید از نازل‌های با سوراخ کوچک استفاده شود.
پس از یک بار تنظیم، به وسیله سیستم کنترل اتوماتیک، میزان پاشش می‌تواند ثابت نگه داشته شود. این وسیله الکترونیکی را می‌توان در سمپاش‌های گران‌قیمت پیدا کرد. بعضی از سمپاش‌ها دارای یک سیستم تعادل فشار هستند که در موقع بستن بخشی از بوم، از تغییرات فشار کار جلوگیری می‌کند.

ارتفاع بوم
بوم در موقع کار باید کاملاً تراز باشد. فرم پاشش در هر یک از نازل‌ها باید طوری باشد که درست روی هدف را در بر گیرد. هنگام سمپاشی علف‌های هرزی را که بلندتر از محصولات زراعی هستند باید علف‌های هرز مورد نظر هدف باشند. در بیشتر سمپاش‌ها فاصله بین نازل‌ها در روی بوم، حدود 500 میلی‌متر در نظر گرفته شده است. ارتفاع نازل‌ها از بالای هدف، به وسیله زاویه الگوی پخش تعیین می‌گردد. برای مثال: نازل‌هایی که به فاصله 500 میلی‌متر از هم نصب شده‌اند و در پاشش صفحه‌ای یا مخروطی شکل به فاصله 530 میلی‌متر بالای هدف قرار گرفته‌اند، باید زاویه پخش 80 درجه باشد. اگر زاویه 110 درجه باشد در الگوی صفحه‌ای باید 360 میلی‌متر بالاتر از هدف قرار بگیرد. در صورتی که شرایط هوا اجازه بدهد، نازل‌ها را می‌توان قدری در ارتفاع بالاتر تنظیم نمود تا در اثر پستی و بلندی‌های زمین و جهش‌های بوم، جاهای بدون پاشش باقی نماند. با بالا و پایین بردن بوم در روی شاسی، ارتفاع آن قابل تنظیم است. این تنظیم خیلی مهم است چون قرارگیری نازل‌ها در ارتفاع نادرست باعث می‌شود که بعضی جاها دوباره پاشی شده و بعضی دیگر بدون پاشش باقی بماند.

سمپاش‌های کنترل کننده قطرات(CDA)
حجم پایین میزان پاشش با به کارگیری ریزپاش‌های (اتمایزر) دوار به جای نازل‌های معمولی امکان‌پذیر است؛ میزان معمول پاشش 25 لیتر در هکتار (10 گالن در هر ایکر) می‌باشد.
اتمایزرهای دوار، برای پاشش اکثر مواد شیمیایی مناسب می‌باشند. قطرات یکنواخت و با اندازه متوسط توسط سمپاش‌های اتمایزر انجام می‌گیرد. و از تولید ذرات ریز که توسط باد پراکنده می‌شوند و ذرات درشت که در روی برگها جاری می‌شود خودداری می‌کند. اتمایزرها بسته به مدل آنها به فاصله 1 تا 5/1 متر از هم در روی بوم قرار می‌گیرند.
اتمایزرهای دوار بر دو نوع هستند:
الف) اتمایزر افقی :‌ این وسیله را یک موتور کوچک هیدرولیکی که با سیستم هیدرولیک تراکتور کار می‌کند به راه می‌اندازد. مواد شیمیایی به قمست کف پیاله دوار سریع سریع در داخل اتمایزرها هدایت شده و تحت نیروی ثقلی به خروجی رانده می‌شوند. پیاله با تعداد زیادی شیار داخلی سموم را به طور یکنواخت به خروجی می‌راند. با وجود تغییرات در سرعت‌های محور توان‌دهی ، سیستم کنترل اتوماتیک فشار، مقدار مواد شیمیایی را به طور یکنواخت به اتمایزرها می‌رساند.
ب) دیسک‌های دوار عمودی: شکل پاشش آن مشابه با نوع فشاری صفحه‌ای می‌باشد. مواد شیمیایی وارد مرکز دیسک دوار به قطر 150 میلی‌متر شده و نوار باریکی از قطرات ریز را که با نیروی ثقلی بیرون رانده می‌شود، به وجود می‌آورد. هر دیسک توسط یک موتور الکتریکی 12 ولت که از باطری تراکتور تغذیه می‌شود به کار می‌افتد. اندازه قطرات را می‌توان تغییر داد ولی با تغییر دادن سرعت دیسک یکنواختی حفظ خواهد شد. تغییرات سرعت از 1100 تا 4200 دور در دقیقه متغیر است. با زیاد شدن سرعت، اندازه ذرات ریزتر خواهد شد.
از امتیازات اتمایزرها این است که با یکبار پرکردن مخزن، مساحت زیادتری را می‌توان سمپاشی نمود در نتیجه پاشش ذرات به طور یکنواخت ، سموم گیاهان را بهتر پوشش داده و از پراکنده شدن ذرات توسط باد و یا همچنین چکیدن قطرات از روی برگها جلوگیری خواهد نمود.
در روی بوم نوعی از سمپاش‌ها نازل‌های هیدرولیکی و ریز‌پاشهای چرخان هر دو با هم نصب شده‌اند. راننده به راحتی می‌تواند یکی از آنها را نسبت به شرایط آب و هوایی و نوع سم انتخاب نماید.

سمپاش‌های با نازل دو پاششی
یکی از آخرین پدیده‌ها در طراحی سمپاش‌های مزرعه، عبارت از نوع خاصی از نازل‌هاست که با مایع و هوا توأماً کار می‌کندو مایع توسط پمپ معمولی به نازل‌ها منتقل می‌شود. باد با حجم زیاد و فشار کم توسط یک کمپرسور در سمپاش ایجاد می‌شود. هوا و مایع در نازل‌ها با هم مخلوط شده و به طرف سوراخ کوچکی بر روی صفحه دفلکتور رانده و ذرات را به شکل بادبزن پهن می‌پاشد

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله  72  صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلودمقاله پیدایش شیعه

اختصاصی از فی گوو دانلودمقاله پیدایش شیعه دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

 
واژه شناسی
اصولاً واژه شیعه به چه معنا است؟به منظور روشن‏تر شدن بحث، بررسی معنای لغوی و اصطلاحاتی این واژه ضرورت دارد: شیعه در لغت کتاب‏هایی چون «القاموس المحیط»1، «تاج العروس»2 «لسان العرب»3 و «النهایة ابن اثیر»4 شیعه را دارای معانی زیر دانسته‏اند:1- پیرو و یاور در این کتب آمده است: «شیعة الرجل ای اتباعه و انصار؛5 شیعه فرد یعنی پیروان و یاورانش» در قرآن کریم نیز این واژه در این معنا به کار رفته است ؛ چنان که در داستان حضرت موسی(ع) می‏خوانیم: در فوجد فیها رجلین یقتتلان هذا من شیعته و هذا من عدوه ؛6حضرت موسی(ع) در شهر با دو نفر برخورد کرد که با هم در نزاع بودند یکی از آن‏ها از پیروانش بود و دیگری ازدشمنان اودرباره این معنا توجه به د و نکته ضرورت دارد:
الف) لازم نیست شخصی رهبر مثبت باشد؛ برای مثال پیروان خاندان ابو سفیان «شیعه - آل ابی سفیان» خوانده می‏شوند. ب) کار برد این واژه نشان دهنده شدت همبستگی میان پیرو و رهبر است ؛ همبستگی ای که در کاربرد و اژه هایی چون «اتباع»(پیروان) دیده نمی‏شوند.
بنابر این، می‏توان چنان نتیجه گرفت نسبت میان واژه‏های شیعه و «تبع» عموم و خصوص مطلق است. یعنی هر شیعه‏ای تبع خوانده می‏شود، ولی هر تبع و پیروی شیعه نیست. این سخن را می‏توان با تعریف راغب اصفهانی از واژه شیعه نیز تأیید کرد؛ زیرا او که معمولاً به ریشه یابی واژه‏های قرآنی
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1- القاموس المحیط، ج 3، ص 61 و 62. 2- تاج العروس، ج 5، ص 405
3- لسان العرب، ج 7، ص 258. 4- النهایة ابن اثیر، ج 2، ص 246. 5- قصص(آیه): 15.
می‏پردازد ، این واژه را از خانواده شیاع به معنای انتشار و تقویت، شمرده است و شیعه را کسانی دانسته که انسان به وسیله آن‏ها تقویت می‏شود و انتشار پیدا می‏کند؛6 به عبارت دیگر شیعیان فرد کسانی هستند که از جهت زمان و مکان باعث افزایش گستره وجودی وی می‏گردند.
2-گروهی که حول محوری خاص اجتماع کرده‏اند؛ «کل قوم اجتمعوا علی امرتهم شیعة» این معنا بر خلاف معنای قبلی، غیر نسبی است؛ در آن نسبت میان پیرو و رهبر دیده نشده است و به هر گروه مستقل دارای مرام گفته می‏شود. آیه شصت و نهم سوره مریم از موارد استعمال قرآنی این معنا به شمار می‏آید: «ثم لننزعن من کلّ شیعة ایهم أشدّ علی الرحمن عتیّا؛7 سپس از میان هر گروه آن را که بر خداوند نافرمان‏تر بود، بیرون می‏کشیم.
3- هماهنگ در اهداف اصول و مبانی در این کاربرد، دو شخص که اهداف و اصول و مبانی مشترک دارند، شیعه یکدیگر خوانده می‏شوند؛ گرچه معمولاً شخص متأخر را شیعه شخص متقدم می‏نامند. در کتب واژه‏شناسی به این معنا کم‏تر اشاره شده است، اما می‏توان کاربرد آن را در قرآن کریم مشاهده کرد. در آیه هشتاد و سوم سوره صافات آمده است: «وان من شیعته لابراهیم... ؛ ابراهیم از شیعیان او(نوح) بود...»این آیه حضرت ابراهیم(ع) را از شیعیان حضرت نوح(ع) معرفی می‏کند. با توجه به برخورداری ابراهیم از شریعت مستقل نمی‏توان او را پیرو حضرت نوح(ع) دانست. آن‏ها در اصول و مبانی و اهداف مشترک بودند.
جالب آن است که بعضی در این آیه ضمیر «شیعته» را به حضرت ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ6- معجم مفردات الفاظ القرآن، ص 279.
7- مریم(19): 69.
محمد(ص) بر گردانده‏اند. در این صورت معنای آیه چنین می‏شود: حضرت ابراهیم(ع) از شیعیان حضرت محمد(ص) بود8.... با توجه به آن که حضرت ابراهیم(ع) از نظر زمانی پیش از حضرت محمد(ص) می‏زیست، شیعه را در این جا به معنای «منهاج و دین یکسان داشتن» تفسیر کرده و چنین گفته‏اند: «هو(ابراهیم) علی منهاجه [محمد(ص)] و دینه... شیعه در اصطلاح این واژه در میان مسلمانان وابستگی ویژه‏ای با حضرت علی(ع) پیدا کرده است ؛ وابستگی ای که در نوشته‏ای مختلف به شکل‏های مختلف نمود یافته است؛
1- شیعه به معنای دوستدار و محبّ حضرت علی(ع) است.
2-شیعه یعنی کسی که حضرت علی(ع) را از عثمان برتر می‏داند و در مقابل شیعه علی(ع) شیعه عثمان قرار دارد .
3-. شیعه کسی است که حضرت علی(ع) را از عثمان و دو خلیفه نخستین و همه صحابه برتر می‏داند .
4-چه کسی است که به جانشینی بلا فصل حضرت علی(ع) اعتقاد دارد. البته هیچ یک از این تعاریف جامع و مانع نیست.
شاید بتوان با توجه به فرقه‏های مختلف شیعه در طول تاریخ عبارت زیر را بهترین تعریف برای این واژه دانست: شیعه کسی است که جانشینی حضرت علی (ع) را از راه نصّ ثابت دانسته و حضرت علی(ع) را سزاوارترین شخص برای جانشین حضرت پیامبر اکرم(ص) می‏داند.
در این تعریف بر واژه نصّ تأکید شده است که نقطه افتراق شیعه و
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 8- لسان العرب، ج 7. ص 258.
گروه‏های دیگر است ؛ زیرا گروه‏های دیگر جانشینی پیامبر اکرم(ص) را انتخابی می‏دانند، ولی شیعه آن را به نص و بیان حضرت پیامبر اکرم(ص) منوط دانسته است. واژه نص در این جاعام است و هر دو نوع نص جلیّ و خفی [نصّ اسمی و نصّ وصفی] را شامل می‏شود:
مراد از نصّ جلیّ یا نصّ اسمی آن است که بگوییم: پیامبر اکرم(ص) جانشین خود(حضرت علی) را مشخصاً با ذکر نام معرفی کرده است ؛ چنان که گروه جارودیه از فرقه زیدیه چنین اعتقادی می‏دارند.9مراد از نصّ وصفی آن است که بگوییم پیامبر اکرم(ص) تنها اوصاف جانشین خود را ذکر کرده و این اوصاف تنها بر حضرت علی(ع) منطبق است ؛ اما امت آن را بر افراد دیگر تطبیق دادند. عمومیت واژه نصّ به ماکمک می‏کند تا برخی از گروه‏های زیدیه را که قائل به نصّ وصفی‏اند، از دایره تشیع خارج نسازیم. قید توضیحی سزاوارترین شخص نیز به همین جهت آورده شده است ؛ زیرا این گروه‏ها بر خلاف بعضی دیگر از گروه های‏شیعه خلافت دو خلیفه اول را نیز نا مشروع نمی‏دانند. با این تعریف افرادی که تنها در شمار دوستداران حضرت علی(ع) جای دارند، از دایره شمول واژه شیعه خارج می‏شوند. تشیع اعتقادی و سیاسی یعنی چه؟ و چه تفاوتی میان آن دو وجود دارد؟
برخی از نویسندگان مفهوم تشیع را به دو بخش اعتقادی یاروحی و سیاسی تقسیم کرده‏اند و به تبیین جداگانه آن‏ها پرداخته‏اند. در نظر اینان شیعه اعتقادی کسی است که اولاً در بعد کلامی به خلافت بلا فصل حضرت علی(ع) اعتقاد داشته باشد و ثانیاً در بعد فقهی مشروعیت انحصاری مرجعیت
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
9- الملل و النحل، شهرستانی، ج 1، ص 255.
علمی حضرت علی (ع) و اهل بیت عصمت را بپذیرد نه آن که آنها را ماننند صحابه و تابعین دیگر، دارای حق افتا بدانند. در نگاه شیعه اعتقادی، حق اظهارنظر نهایی در بیان احکام فقهی تنها به حضرت علی(ع) و ائمه علیهم السلام تعلق دارد.10تشیع سیاسی آن است که شخص، بدون اعتقاد به مبانی فکری شیعه، در جهت درگیری‏های سیاسی از رهبری اهل بیت(ع) در مبارزه با ظلم و بیداد خلفا حمایت کند. طبق این تعریف، بسیاری از زیدیه که در قیام هایی همچون قیام زید و فرزندش یحیی علیه حکومت اموی شرکت جسته یا از آن جانبداری کردند شیعه سیاسی به شمار می‏آیند .11
این نظر به خروج بسیاری از شیعیان زیدی از دایره تشیع اعتقادی(مفهوم حقیقی تشیع) می‏انجامد ؛ در حالی که کتب ملل و نحل و کلامی آن‏ها از شیعیان شمرده‏اند. افزون بر این، زیدیان به جوهره اصلی تشیع اعتقاد دارند، گرچه بعضی از آن‏ها دایره نص را وسیع‏تر کرده آن را شامل نص و صفی نیز می‏دانند. شیعه و واژه‏های متداولواژه‏هایی مانند رافضی که گاه به معنای شیعه استعمال می‏شود، چه تفاوتی با مفهوم شیعه دارد؟واژه شیعه مفهومی عام است که طبق تعریف پذیرفته شده همه فرقه‏ها و گروههای شیعی، مانند زیدیه و کیسانیه و اسماعیلیه و... راشامل می‏شود ؛ اما در این میان واژه‏های دیگری نیز وجود دارد که با این مفهوم عام تفاوت هایی دارد برخی از این واژه‏ها عبارت است از: 1- رافضی رفض به معنای رد کردن و ترک و واگذاشتن کاری است. مخالفان شیعه این واژه را معمولاً برای مذمّت و بد گویی به کار می‏برند.12 درباره این واژه گفته شده است: از آن جا که شیعیان
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 10- با استفاده از تاریخ تشیع در ایران رسول جعفریان، ص 24 - 28. 11- همان، ص 22.
12- الشیعة فی مسارهم التاریخی، سیدمحسن امین عاملی، ص 43.
خلافت دو خلیفه اول را رد کردند رافضی خوانده می‏شوند.13برخی نیز گفته‏اند رافضی به شیعیانی گفته می‏شود که به جهت موضع نسبتاً ملایم زید درباره دو خلیفه اول در هنگام قیام خود، اردوی وی را ترک کردند.14 هر یک از دو معنا را که بپذیریم واژه رافضی با شیعه در مفهوم عامش مترادف نیست ؛ زیرا این کلمه گروه هایی از زیدیه را در بر نمی‏گیرد. 2- جعفری امام جعفر صادق(ع) با تلاش بسیار خود به شیعیان معتقد به رهبری امامان معصوم(ع) هویّت فقهی و کلامی ویژه‏ای بخشید. از این رو، شیعیان بهره‏مند از آموزه‏های آن بزرگوار جعفری شهرت یافتند. امروزه واژه جعفری با شیعه اثنی عشری مترادف می‏نماید؛ اما ذاتاً اسماعیلیان را نیز شامل می‏شود ؛ زیر آن‏ها به امامت امام جعفر صادق(ع) اعتقاد دارند.
3- امامی در دوران هر یک از امامان به شیعیانی که به امامت امامان معصوم(ع) از فرزندان حضرت فاطمه(س) اعتقاد داشته‏اند و این خط سیر را تا امام دوازدهم ادامه می‏دادند، امامی خوانده می‏شدند. امامی در سیر تاریخی اش، به تناسب زمان‏های مختلف معانی دیگر، چون ترادف با شیعه در زمان حضرت علی(ع) نیز داشته15 ولی امروزه معنایی معادل اثنا عشریه دارد.
4- خاصّة این واژه بیش‏تر درمتون فقهی و در مقابل لفظ عامه(اکثریت مسلمانان) به کار می‏رود و به معنای شیعه است. معنای ویژه‏تر این واژه درمتون فقهی امامیه اثنا عشریه است که فقه خود را از امامان معصوم دوازده گانه می‏گیرند. 5- علوی شاید این واژه در زمان هایی برگرایش کلامی
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ13- مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلّین، ابوالحسن اشعری، ص 16.
14- تاریخ شیعه و فرقه‏های اسلام تا قرن چهارم هجری محمد جواد مشکور، ص 59؛ الملل و النحل، شهرستانی ج 1، ص 251.
15- الملل و النحل، ج 1، ص 265 - 271.
شیعه(اعتقاد به برتری حضرت علی(ع)( دلالت می‏کرده است ؛ اما بعدها بیش‏تر در معنای نسبی اش بیان وابستگی نسبی افراد به حضرت علی(ع) به کار رفته است.
6- فاطمی این واژه بیش‏تر درمعنای نسبی کار برد دارد و برای تبیین تمایز فرزندان امام حسن و امام حسین علیهما السلام - از فرزندان محمد حنفیه که کیسانیه خود را بدو منسوب می‏ساختند، به کار می‏رود؛ زیرا محمد حنفیه از فرزندان حضرت فاطمه(س) نبود ؛ هر چند در شمار فرزندان حضرت علی(ع)جای داشت. 7- طالبی این واژه نیز مفهومی نسبی دارد ؛ ولی دایره شمولش از دو واژه پیشین بیش‏تر است. طالبی به معنای فرزندان ابو طالب است که فرزندان آن بزرگوار از طریق غیر از حضرت علی(ع) را نیز شامل می‏شود.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله   26 صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله سفالگری

اختصاصی از فی گوو دانلود مقاله سفالگری دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

Revolution. Baltimore: Johns Hopkins university press 1980.
2)Jones Glyn. The Jet Pioneers. London : Methuen 1989

مقدمه :
1903 کارولینای شمالی، منطقه کیتی هاوک : نخستین پرواز هواپیما در جهان، ماشین پرواز معروف برادران رایت نخستین هواپیمایی بود که انسان را از سطح زمین بلند کرد.
ارویل رایت، در حالی که روی بال زیرین به سمت جلو خوابیده هدایت نخستین هواپیما را بر عهده دارد. در این پرواز که در ارتفاع یکی دو متری از سطح زمین انجام شد و تنها 12 ثانیه طول کشید حدود 40 متر قبل از نشستن به زمین طی گردید.
اصول پیرانش جت
هدف از پیرانش جت و روشن نبودن اصول آن سوالاتی را ایجاد می کند :
1- به هنگام تخلیه موتور جت یا موشک در خلاء آیا رانش می تواند اعمال شود؟
2- آیا موشک سریعتر از سرعت گازهای خروجی از شیپوره موشک می تواند به جلو رانده شود؟
3- آیا موشک می تواند بار مفیدی را به فضا ببرد؟
پاسخ به این سوالات بوسیله آزمایش داده شده است و نظریه پیرانش جت که اکنون کاملاً تدوین شده است و مورد قبول همگان است. با وجود این از آنجا که این نظریه ؟؟؟؟؟؟؟؟ درک رفتار موتورهای واقعی است و امکان بهبود آنها را فراهم می سازد جا دارد به دقت موشکافی شود.

* نمونه های بسیاری در طراحی موتورهای هواپیما و موشک می توان یافت که ایجاد بهترین فن آوری ممکن اقتصادی می باشد. این موتورها نه تنها انگیزه ای قوی به طراح می دهد تا از همه ی روش های ممکن برای ساختن موتورهای پرقدرت، کارا، بادوام و ایمن استفاده کند بلکه ابداع و فن آوری های جدید را نیز سبب می شود.
از این رو در خلال دهه های اخیر پیشرفت های شگرفی در تکنیک های طراحی و همچنین مواد و روش های ساخت بوجود آمده است.
* قبل از توضیح اصول پیرانش جت :
1- در پروازهای پرسرعت، موتورهای جت برتری دارند نسبت به موتورهای دیگر جهت استفاده.
2- و برای پروازهای طولانی به اعماق فضا از موشک های غیر شیمیایی استفاده می گردد.
درک مفهوم پیرانش جت
بررسی لوله ی شکل 1-1. بخش (الف) لوله بسته ای را با سطح مقطع Ai نشان می دهد ؛ فشار درونی P0 و فشار بیرونی (محیط) Pa است. روشن است که نیروهای فشاری درونی و بیرونی در جهت x در تعامل اند و هیچ نوع رانش خالصی بوسیله ی سیال درونی یا اتمسفر بیرونی بر لوله وارد نمی شود فرض کنید در لحظه t0 نیمه راست لوله ناگهان برداشته می شود. شکل 1-1 (ب) رانش« » را که در لحظه t0+ dt برای ثابت نگهداشتن نیمه ی چپ لوله نیاز است، نشان می دهد. در این لحظه چون هنوز سیال از لوله خارج نشده است. فشار درونی بر نیمه چپ لوله همان P0 است با توجه به تعادل نیروهای وارد بر لوله رانش لحظه ای پس از گذشت فاصله زمانی کوتاه و محدود همان گونه که در شکل 1-1 (ج) دیده می شود. سیال با سرعت ue از لوله خارج می شود و فشار درونی به p کاهش می یابد اکنون رانش از رابطه زیر به دست می آید و با سرعت صفر می شود : این فرمول برای قبل از سرعت یافتن نیز در خروجی لوله خواهد بود :

(الف) لوله بسته، بدون پیرانش

رانش لحظه ای J در لحظه حذف ناگهانی نیمه راست لوله (ب)

رانش گذرا همراه با خروج جت (ج)
اما P هنوز بزرگتر از pa است.

اگر با همان آهنگی که سیال از لوله خارج می شود همانند شکل 1-1 (د) سیال به درون لوله خورانده شود به گونه ای که فشار درونی p0 ثابت بماند رانش حالت پایا بوجود می آید :

رانش حالت پایا با تأمین هوای کافی برای حفظ (د)
در این برآوردها از اثر نیروهای برشی که بوسیله سیال بر لوله وارد می شود صرف نظر شده است. اگر مقدار دقیق توزیع فشارهای درونی و بیرونی (و تنش روی دیواره ها) در محفظه تولید رانش معلوم باشد با جمع مولفه های مختلف نیرو بر روی همه سطوح، نیروی رانش را می توان محاسبه کرد. کاربرد این روش در حالت کلی بسیار مشکل است زیرا شکل هندسی درونی محفظه رانشی همچون توربوجت چنان پیچیده است که براورد رانش از این را خسته کننده است. در شکل (د) مقدار تقریبی رانش عبارتست از :

m0 = دبی جرمی سیال خروجی از محفظه
ue = سرعت میانگین سیال خروجی
این معادله تنها در شرایطی صادق است که فشار در صفحه خروجی مساوی pa باشد و نیروهای برشی بیرونی اهمیت نداشته باشند. این معادله برای موشک شیمیایی مستقیماً به کار می رود. در این موشک به سبب احتراق مواد پیشران ذخیره شده در دستگاه به حالت جامد یا مایع که هیچگونه اندازه حرکت اولیه نسبت به شیپوره موشک ندارند شار اندازه حرکت خروجی تولید می شود.
اگر سوختن مواد موشک پایا باشد رانش مساوی m0ue می شود و اگر ناپایا باشد ( مانند لحظات روشن و خاموش بودن موتور) نیاز به قوانین نیوتن برای جریان سیال سریعاً شتابگیرنده داریم.
توجه به این نکته ضروری است که شار اندازه حرکت خروجی نسبت به موشک، مقدار رانش مستقل از سرعت پرواز دستگاه است بنابراین آن دستگاه را به سرعتی بسیار بالاتر از ue می توان رساند.
حدود 2000 سال پیش هرو اهل اسکندریه مفهوم رانش واکنشی را با ساخت توربین بخاری که ترکیب احتمالی آن در شکل 2-2 آمده ؟؟؟؟؟؟؟؟ نشان داد بخار تولید شده بوسیله گرمایش و با فشاری بسیار بیشتر از فشار محیط به طور مماس وارد شیپوره ها می شود و در هر شیپوره رانش مماسی ایجاد می کند.

شکل 2-2 : تجسم هنرمندانه ای از توربین بخار ساخته شده بوسیله هرون الکساندریا.
موشک ها
قدیمی ترین طرح فنی در زمینه پیرانش جت موشک های پیشران جامد هستند در این موشک ها از احتراق و سوختن سریع ماده ی جامد که شامل پیرانش و اکسنده ی لازم است گازهای پرفشار بسیار داغ بوجود می آیند و با عبور آنها از صفحه ی خروجی اندازه حرکت ایجاد می شود در خلال فرایند احتراق فشار گاز در درون محفظه احتراق ممکن است پایا یا ناپایا باشد.
در دهه های متمادی دو نوع موشک پیشران مایع و جامد بوجود آمده اند که تا کنون به سطح عملکرد بالایی دست یافته اند. ولی به دلیل اینکه در موشک های شیمیایی رانش تولید شده بر واحد بی جمی سیال خروجی به انرژی شیمیایی مواد پیشران کاملا محدود می شود. به بیانی دیگر جرم مواد پیشران که برای واحد ضربه باید حمل شود برای بسیاری از مأموریت ها به طور ناخواسته زیاد است هرچه انرژی بیشتر شود سرعت گازهای خروجی زیادتر و آهنگ مصرف جرم برای رانش مفروض کاهش خواهد یافت. بنابراین از موشک (موتور) هسته ای به جای شیمیایی استفاده می شود که انرژی مواد پیشران بسیار بیشتر از انرژی مواد بدست آمده موشک شیمیایی است.
در روش موشک با گرمایش هسته ای نشان داده شده که محدودیت فیزیکی دارد که به انتقال انرژی از پیشران هسته ای به هیدروژن مربوط می شود. اگر قرار باشد که انرژی با گذشتن از دیواره جامد به هیدروژن انتقال یابد دمای بیشینه هیدروژن باید کمتر از دمای بیشینه ی مجاز دیواره جامد باشد. بنابراین افزون بر مشکلات کنترلی و مسائل بازیافت و زیست محیطی در واکنشگر هسته ای برتری عملکردی مهمی را به ارمغان نمی آورد.
روش های دیگر تولید رانش الکتریکی شامل گرمایش مقاومتی و گرمایش با قوس تخلیه ی الکتریکی است که شتابدهی مواد پیشران از طریق نیروهای فشاری و الکترومغناطیسی انجام می شود.

کاراترین کاربرد انرژی الکتریکی تا امروز در موتورهای یونی الکترواستاتیکی بوده است.

« موشک با گرمایش هسته ای ماده پیشران هیدروژنی »

« شتابدهنده یونی الکترواستاتیکی، الکترون ها و یون ها برای رسیدن به سرعت های بالا شتابدهی می شوند اما بیشر رانش بوسیله یون های سنگین تأمین می شود »

ملخ ها
برتری مهم استفاده از ملخ در هواپیما به جای موشک این است که به حمل بیشتر مواد پیشران نیاز نیست، آهنگ جریان هوای گذرنده از ملخ دو تا 3 مرتبه بزرگتر از آهنگ تغذیه پیشران به موتور محرکه آن است عدم محل حجم زیاد مواد پیشران به معنای پیمودن مسافت های طولانی تر پیش از سوخت گیری دوباره است. برتری دیگر ملخ ها این است که بازده پیشرانش آنها بسیار بهتر از موشک است برای نشان دادن اهمیت این برتری ها از تخمین های تقریبی و ساده ای استفاده می کنیم.
وظیفه ی ملخ شتابدهی جریان هوا با سرعت آغازی u و رساندن آن به سرعت خروجی و ue است ملخ در جریان پایا با سرعت معمولی عمل می کند و با شتاب دادن به جریان در حین عبور خود سطح مقطع لوله ی جریان را کاهش می دهد. بدون نگرانی درباره ی چگونگی توزیع نیروهای فشاری بر روی پره های ملخ با استفاده از معادله کلی اندازه حرکت مقدار تقریبی رانش از رابطه زیر بدست می آید :

که دبی جرمی هوای گذرنده است.
انژی کمینه ی ممکن که به جریان سیال در حین عبور از ملخ افزوده می شود تغییر در انرژی جنبشی است. اگر بازه باشد آهنگ مصرف انرژی سوختی کمینه خواهد شد.

شتاب گرفتن جریان هوای لوله از طریق ملخ
و بنابراین، نسبت رانش به آهنگ مصرف انرژی سوختی کمینه از رابطه زیر بدست می آید :

بهترین مقدار Je ممکن است 5/2 باشد برای رانش مثبت ue بزرگتر از u باید باشد به گونه ای که نسبت رانش بیشینه ی ممکن برای ملخ از رابطه ی زیر بدست می آید :

که u سرعت پرواز است برای موشک های شیمیایی مقدار رانش را بصورت زیر می توان نوشت :

و مصرف انرژی کمینه ی ممکن را بصورت زیر می توان بیان کرد :

که آهنگ مصرف مواد پیشران و uer سرعت گازهای خروجی از شیپوره است. توجه کنید که این عبارت ها کاملا تقریبی اند و از جمله مربوط به اختلاف فشار گازهای خروجی و محیط صرف نظر شده است با ترکیب این رابطه ها می توان نوشت :
موشک (بیشینه)
نسبت رانش در ملخ به موشک :


بنابراین برای هواپیمایی با سرعت پرواز کم ( مثلا m/s 100 یا Km/h 360 ) ملخ رانشی حدود 10 برابر موشک ایجاد می کند.
ملخ ها با استفاده از هوای محیط به عنوان ماده ی پیشران این برتری را دارند که تلفات انرژی جنبشی را در خلال پیش راندن دستگاه با سرعت معین می توانند کمینه سازند.
* برای داشتن جریان مناسب بر روی پره ها معمولا دو شرط باید برآورده شود :
1) زاویه گردش جریان باید تا حد ممکن کوچک نگهداشته شود در غیر این صورت جریان از پره جدا می شود.
2) سرعت نسبی ورود هوا نباید نزدیک با سرعت صورت باشد ( برای جلوگیری از تشکیل امواج ضربه ای بر روی سطح پره ها)

سرعت ها در نوک پره ملخ :
ut سرعت پره، u سرعت نزدیک شده هوا و ue مولفه محوری سرعت هوای خروجی است در شکل بالا مولفه سرعت دورانی هوای خروجی ، ، برداهای سرعت هوا نسبت به پره در محل ورود و خروج اند.
بازده ذاتی ملخ ها نه تنها نسبت به موشک ها لکه نسبت به توربوجت ها نیز برای سرعت های پرواز بالاتر است.
توربوجت ها، توربوفن ها، رم جت ها
در سال 1926، فرانک دتیل که دانشجوی 26 ساله دانشکده افسری نیروی هوایی سلطنتی انگلستان بود مقاله ای در زمنیه آینده هوانوردی نوشت. و در آن زمان سرعت بیشینه هواپیماها mph 150 و ارتفاع آن ها Km 3 بود. او نظریه داد به جای موتور موشک از موتور پیستونی استفاده شود. 3 سال بعد امکان استفاده از (فن) بوسیله توربین که بین آنها محفظه احتراق قرار گرفته باشد بوجود آمد. در این نظریه گازهای خروجی توربین در شیپوره شتاب می گرفتند و بصورت جت پر سرعتی خارج می شوند.
با ورود موتورهای توربینی و اصل توربوجت به تکنولوژی پیشرانش هواپیما، انقلابی در صنعت ترابری بوجود آمد :
1- امکان پرواز فراصوتی بوجود آمد.
2- هزینه های سفر هوایی بسیار کاهش یافت.
3- بهبودی جدی در ایمنی هواپیماها بوجود آمد.
کاهش هزینه ها تا حدی ناشی از افزایش سرعت پرواز و تا حدی نیز ناشی از امکان ساخت هواپیماهای بزرگتر بود.
موتورهای توربینی رانش بسیار بیشتری نسبت به موتورهای پیستونی ایجاد می کردند.
* برتری جرمی و اندازه ای موتورهای توربینی نخست در توربوجت ها به نمایش درآمد.
* سنگین بودن جعبه دنده به ویژه برای موتورهای توربوپراپ مسأله جدی است بنابراین رانش کمتری نسبت به توربوجت ها دارند.
عیب موتور توربوپراپ :
محدودیت سرعت پروازی و تا حد کمتری مسأله جعبه دنده آنهاست.
موتور توربوفن ها
سازش مهم بین طرح های توربوپراپ و توربوجت به شمار می آیند موتورهای توربوفن، مخ درونی بزرگی (پروانه) دارند که سبب می شود جریانی حدود 5 تا 6 برابر جریان گذرنده از موتور اصلی از روی آن بگذرد.
* ویژگی های مهم این طرح عبارتست از :
1- از آنجا که پروانه در درون کانال محصوراست آیرودینامیک آن را حتی برای اعداد راخ پروازی حدود 85/0 نیز می توان بطور رضایت بخش کنترل کرد.
2- برای هر رانش و سرعت پروازی مفروض به دو دلیل مصرف پیشرانش آن بسیار کمتر از موتور توربوجت است :
(الف) دبی جرمی کلی هوا بسیار بیشتر از موتور توربوجت با همان مقدار رانش است.
(ب) بازده گرمایی Jt در توربوفن بسیار بالاتر از توروبوجت است علت آن است که کار لازم برای چرخاندن پروانه از طریق توربین فراهم می شود.
3- برای موتورهای توربوفن با نسبت های جریان هوای گذرنده از مسیر فرعی به موتور اصلی حدود 5 تا 6 به 1 امکان حذف جعبه دنده ی لازم برای موتورهای توربوپراپ وجود دارد.
موتور رم جت
موتور رم جت ویژگی های نهایت سادگی، عدم نیاز به توربوماشین، حداکثر تحمل در مقابل دمای بالا و حداقل جرم در واحد رانش برای عددهای راخ پروازی مناسب را دارد. البته موتورهای رم جت نیز محدودیت های خاص خود را دارند. این موتورها نه تنها در سرعت های فروصوتی توانایی کار پایا را ندارند بلکه حد بالایی برای عدد راخ آنها نیز وجود دارد.

ترمودینامیک موتورهای جت هواپیما
مقدمه :
موتور هواپیماهای پیشرفته توانایی به حرکت درآوردن جریان هوای زیادی را دارند کل هوای مصرف شده بوسیله موتورهای یک هواپیمای مسافربری بزرگ در حین برخاستن از زمین در حد تن بر ثانیه است. دبی جریان هوای ورودی به موتور شاید 50 برابر دبی جریان سوخت باشد. بنابراین اصطلاح موتورهای هوا – تنفسی برای این موتورها کاملا مناسب است.
در سرعت پروازی کم بازده ی پیشرانش ملخ بسیار بیشتر از بازده ی پیشرانش جت است البته بازده ی ملخ های متداول در سرعت های پروازی بیش از 5/0 تا 6/0 برابر سرعت صوت، کمتر و صدای آنها بیشتر می شود.
در سرعت های پروازی تا حد 85/0 برابر سرعت صوت توربوجت ها و موتورهای توربوفن بازده بیشتری دارند.
توربوجت ها در سرعت های پروازی فراصوتی نیز می توانند عمل کنند.
برتری اصلی استفاده از موتور جت به جای موتور ملخی دستیابی به سرعت پروازی بالاست.

طریقه ی ایجاد موتورهای توربینی از مواد گازی مبنا در شکل های زیر آمده است :

رانش و بازده ی موتور جت
با استفاده از قانون اندازه حرکت و انرژی معادلات نسبتاً کلی رانش و بازده ی موتورهای جت هوا – تنفسی را می توان بدست آورد. به عنوان مثال دستگاه تولید رانش تعمیم یافته ای را که از نقطه ی ساکنی نسبت به دستگاه در نظر بگیرید. از آنجا که دستگاه همانند رم جت یا توربوجت محفظه داری به نظر می رسد نتیجه های بدست آمده برای محاسبه رانش تولید شده بوسیله ی هر موتور هوا تنفسی با یک جت خروجی کار می رود. فرض می کنیم که جریان پیرامون موتور برگشت پذیر و نیروی پسا ناچیز است.
معادله رانش
واکنش نیروی رانش که از طریق تکیه گاه سازه ای منتقل می شود در این دیدگاه رانش موتور را بصورت جمع برداری همه نیروهای وارده بر روی سطح درونی و بیرونی موتور و جایگاه موتور می توان تعریف کرد. مقدار رانش این دستگاه را برای جریان پایا از رابطه زیر می توان بدست آورد :

با در نظرگرفتن مولفه های نیرو و فشار اندازه حرکت در جهت x خواهیم داشت :

با این فرض که جریان بیرونی برگشت پذیر است فشار و سرعت را بر روی کل سطح معیار، به جز سطح مقطع خروجی موتور (Ae) با دقت قابل قبولی می توان ثابت فرض کرد اگر سرعت خروجی ue فراصوتی باشد فشار خروجی pe با فشار محیط pa ممکن است تفاوت کند بنابراین نیروی فشاری خالص بر روی

سطح معیار خواهد بود. نیروی واکنش رانش است. با جمع این نیروها که بر روی سطح معیار در جهت x عمل می کنند خواهیم داشت :

هوایی که به درون موتور کشیده می شود از درون این سطح معیار از طریق سطح مقطع گیراندازی Ai با دبی که از رابطه بدست می آید می گذرد با در نظر گرفتن دبی سوخت داریم :

حال اگر شرایط پیوستگی را برای کل حجم معیار در نظر بگیریم و فرض کنیم که جریان سوخت از خارج حجم معیار وارد می شود جریان پایا به صورت زیر درمی آید :

برای این حالت رابطه بالا به صورت زیر درمی آید :

با بازآرایی این رابطه خواهیم داشت :


اگر دیواره های حجم معیار کاملا دور از تولید کننده رانش باشند می توان فرض کرد جریان سطح معیار با سرعت بسیار اندکی در جهت y حرکت می کند. اگر تنها مولفه های سمت x را در نظر بگیریم :

که شار خالص خروجی اندازه حرکت در جهت x از حجم معیار از رابطه زیر بدست می آید :

درنتیجه معادله رانش با تعریف نسبت سوخت به هوای خواهیم داشت :

برای دست یابی به معادله بالا هوای بیرونی موتور برگشت پذیر فرض شده است اگر چنین نباشد به سبب اثرهای مهم لایه مرزی همچون؟؟؟؟؟؟؟؟ ، نیروی واقعی انتقال یافته بوسیله تکیه گاه به طور محسوسی کمتر از مقدار پیش بینی شده خواهد شد.
بررسی موتورهای که دو جریان خروجی جداگانه دارند معادله رانش با صرف نظر کردن از جمله فشار به صورت زیر می توان نوشت :

که H و C به ترتیب جریان های داغ و سرد هستند.
معادله رانش این چنین موتوی نسبت به سوخت بر اساس هوایی که واقعا با سوخت آمیخته خواهد شد :

عملکرد موتور
در بیان عملکرد موتور هواپیما نخست بهتر است چندین پارامتر مربوط به بازده و عملکرد را تعریف کرد این تعریف ها تنها برای موتوری با یک جریان مواد پیشران ( یعنی توربوجت، رم جت) بیان می شود.
موتورهای توربوفن و توربوپراپ رابطه های پیچیده تر نیاز دارند اما نتیجه گیری کیفی مربوط به عملکرد مقایسهای موتورها مشابهند.
بازده ی پیشرانش
حاصل ضرب رانش و سرعت پروازی را گاهی توان رانش می نامند. عملکرد هر سیستم پیشرانش را بصورت نسبت این توان رانش به آهنگ تولید انرژی جنبشی در ماده پیشران می توان تعریف کرد.
معمولا این نسبت را بازده پیشرانش می نامند برای موتوری با یک جریان مواد پیشران

در حالت کلی برای موتورهای هواتنفسی داریم 1 >> f درنتیجه

بازدهی گرمایی
پارامتر عملکردی مهم دیگر بازده گرمایی موتور است این پارامتر برای رم جت ها، توربو جت ها و توبوفن به صورت نسبت آهنگ انرژی جنبشی افزوده شده به ماده ی پیشران به آهنگ مصرف انرژی کل تعریف می شود که QR انرژی واکنش سوخت طبق تعریف است. بنابراین بازده گرمایی برای موتور با یک جریان پیشران خواهد شد.

برای موتور توربوپراپ یا توربوشفت عمدتاً بصورت توان محوری است
PS توان محوری است.

بازده ی ملخ
توان محوری را بوسیله ی ملخ به توان رانش هواپیمایی متحرک می توان تبدیل کرد.
معمولا بازده ی پیشران gpr به صورت نسبت توان رانش به توان محوری طبق رابطه زیر تعریف می شود :

که در این حالت جز رانش ناشی از ملخ است.

بازده ی کلی :
حاصل ضرب gpgth و یا gprgth را بازده ی کلی g0 می نامند و به صورت زیر تعریف می شود :

با استفاده از معادلات قبلی در می یابیم که برای 1 >> f :

از این رو بازده ی کلی تنها به نسبت سرعت و بازده ی گرمایی gth بستگی دارد و بازده گرمایی نیز اندکی به نسبت سرعت وابسته است.
رانش برخاستن
یکی از مهم ترین مشخصه های موتور توربینی نصب شده بر روی هواپیما توانایی آن در تأمین رانش استاتیکی و کم سرعت است به گونه ای که هواپیما با استفاده از توان خودش بتواند از زمین بلند شود ( به جز رم جت ها که این توان را ندارند) رانش استاتیکی در حالت کلی از رابطه زیر به دست می آید :
( استاتیکی)
برای حالت استاتیکی برای 1 >> f

این معادله نشان می دهد که برای دبی سوخت مفروض و بازده گرمایی gth رانش برخاستن نسبت عکس با سرعت گازهای خروجی دارد. به بیانی دیگر برای آهنگ مصرف انرژی مفروض رانش برخاستن را با شتاب دادن به جرم هوای بیشتر با سرعت خروجی کمتر می توان افزایش داد.
اهمیت مقدار رانش آهنگ مصرف سوخت واحد به جز صرفه جویی در مصرف سوخت برای تعیین تقریبی اندازه موتور با رانش معین است.
برد هواپیما
در بسیاری از حالت ها مسافت یا برد پیموده شده بوسیله هواپیمایی با جرم سوخت معین معیار مهمی برای برتری عملکرد ترکیب هواپیما – موتور است. با چشم پوشی از اوج گیری و کاهش ارتفاع ثابت پرواز و با این فرض که همه مشخصه های موتور و هواپیما به جز جرم کل در ارتفاع ثابت تغییر نمی کند به سادگی می توان برد را برآورد کرد.
در پرواز افقی با سرعت ثابت همانند نیروی بالابر و وزن هواپیما رانش موتور و پسای کل هواپیما مساوی اند. بنابراین

توان رانش خواهد شد.


با استفاده از معادله و رابطه اخیر خواهیم داشت :

ازآنجا که سوخت بخشی از جرم کل هواپیما (m) است داریم :
s مسافت در طول پرواز است. یا
انتگرال گیری از رابطه قبل برد s خواهد شد.

در این رابطه که فرمول برد بریکوئت نامیده می شود
تغییرات نمونه وار بازده ی کلی g0 و نسبت نیروی بالابر – پسای هواپیما (L/D) بر حسب عدد راخ به گونه زیر است :

برای پرواز فراصوتی که صرفه جویی در مصرف سوخت در آن مهم است نمودارهای بالا پیشنهاد می شود که هرچه عدد راخ پروازی بیشتر باشد بهتر است. عدد راخ پروازی بیشتر سبب افزایش دمای سطح هواپیما می شود و از این رو به سازه ی سنگین تری برای نگهداشتن تنش ها در سطح مطمئن نیاز است.
رابطه ی زیر نشان می دهد که برای سرعت پروازی، برد هواپیما با نسبت رانش به دبی جریان سوخت به طور مستقیم متناسب است.

این نسبت آنقدر مهم است که عکس آن را مصرف سوخت ویژه ی رانش (TsFc) می نامند و به صورت زیر تعریف می کنند.

برای موتورهای توربینی که توان محوری تولید می کنند مصرف سوخت ترمزی ویژه (BSFC) به صورت زیر تعریف می شود :

برای درنظر گرفتن رانش حاصل از گازهای داغ خروجی مصرف سوخت ترمزی ویژه ی هم ارز تعریف می کنند

که PS توان محوری دداه شده به راخ، رانش تولید شده بوسیله گازهای خروجی موتور توربینی و a سرعت پرواز گزیده دلخواه است.
رم جت
ساده ترین موتور هواتنفسی موتو رم جت است این موتور از پخش کن، اتاق احتراق و شیپوره خروجی تشکیل شده است.
هوا ابتدا وارد پخش کن می شود و پیش از آمیخته شدن با سوخت و سوختن در اتاق احتراق متراکم خواهد شد گازهای داغ با کاهش سرعت هوای ورودی از سرعت پروازی به سرعت نسبتاً پایینی در درون اتاق احتراق به سبب افزایش فشار حاصل در پخش کن از طریق شیپوره خارج می شوند.
رم جت ها در سرعت پروازی فروصوتی می توانند عمل کنند. افزایش فشار ناشی از سرعت های پروازی رم جت ها را برای پرواز فراصوتی مناسب می سازد.
در حال حاضر در موتور رم جت مواد به کار رفته در دیواره های اتاق های احتراق و شیپوره ها توانایی تحمل دماهای بالای K 1200 را ندارند اما با استفاده از الگوی پاشش سوخت مناسبی که لایه محافظی از هوای نسبت خنک در نزدیکی دیواره ها بوجود می آورد. آنها را بسیار خنک تر از جریان سیال اصلی می توان نگه داشت. برعکس موتورهای توربینی توانایی کار در دماهای بالاتر نزدیک K 3000 را ندارند. پره های توربین در معرض تنش های مرکز گریز بالایی قرار دارند و به سرعت نمی توانند خنک شوند.
این حد نسبتاً بالای دمایبیشینه در رم جت ها امکان کار در عددهای راخ پروازی بالا را فراهم می کند.
رم جت ایده آل
برای درک عملکرد رم جت بهتر است که تحلیل ترمو دینامیکی از مدل ساده ای انجام دهیم. فرض کنید که فرایندهای تراکم و انبساط در موتور برگشت پذیر و بی در رو هستند و فرایند احتراق در فشار ثابت رخ می دهد. البته این فرض ها واقع بینانه نیستند. در پخش کن واقعی همواره برگشت ناپذیری های ناشی از شوک ها، آمیختگی و اصطکاک دیواره وجود دارد.
رانش موتور ایده آل خواهد شد.

با فرایندهای تراکم و انبساط تک – آنتروپی و افزودن گرما و جرم در فشار ثابت و سرعت پایین لازم است فشار سکون و در سرتاسر موتور تقریباً ثابت باشد بنابراین


اگر از تغییرات ویژگی های سیال در موتور، برای این حالت ایده آل صرف نظر کنیم آنگاه

که M عدد راخ پروازی و Me عدد راخ در صفحه خروجی است بنابراین با شرایط pe=pa روشن است که

از این رو سرعت خروجی را از رابطه ی زیر می توان بدست آورد :

که مقدمه:
هنر:
حکایت هنر حکایت انسانها است. انسانهای در بند کشیده که تازیانه های بیداد قامتشان را استوارتر و محکم تر کرده است و در تمامی سالهای سراسر ظلم و بیداد و اسارت هنر تنها دریچه برای رساندن پیامهای مظلومانه و مقاومت های سر سختانه آنها بوده است.
هنر نه تجملی و نه اضافی است. بلکه هنر تبلوری از حس زیباشناسی و خلاقیت های انسانی است و در خدمت زندگی قرار گرفته است.
هنر یعنی زیبا شناسی، خداوند عالم را به بهترین وجه و انسان را به زیباترین صورت آفریده است. انسان نیز به دنبال زیبایی است . او زیبایی های محسوس را با حواس خود و زیبایی های معنوی را با ذهن خود درک می کند . تربیت هنری شرایط گرایش کودکان به زیبایی ها و دوری از زشتی ها را فراهم می آورد.
هنر ارتباط با طبیعت است: انسان جزئی از نظام یکپارچه طبیعت است و در طبیعت زندگی می کند. او با استفاده از تمام حواس خود جهان رامشاهده می کند و رنگ و شکل و اندازه و جنس عناصر آن را می شناسد و از زیبایی های ان لذت می برد. و طبیعت را منبع الهام آفرینش های هنری می شناسد.
هنرمندان سرزمین ما از گل خام زیباترین ظروف را می ساختند و با نقوش بسیار ساده نگرانیها و رنجهای زمان خود را به نگرش مردمان امروز می رساندند. آنان با بهره گیری از عناصر خدادادی و نهفته دردل خاک آثاری گرانبها و با ارزش و دقیق بوجود آورده اند و ابداعات آنان در قرن های بعد مورد استفاده اقوام و ملل دیگر قرار گرفت.

سفال- سفالگری
تعریف سفال با پوشش گلی:
یکی از شیوه های تزئین ظروف سفالین در آغاز دوره اسلامی و خصوصاً در سده هاس سوم و چهارم هجری در این شیوه از پوشش گلی یا اسلیپ که معمولاً به رنگ های سفید یا شیری است استفاده می شد.
انواع سفال:
سفال بی لعاب:
به سفالی گفته می شود که فاقد پوشش لعاب باشد. ساخت سفالینه های بی لعاب مقدم بر سفالینه های لعاب دار می باشد و قور سفالینه بی لعاب در کنار سفالینه های لعاب دار در طول تاریخ بعلت کاربرد آن در زندگی روزمره مردم بوده است. سفالینه های بی لعاب معمولاً با گل خمیری به رنگ های نخودی- قرمز- خاکستری- و بیشتر در اشکال کوزه- خمره- آبخوری- کاسه و پیاله- بشقاب و قمقمه ساخته می شوند.
سفال خاکستری یا سفال خاکستری سیاه:
نوعی سفال به رنگ سیاه- خاکستری و بندرت متمایل به زرد یا قرمز براق و درخشان و فلز گونه بسیار محکم و چرخ ساز و در اشکالی بدیع و نو ظهور که همزمان با آغاز عصر آهن و مصادف با ورود اسقرار جوامع آریایی به خلاف ایران در لایه های باستانی نیمه دوم هزاره دوم تا اوایل هزاره اول محوطه های سیلک کاشان- خوروین- قیطریه- حوزه گیلان- حوزه مازندران و خراسان و ... ظاهر می گردد و پس از رواجی گسترده در پهنه فلات ایران در حدود سده سوم قبل از میلاد و مقارن تشکیل دولت پارت از رونق می افتد. این سفالینه بیشتر شامل سفالینه های لوله درازی است که از منقار پرندگان نظیر حواصیل و غیره اقتباس شده است. هنرمند سفالگر با ترسیم حرکت منقار بدون اینکه وارد جزئیات شود بیننده را مسحور ناتورالیسم خود می کند.
برخی از اآن ها به رنگ خاکستری و سیاه یک دست هستند. بعضی با خطوط داغداری و زیگزاک و زمانی با خطوط کنده به شکل برگ های زیتون تزئین شده اند.
این تزئینات در بدنه زیر گردن و دسته سفالینه انجام شده است. در پاره ای موارد نقش خورشید و ماه بصورت نیمه برجسته در محل اتصال لوله ها به بدنه یا محل چرخش آنها نقش شده است.. بعضی از باستان شناسان ظهورو تولید سفال خاکستری-سیاه را به اقوام مهاجر جنگجو و اسب سوارآریایی نسبت می دهند و از آن به عنوان یک پدیده فرهنگی در آغاز عصر آهن در آسیای جنوبی نام می برند.
سفال داغ دار:
سفال داغ دار به سفال هایی گفته می شود که سفال گر قبل از آنکه سفال را به کوره ببرد نقوش را با استفاده از مهره های سنگی یا استخوانی و حتی با ناخن بر روی سفال می کشد و پس از پخته شدن سفال اثر این عمل تزئینی که اصطلاحاً داغ نامیده می شود بر روی صفال باقی می ماند. شیوه های داغ کردن کوره از ادوار پیش ازتاریخ تا کنون درمیان سفالگران معمول است.
سفال قرمز:
نوعی سفال قرمز رنگ چرخ ساز گاه منقوش و گاه با نقش کنده که نمونه هایی مشخص آن با شوش دوم از هزاره سوم پیش از میلاد آغاز می شود.
سفال قرمز رنگ منقوش:
نوعی سفال قرمز رنگ آجری و شتری رنگ و دست ساز و کم مقاومت که غالباً به شکل کاسه و بشقاب در اولین لایه های باستانی محوطه های تپه چشمه علی ری- سیلک تپه شهریار و... و نقاط دیگر متعلق به حدود هزاره پنجم قبل از میلاد دیده می شوند. در این گونه سفال سطح داخلی و بیرونی با طرح های هندسی که در فواصل انها حیواناتی در حال جست وخیز و جنبش می باشند نقاشی شده وهنرمندان این نقوش را با خطوط ساده و بصورت استایلیزه نشان داده اند.
بعضی از باستان شناسان سفال قرمز رنگ منقوش را یک پدیده فرهنگی می دانند و از آن به عنوان تمدن سفال قرمز رنگ منقوش نام می برند. عده ای این گونه سفال را پدیده فنی می دانند که ناشی از جنس خمیر سفال و میزان درجه حرارت کوره است. نظر دوم منطقی تر به نظر می رسد به طور مثال اگر درجه حرارت بالا باشد و در خمیر سفال اکسید آهن وجود داشته باشد و هنگام پختن میزان اکسیژن زیاد باشد سفال به رنگ قرمز در می آید و با کاهش اکسیژن به رنگ تیره و کم شدن حرارت باعث رنگ صورتی می شود.
سفالگری:
هنر یا صنعت ساختن ظروف و اشیاء کلی پخته معمولاً این ظروف و اشیاء اگر بی لعاب باشند سفال ، و اگر با لعاب باشند بر حسب گل و لعابی که در انها به کار رفته بدل چینی می نامند. سفال را از گل نخر یا گل رس می سازند. بدل چینی را از خاک رس معمولی می سازند و روی آن لعاب می دهند. چینی را از خاک چینی می سازند و لعاب می دهند.
به بعضی ظروف سفالی لعاب دار لفظکاشی اطلاق می شود ولی این اصطلاح اساساً متعلق به خشت های لعابدار است.
سفالینه سازی:
طرز ساختن سفالینه ها در همه جا کما بیش یکسان بوده است. نخست گل را ورز می دهند. سپس با دست یا به کمک چرخ سفالگری آنرا به شکل دلخواه در می آرند و بعد از آنکه گل روی چرخ به اصطلاح به شکل آمده با دست خیس آنرا پرداخت می کنند. گاهی نیز با ایجاد طرح های برجسته و خط انداختن آنرا زینت می دهند برای تزئین یا خط انداختن سفالینه ابتدا آنرا نیمه خشک می کنند و سپس با قلم های مخصوص روی آن کار می کنند و اگر بخواهند گرداگرد ظرف را با خطوط منظم هندسی گود بیندازند آنرا با چرخ به گردش در می اورند و به شیوه خراطان قلم را روی آن به کار می برند.
سفالینه را بعد از خشک شدن به دست نقاش می دهند. نقاش یا آنرا رنگ می کند یا نقشه های ساده یا رنگارنگ بر روی آن می اندازد بعد ان را در کوره می گذارند. پس از پخته شدن سفالینه را با بلور مایع یا شیشه مایع با برخی ترکیبات فلزی لعاب می دهند و دوباره به کوره می برند. البته ساده ترین نوع سفال آنست که پس از شکل گرفتن بدون هیچگونه تزئین یا لعابی در کوره پخته شود.
تاریخچه سفالگری:
در همه جا انسان در اوایل عصر نوسنگی ظروف سفالین خود را با الهام از سنگی که مقدم بر ساخت ظروف سفالین است از گل می ساخته است. در بیشتر جاها بعد از هنر بافندگی از کهن ترین و رایج ترین هنرها بوده است.. ساخت اولین اشیای سفالی و ظروف سفالین به حدود 8000 سال قبل از میلاد می رسد. قدیمیترین نمونه های اشیای سفالی در جهان از محوطه های باستانی گنج دره در جنوب هرسین و تپه سراب کرمانشاه و جرمو در کردستان عراق بدست آمده اند.
سفالینه های پیش از تاریخ که در آسیا- اروپا و آمریکا بدست آمده اند از لحاظ باستانشناسی و گاهنگاریاز اهمیت اساسی برخوردار است. در ایران در بین النهرین و آسیای جنوب غربی و دیگر نقاط جهان سفالینه ها یکی از موارد گاهنگاری برای بررسی مسیر تاریخی فرهنگ های پیش از تاریخ به شمار می آید و گاهنگاری ها بر اساس سیر تحول فنی شکل و نقش سفالینه ها که از لایه های باستانی به دست می آیند صورت می گیرد. تا پیش از اختراع چرخ سفالگری در آغاز هزاره چهارم قبل از میلاد تمامی سفالینه های مکشوفه از مناطق باستانی بدون استثناء دست ساز هستند و با حرارت کم(400تا700 درجه) پخته شده و سبک و پوک هستند و ماده چسباننده ( شامپوت) اغلب آنها کاه و سبزی خرد شده است و معمولاً به دو شکل ساده و منقوش ارائه می شده اند.
سفالینه های شوش و سیلک کاشان در آغاز هزاره چهارم قبل از میلاد با چرخ سفالگری ساخته شده اند. در مصر سفالهای چرخ سازی که حدود 4000 سال قبل از میلاد قدمت دارند بدست آمده اند.
در میان سفالینه های باستانی ظروف فثیقی و رودسی و اتروسک را نیز نام باید برد. گلدان ها و ظروف سفالی که بین قرون 3و8 ق م به رنگ های گوناگون بخصوص سرخ و سیاه در یونان ساخته شده سبب تقارن خطوط و اشکال- زیبایی- طرح و شهرت بسیار دارند.
در امپراتوری روم نیز از یک قرن قبل از میلاد تا 4 قرن بعد از میلاد سفالگری رونق داشت. امروزه کارگاه های مشهور سفالگری در اروپا و امریکا بر پاست و موضوعات تجارتی آن ها به نقاط مختلف جهان صادر می شود.
سفالینه های پیش از تاریخ که در مکزیک و جنوب غربی آمریکا بدست آمده است. نمودار آن است که سفالگران پیش از تاریخ دنیای جدید نیز به موازات سفالگران دنیای قدیم دست به ساختن ظروف و اشیاء سفالین زده بوده اند.
انواع رنگ هاو شکل ها و مایه های تزئینی خاص آنها نمودار خلاقیت هنری ساکنان آمریکای باستان و پیش از تاریخ است.
تاریخچه سفالگری در ایران:
اولین نمونه های آثار سفالین ایران در محوطه های باستانی گنج دره در هرسین باختران حدود7300تا6900 ق م ( لایه D-A) و تپه گوران در جنوب شهر باختران 7000تا6500 ق م(لایه S-O) تپه علی کش دهلران 6000ق م ( دوره محمد جعفر) غار هوتو بهشهر و... به دست آمده اند این نمونه ها شامل انواع پیکرک( انسانی و حیوانی) قطعات کوچک هندسی شکل، آویزه های لوزی، مثلث، استوانه ای شکل و غیره و نیز ظروف سفالی کوچک به اشکال مختلف مثل پیاله های کم عمق و عمیق کروی شکل و مدور، گلدانهای کوچک، بشقاب ها می شود.که از مشخصه آنها سبک و پوک و ترد بودن آن است همچنین تماماً دست ساز بوده و در حرارت کم بین 300تا700 درجه و در کنار اجاق پخته شده یا در مواردی فقط با حرارت آفتاب شکل گرفته اند.
ظروف سفالینه های اولیه ساده یا منقوش هستند. سفالینه های منقوش این دوره با نقوش هندسی مانند زیکزاک، جناقی،لوزی، خطوط مواج و هاشور که به وسیله گل اخرا یا رنگ سیاه قبل از حرارت نقاشی شده اند. مانند چسباننده این سفالینه ها بیشتر شامل کاه و سبزی خرد شده می باشد به تدریج ساخت و کاربرد سفال در محوطه های یاد شده و هماهنگ با رشد تکنولوژی از نظر نقش و رنگ و سختی و تنوع و بهبود می یابد.
به طور مثال سفالینه بدست امده در تپه سبز دهلران حدود5500 تا 500 ق م با ماده چسباننده شن ساخته شده که در تیجه استحکام بیشتری را موجب شده است و به نظر می رسد که درنوعی کوره پخته شده باشد.
سرعت صوت است از آنجا که آنگاه اما، برای حالت Me=Ma و و از آنجا که درنتیجه

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله  14  صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید