اختصاصی از
فی گوو دانلودمقاله اکولوژی گندم دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .
مقدمه:
گندم به عنوان یکی از اصلی‌ترین مواد غذایی بشر و مهمترین محصول زراعی و ماده غذایی در اکثر کشورها، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. با توجه به رشد روزافزون جمعیت و افزایش قیمت این کالا در بازار بین‌المللی اهمیت دستیابی به خود کفایی با این محصول استراتژیک، روز به روز افزایش بیشتری پیدا می‌کند. در گزارش سالیانه انتشارات سازمان خواربار جهانی(FAO)، اظهار شده که عملکرد گندم در واحد سطح، در کشور ایران از متوسط تولید جهانی به مقدار 570 کیلوگرم در سال 1990 پایین‌تر بوده است. در بین مواردی که کارشناسان، این سازمان به عنوان دلایل پایین بودن عملکرد این محصول در کشور ایران ارائه داده‌اند، ناکافی بودن میزان دانش فنی کشاورزان بطور بارزی استنباط می‌شود. در راستای ایجاد تحول در روند تولید گندم در کشور ایران، طرح محوری گندم به عنوان یکی از جامع‌ترین و مهمترین طرح‌های وزارت کشاورزی به منظور افزایش تولید گندم در سال 1368 به اجرا در آمد. آنچه در دهه گذشته مورد توجه قرار گرفته است، زیر سؤال رفتن برنامه‌های توسعه‌ای است که تنها هدف آنها افزایش تولید میباشد(6).
آمار نشان می‌دهد که ایران نزدیک به 20 میلیون هکتار زمین قابل کشت دارد؛ از این مقدار، سالیانه حدود 10 هکتار به صورت آیش گذارده می‌شود و 5/8 تا 9 میلیون هکتار آن زیر کشت محصولات کشاورزی مختلف می‌رود، که حدود 3/2 آن به کشت گندم اختصاص می‌یابد و سطحی معادل 6/5 میلیون هکتار را می‌پوشاند. از این مقدار 6/1 میلیون هکتار به گندم آبی و 4 میلیون به گندم دیم تعلق دارد(4).
2-1- اهمیت اقتصادی گندم:
گندم معمولی (T.aestivum L.em.Tell) در محدوده وسیعی از شرایط آب و هوائی جهان رشد می‌کند و در حقیقت این گیاه سازگار‌ترین گونه‌های غلات است. زمین‌های زیادی در سر‌تا‌سر جهان در مقایسه با سایر گیاهان زراعی، به کشت آن اختصاص داده شده است، زیرا گندم غذای اصلی انسان است که به طور مستقیم مورد مصرف قرار می‌گیرد. به این ترتیب سطح کشت و تولید جهانی آن از سایر محصولات بیشتر است. گندم منبع اصلی کربوهیدرات غذای انسان را تشکیل داده و از لحاظ تهیه نان و ارزش نانوایی، آرد هیچ‌یک از غلات به پای آرد گندم نمی‌رسد. به خاطر داشتن بافت همبندی گلوتن گندم، خاصیت نانوایی آن دارای ارزش بسیار بالایی است. کیفیت گلوتن گندم بستگی به ژنوتیپ گندم‌ها دارد و همین صفت است که آرد گندم را ممتاز می‌نماید. بر خلاف هر غله دیگری، گلوتن گندم قادر است ور آمدن خمیر را از طریق تشکیل سلول‌های کوچک گاز و نگهداشتن گازکربنیک تشکیل شده در اثر تخمیر، به انجام برساند. در هرحال مصرف نان‌هایی که خمیرشان تخمیر حاصل می‌کنند و یا آنهایی که نمی‌کنند از قرن‌ها پیش و شاید هم در دوران قبل از تاریخ ثبت شده و مورد استفاده قرار می‌گرفته است. هر چند گندم از نظر بعضی از اسید‌های آمینه بخصوص لایسین فقیر است، ولی جزء بهترین غذاها به شمار می‌رود. نشاسته گندم به سادگی هضم می‌شود، زیرا دارای مقدار زیادی پروتئین میباشد. دانه گندم حاوی بسیاری مواد معدنی، ویتامین‌ها و چربی‌ها است(9).
در ایران مانند بسیاری از کشورهای جهان، نان حاصله از گندم مهمترین ماده غذائی روزانه مردم را تشکیل می‌دهد و نقش عمده‌ای در تأمین انرژی و پروتئین مورد نیاز بدن به عهده دارد. نان گندم یکی از ضروری‌ترین مواد غذائی و قوت اصلی اکثریت عظیمی از مردم کشورمان را تشکیل می‌دهد. بر طبق آمار مختلف متوسط سهم مصرف نان در کل انرژی مورد احتیاج حدود 40 درصد میباشد. به دلیل محتوای بسیار زیاد دانه از مواد پروتئینی و هیدرات کربن و نیز نسبت میان آنها که برای انسان بسیار عالی و مفید میباشد، امکان نگهداری دانه به مدت طولانی و حمل آنها به مسافت‌های خیلی زیاد بدون اینکه تغییراتی در آنها بوجود بیاید، میسر است و همچنین امکان کشت موفق آن در شرایط آب و هوای کاملا متفاوت (سرد و معتدل، خشک و گرم و...) و تا ارتفاعات خیلی بالا در پرو تا ارتفاعات 400 متری کشت می‌گردد(9).
در کل وجود آب و دمای مناسب، در تمام مناطق دو عامل تعیین کننده در میزان کشت گندم است. در مناطق مرطوب و گرم با علت شیو‌ع بیماری مخصوصا زنگ گندم، زراعت این محصول چندان رواج ندارد. کشورهای آسیایی، 26 درصد سطح زیر کشت گندم (90 میلیون هکتار) را به خود اختصاص داده‌اند؛ تقریبا یک‌سوم و به سخنی دقیقتر، 31 درصد محصول دنیا از این منطقه بدست می‌آید. در آسیا این محصول هم در مناطق معتدله (مانند چین) و هم در مناطق گرم (مانند هندوستان، پاکستان، افغانستان سوریه و ترکیه) زراعت می‌شود. در برخی از کشورهای مذکور در سالهای اخیر محصول گندم به طور اساسی اضافه شده است. دلیل این کار استفاده از واریته‌ها یا ارقام پر محصول و اتخاذ روش‌های کشت جدید بوده است(4).
3-1- مشخصات گیاه‌شناسی گندم:
گندم گیاهی است یک‌ساله، تک لپه و از خانواده گندمیان gramineae و از جنس تریتیکم triticum که دارای گونه‌های بسیار زیاد وحشی و اهلی است. نمونه‌های وحشی آن غالبا به صورت علف هرز خود‌نمایی کرده و مزاحم کشت و کار می‌گردند. گندم مانند هر گیاه دیگری دارای ریشه، ساقه، برگ، گل و دانه میباشد که ذیلاً به شرح هر‌یک از آنها پرداخته می‌شود:
1-3-1- ریشه گندم:
هنگام جوانه‌زدن گندم، اولین اندامی که پوست دانه را می‌شکافد و از آن خارج می‌شود ریشه‌چه میباشد. از این پس رشد گیاهچه که در زیر خاک و در تاریکی انجام می‌پذیرد شامل رشد طولی سریع ساقه همراه با تغیر حالت‌های ویژه آن میباشد تا اینکه ساقه‌چه گیاه جوان بتواند در خاک پیشروی کرده و از موانع موجود بر سر راه بگذرد و هر‌چه زود تر سر از خاک بیرون آورد. یکی از بارزترین تغییر حالت‌های ساقه آن است که مریستم انتهائی ساقه به وسیله برگ غلاف مانندی به نام کلئوپتیل coleopotile پوشیده می‌شود. وقتی گیاهچه سراز خاک بیرون آورد و اولین برگ گندم که نشانی از یک لپه‌ای بودن آن است ظاهر شد، عمل کلروفیلی آغاز می‌شود، از محل اولین گره نزدیک خاک گیاهچه، ریشه‌های اصلی گندم بیرون می‌آیند. این ریشه‌ها که از نظر شکل به ریشه‌های اولیه شباهت دارند به ریشه‌های ثانویه موسومند. این ریشه‌ها نسبتا از لحاظ قطر و طول همسان و مشابه می‌باشند و در بین آنها راست ریشه مشاهده نمی‌شود(ریشه افشان). عمده ریشه‌های گندم در زراعت آبی در عمق 25-20 سانتیمتر و در زراعت دیم در عمق 15-10 سانتیمتر قراردارند (به علت عمق کم خاک زراعی و عدم توسعه ریشه‌ها)(1).
2-3-1- ساقه گندم:
ساقه گندم ماشوره‌ای و بدون انشعاب است. درون ساقه برخی از نژادها پر و د تعدادی نیمه توپر و در بسیاری خالی است. البته ملاک توپر یا خالی بودن ساقه را از وضعیت ساقه گندم در 20- 15 سانتیمتری زیر سنبل گندم می‌دانند. در روی ساقه گندم برجستگی‌هائی به نام گره وجود دارد فاصله بین دو گره را میان‌گره نامند. بر روی هر یک از برجستگی‌ها، یک برگ به طور متناوب قرار دارد. از محل گره گندم که در نزدیکی سطح خاک قرار دارد، تعداد زیادی ریشه‌افشان منشعب می‌شود، به همان صورت که از محل گره مذکور تعداد زیادی ساقه نیز می‌روید که به این ساقه‌ها اصطلاحاً پنجه گندم گویند. خاصیت پنجه‌زنی از رقمی به رقم دیگر تفاوت می‌کند. یک بوته گندم ممکن است از50-2 پنجه بسته به موقعیت محل و رقم ایجاد می‌نماید. در تحت شرایط مزرعه‌ای معمولا 5-3 پنجه عمومیت دارد(1).
3-3-1- برگ گندم:
هر برگ گندم از دو قسمت غلاف و پهنک تشکیل شده است. پهنک برگ معمولا در محل گره بالاتر به به غلاف برگ متصل است. غلاف فاصله میان گره را پوشانده و در محل گره پایین‌تر به ساقه متصل است. برگ‌ها در روی ساقه به صورت منفرد و در دو ردیف به‌طور متناوب قرار دارند. غلاف برگ ممکن است تمام ساقه و یا قسمتی از ساقه را بپوشاند و در قسمت دیگر تا رسیدن به محل گره بالائی نیم‌باز باشد. در محل اتصال پهنک برگ به غلاف در هر قسمت آن یک زائده بیرنگ به نام گوشوارک یا Auricule وجود دارد. در بین دو گوشوارک یک پرده بیرنگ به نام زبانک یا Ligule و به ارتفاع 3-2 میلیمتر وجود دارد که در امتداد ساقه و به سمت بالا کشیده شده است(1).
4-3-1- سنبل گندم:
در انتهای ساقه گندم، سنبل گندم بوجود می‌آید. فاصله میان گره‌ها در سنبل گندم خیلی به هم نزدیک شده، محور سنبل را تشکیل می‌دهد. محور سنبل به شکل زیگزاگ میباشد که هر بند با بند دیگر زاویه منفرجه تشکیل می‌دهد. بر روی هر بند یک سنبل فرعی یا سنبله با دم بسیار کوتاهی وجود دارد. تعداد سنبله‌ها در روی محور اصلی بین 20-15 عدد میباشد. در داخل هر سنبله از 7-1 گل ممکن است وجود داشته باشد که حداکثر5 گل بارور شده و بقیه عقیم می‌مانند. طول سنبل گندم بین 18-6 سانتیمتر در ارقام و شرایط اکولوژیکی ممکن است تغییر کند. سنبل گندم معمولا در راس به سنبله‌های نازا ختم می‌شود. گل گندم دوجنسی دارای سه پرچم و یک مادگی که دارای دو کلاله پر مانند است، میباشد. در گندم قبل از اینکه کاسه گل باز شود و پرچم‌ها به بیرون بیفتند، عمل لقاح خاتمه می‌پذیرد، بنابراین بیم اختلاط ارقام در کار نمی‌باشد. این خاصیت که به آن خود القاحی یا خود باروری گویند، برای محققان اصلاح بذر حائز کمال اهمیت است، چون می‌توانند ارقام و گونه‌های مختلف گندم را در جوار هم به منظور مقایسه عملکرد و یا سایر مقاصد بکارند. در دو طرف تخمدان گل گندم، دو غده کوچک به نام لودیکول وجود دارد(1).
هرسنبله به ترتیب از خارج به داخل از دو پوسته به ترتیب به نام‌های پوشه glume و پوشینه glumelle احاطه شده است. تعداد پوشه‌ها درهر سنبله دو عدد و تعداد پوشینه‌ها در اطراف هر گل دو عدد میباشد. پوشینه خارجی (تحتانی) را لما lemma و پوشینه داخلی (فوقانی) را پالئا palea نامند. برخی از اختصاصات سنبل از قبیل طرز قرار گرفتن هر سنبله بر روی محور اصلی، وجود یا عدم وجود ریشک بر روی پوشه یا پوشینه‌ها، رنگ و اندازه ریشک، شکل و رنگ پوشه و پوشینه، وجود یا عدم وجود کرک بر روی محور اصلی سنبل می‌توانند در جداسازی ارقام از یکدیگر مفید و مؤثر باشند(1).
5-3-1- ریشک:
ریشک عبارت از زائده‌ای است خار مانند که معمولا در انتهای آزاد یکی از پوشینه‌ها که در قسمت خارج دانه قرار دارد ممکن است بروید. احتمال دارد برخی از نژاد های گندم فاقد ریشک و یا دارای ریشک کوتاهی باشند. معمولاً گندم‌های ریشک‌دار گندم‌های بدون ریشک عملکرد بیشتری دارند. حتی کیفیت گندم‌های ریشک‌دار از بدون ریشک برتر است. ریشک را برگ تغییر شکل یافته می‌دانند که از برگ فقط رگبرگ اصلی آن باقیمانده است. از لحاظ شکل مقطع آن مثلثی است و قاعده مثلث به سمت خارج میباشد. بر روی ریشک استمات‌های (روزنه‌های) زیادی دیده می‌شود و از این رو ریشک‌ها در انجام تنفس و عمل کلروفیلی مشارکت دارند. درصد وزن ریشک به وزن خشک دانه در حدود 41 درصد میباشد(1).
6-3-1- دانه گندم:
دانه گندم در واقع میوه گندم است. میوه گندم را در اصطلاح گیاه‌شناسی کاریوپس cariopsis یل گندمه نامند. دانه بسختی به پریکارپ pericarp ویا در واقع دیواره و یا پوست دانه چسبیده است. جدا کردن پریکارپ فقط با آسیاب کردن میسر است. دانه در ارقام مختلف گندم به طول 10-3 میلیمتر و به قطر 5-3 میلیمتر و به اشکال بیضی، بیضی کشیده و به رنگ‌های سفید، زرد، قرمز، مشاهده می‌شود. وزن هزار دانه گندم از 52-15 گرم تغییر می‌کند(1).
7-3-1- تراکم سنبل:
تعداد سنبله‌ها را در ده سانتیمتر طول سنبله، تراکم سنبله می‌نامند. بنابراین برای تعیین تراکم سنبل، تعداد سنبله‌ها را بر روی سنبل می‌شمارند و این تعداد را بر طول محور سنبل تقسیم کرده و ضرب در ده می‌کنند. تعداد سنبله و تعداد گل و سرانجام تعداد دانه تشکیل شده در هر سنبله صرف‌نظر از نوع، واریته و حاصلخیزی خاک، به شرایط محیط بویژه به هنگام گل‌دادن ارتباط کامل دارد. هر قدر شرایط رشد مساعدتر باشد، فاصله میان گره‌ها بر روی سنبل بیشتر می‌گردد و تراکم کم می‌شود و بالعکس شرایط نامساعد محیط بخصوص خشکی موجب می‌گردد که محور سنبله‌ها رشد کافی ننماید و فاصله میان گره‌ها در سنبل تقلیل یابد و تراکم زیاد گردد. پرسیوال Percival محقق انگلیسی میزان تراکم سنبل‌ها را به شرح جدول زیر طبقه‌بندی نموده است(1):
جدول شماره 1-1: طبقه‌بندی تراکم سنبل
میزان تراکم فاصله میان گره‌ها به میلیمتر تعداد سنبله در ده سانتیمتر
بسیار متراکم کمتر از 4/2 بیش از 34
متراکم بین 2/3-4/2 بین 34-28
متوسط بین 8/3-2/3 بین 28-22
سست بین 0/5-8/3 کمتر از 22
فصل دوم
اکولوژی گندم
1-2- تعریف اکولوژی:
اکولوژی شامل روابط متقابل بین گیاهان و حیوانات و تمامی محیط آنهاست. اکولوژی رهیافت اولیه‌ای با حفظ منابع طبیعی تجدید شونده و غیر تجدید شونده است و علوم جانورشناسی و گیاه‌شناسی را به یکدیگر ارتباط می‌دهد. اکولوژی علمی است تفسیری و وجود ارگانیسم‌ها را در محیط توضیح می‌دهد. در زیست‌شناسی به مطالعه تکامل، رده‌بندی، ساختمان، نقشه یا وظیفه و تاریخ زندگی ارگانیسم‌ها می‌پردازیم؛ حال آن‌که در اکولوژی تأکید بر مطالعه جنبه‌های رفتاری همراه با روابط متقابل اجزاء حیاتی و غیرحیاتی محیط است. در هر حال، کانون مطالعه محیط نیست؛ بلکه ارگانیسم است(7).
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 22 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود با لینک مستقیم
دانلودمقاله اکولوژی گندم 
