فهرست مطالب
عنوان صفحه
چرا باید ورزش کنیم................................................................................................................................. 1
گرفتگی عضلانی.......................................................................................................................................... 1
سلامت روان با ورزش............................................................................................................................... 1
ورزشهای مناسب برای دوران مختلف زندگی............................................................................... 2
چگونه متوجه شویم که آب بدنمان کاهش یافته است............................................................ 3
انرژی ............................................................................................................................................ 5
سطح آمادگی ورزشکار.............................................................................................................................. 6
نیازهای تغذیه ای ورزشکاران................................................................................................................ 7
پروتئین ............................................................................................................................................ 9
چربی ........................................................................................................................................... 10
رشد و نمو استخوان................................................................................................................................. 13
مراقبت از قلب ........................................................................................................................................... 14
کاهش صدمات حین ورزش................................................................................................................. 16
چرا باید ورزش کنیم
با افزایش سن تغییرات متعددی در قسمت های مختلف بدن ایجاد می شود. قلب ، ریه ها، سیستم عصبی، عضلات و استخوان ها دچار تغییرات ناشی از افزایش سن می شوند.
گرفتگی عضلانی
گرفتگی عضلانی زمانی روی می دهد که عضله دچار اسپاسم شده و در آن حالت باقی بماند. این حالت توسط هر عاملی که در انقباض یا ارتجاع عضله دخالت دارد رخ می دهد.
مغز از طریق اعصاب ، پیام هایی به عضلات می فرستد ، وقتی سیگنالها از اعصاب به عضلات می رسند یک سری فرایند مرتبط به حرکت مواد معدنی در داخل و خارج عضله ، منجر به انقباض عضله می شود .
سلامت روان با ورزش
بسیار سخن و حدیث از تأثیر و اهمیت تربیت بدنی و ورزش بر ابعاد مختلف رشدی چون جسم و روان شنیده ایم یا خوانده ایم. البته بیشترین کوشش در ارائه چگونگی افزایش یا تقویت قوای جسمانی بوسیله تربیت بدنی ورزشی صرف گردیده و کمتر به مشخص نمودن ویژگیهای سلامت روان پرداخته شده است لذا بر آن شده ایم که حتی مختصر به تعریفی کلی از سلامت روان به شناخت اصول ویژگیهای آن پرداخته و بخش تربیت بدنی و ورزش را در این بعد مهم انسانی مشخص نمائیم.
وزن بدن چگونه تنظیم می شود؟
افراد سالم ، وزن خود را با در نظر گرفتن تغییر زیاد در مصرف کالری و میزان فعالیت روزانه به طور چشمگیر در یک مقدار ثابت حفظ می کنند.
ورزش های مناسب برای دوران مختلف زندگی
در دوران زندگی ورزش و فعالیت های بدنی بر حسب سن ، جنس و وضع سلامتی بدن فرق می کند . مثلاً در جوانی باید عضلات را قوی و محکم کرد تا در سنین بالاتر به آسانی دچار رخوت و سستی نگردند و از چهل سالگی به بعد دیگر نباید در بند تحکیم عضلات و حفظ زیبائی اندام بود بلکه ورزش را باید به منظور حفظ سلامت و طول عمر انجام داد و از پنجاه سالگی به بعد باید سعی کرد هر قدر ممکن است پیری را به عقب انداخت و از عوارض آن جلوگیری نمود
بهداشت ورزشی و نکات ایمنی در محیط های ورزشی
بهداشت، علم حفظ تندرستی است و درباره رقابت از بدن و اصول یک زندگی سالم بحث می کند و هدف آن حفظ سلامتی بدن (جسمی، فکری، اجتماعی، معنوی) و پیشگیری از مبتلا شدن به بیماری هاست.
اگر نگران چاقی بیش از حد و یا سلامت خود هستید ، باید ورزش کنید اما دقت کنید که تمرینات ورزشی را در هر شرایطی با به کارگیری نکات ایمنی لازم انجام دهید.
این امر هم درخصوص قهرمانان باتجربه و هم درباره ورزشکاران تازه کار صادق است و وقتی لزوم آن بیشتر مشخص می شود که قرار باشد در هوای گرم ، تمرینات سنگین ورزشی انجام شود.
عرق کردن همیشه همراه ورزش و فعالیت های سنگین بدنی بوده است که اگر بیش از حد عادی رخ دهد می تواند سبب از دست رفتن آب بدن شود که اتفاقی فوق العاده خطرناک محسوب می شود؛ زیرا بدن نمی تواند بدون میزان مشخصی آب و الکترولیت به فعالیت های خود ادامه دهد.
همان طور که می دانید الکترولیت ها، مواد معدنی از قبیل سدیم است که همراه عرق و ادرار از بدن دفع می شود.
بنابراین ، هر فردی باید دقت داشته باشد که در طول ورزش یا پس از آن ، آب بدنش را از دست ندهد و این موضوع برای ورزشکاران حرفه ای بسیار جدی تر است و باید احتیاط بیشتری را به کار گیرند.
اگر علاقه مندید که درباره از دست رفتن آب بدنتان و پیشگیری از این اتفاق ، اطلاعاتی کسب کنید ، پرسش و پاسخهای زیر را مطالعه کنید.
چگونه متوجه شویم که آب بدنمان کاهش یافته است؟
وقتی میزان آب بدن به زیر حد نرمال کاهش یابد ، حالتی است که می گویند آب بدن از دست رفته است اولین چیزی که شخص در این حالت تجربه می کند ، تشنگی است.
البته رابطه دقیقی بین میزان تشنگی و از دست رفتن آب بدن وجود ندارد. گاهی اوقات شخص دچار سردرد می شود، زبانش خشک می شود و اگر مشغول تمرینات ورزشی باشد و یا وضعیت بدنش را تغییر ناگهانی دهد، احساس سرگیجه می کند، پوست بدنش داغ تر و ادرارش کم و رنگ آن نیز تیره تر می شود ؛ زیرا در شرایطی که آب بدن کم شده باشد، ادرار نیز غلیظتر می شود.
همچنین در این مواقع توانایی های مغزی و فیزیکی فرد هر دو کاهش می یابند. پس علایم فراوانی هستند که می توانند مشخص کنند آیا فرد دچار کم آبی شده است یا خیر.
چگونه ممکن است ، از دست رفتن آب بدن بر سلامت شخص اثر بگذارد؟
اگر میزان آبی که بدن از دست می دهد بسیار زیاد باشد ، می تواند سبب گرمازدگی شدید و یا شوکهای گرمایی شود.
در چنین حالاتی ، تعرق شدید شده ، فرد دچار رنگ پریدگی می شود و یا این که استفراغ های شدیدی می کند.
اگر دمای بدن به بیش از 41درجه سانتیگراد برسد خطر شوکهای گرمایی نیز افزایش می یابد. وقتی آب فراوانی از دست برود، احتمال بروز عفونت های ادراری و تشکیل سنگهای کلیه و صفرا زیاد می شود. همچنین حساسیت به سرطان مثانه و روده بزرگ در چنین فردی بیشتر می شود
هدف از تنظیم رژیمهای غذایی ورزشکاران تامین نیازمندیهای تغذیه ای و حفظ سلامتی بدن با توجه به نیازهای خاص آنان است
در حال حاضر عقاید غلطی در رابطه با تغذیه ورزشکاران بین مردم رواج دارد و بسیاری از ورزشکاران به منظور دستیابی به اندامی ورزیده یا کاهش وزن رژیمهای غذایی مختلف و ترکیبات تجاری متنوعی را ندانسته امتحان می کنند .
واقعیت این است که بسیاری از افراد بدلیل کمی اطلاعات تغذیه ای حتی در حالت عادی نیز از یک الگوی غذایی مناسب که تامین کننده انرژی , پروتئین و بسیاری از ریز مغذی های ضروری آنان باشد برخوردار نیستند . ارتباط زیادی بین فعالیت و رژیم غذایی وجود دارد . بدن در فعالیتهای مختلف نیارهای غذایی متفاوتی دارد که نه تنها نوع ماده غذایی مصرفی بلکه زمان مصرف آن نیز بسیار با اهمیت است .
برای اینکه تلاش شما در جهت افزایش قدرت و استقامت ماهیچه ها بی نتیجه نماند لازم است یک برنامه ورزشی و یک برنامه غذایی مناسب برای خود تهیه کنید . لازمه این امر داشتن اطلاعات کافی در زمینه علوم تغذیه و فیزیولوژی خصوصا فیزیولوژی ورزش است . مطالبی که در پی می آید می تواند تا حدودی ضرورت داشتن یک رژیم غذایی مناسب را در فعالیتهای ورزشی نشان دهد
انرژی
انرژی در ورزش نقش اصلی را دارد بطوریکه مناسبترین رژیم غذایی چنانچه تنها از نظر انرژی کفایت نداشته باشد تمام تلاشها بی نتیجه خواهد بود . علم تغذیه با تعیین دقیق انرژی مورد نیاز هر فرد بر اساس خصوصیات تن سنجی خود او از فبیل سن , جنس , قد , وزن , نوع و مدت فعالیت می تواند سرعت افزایش یا کاهش وزن وی را با توجه به فاکتورهای تعیین کننده دیگر تنظیم نماید . افرادی که در سنین رشد هستند از آمادگی بسیار مطلوبی برای پرورش ماهیچه ها بر خوردارند در حالیکه متاسفانه بعلت کمبود انرژی حتی از رشد قدی مطلوب خود نیز عقب می افتند .
تولید انرژی
برای بازسازی ATP که انرژی مورد نیاز ماهیچه ها را تامین می کند دو مسیر هوازی و غیر هوازی وجود دارد . در شروع فعالیت ATP از طریق غیر هوازی ساخته می شود منبع تامین کننده انرژی در این حالت گلیکوژن ذخیره شده در ماهیچه ها است . زمانیکه فعالیت برای مدت طولانی ادامه یابد بدن مسیر هوازی را انتخاب می کند . در این حالت است که چربیها می توانند بعنوان منبع تولید انرژی مصرف شوند .
عواملی که در انتخاب نوع سوخت ماهیچه ها دخالت دارند
شدت فعالیت
در فعالیتهای شدید و سرعتی در دسترس ترین سوخت ذخایر گلیکوژن ماهیچه ها است در حالی که در فعالیتهای ملایم بدن توانایی استفاده از انرژی ذخیره شده در بافت چربی را نیز دارد
طول مدت فعالیت
با ادامه فعالیت و تحلیل ذخایر گلیکوژن در ماهیچه ها بدن مجبور به استفاده از بافت چربی بعنوان منبع سوخت می گردد . در این حالت امکان انجام فعالیتهای سرعتی و جود ندارد و ماهیچه قادر نیست حد اکثر قدرت خود را اعمال کند
جالب است بدانید علی رغم اینکه با تنظیم برنامه های غذایی خاص می توان ذخایر گلیکوژن ماهیچه ها را تا حد قابل ملاحظه ای افزایش داد ( تنظیم این نوع رژیمها از حدود یک هفته مانده به مسابقات و طی سه مرحله انجام می گیرد و با رژیم غذایی دوران تمرین تفاوت دارد ) بسیاری از افراد بعلت نداشتن برنامه غذایی مناسب حتی ذخایر موجود ماهیچه ها را تحلیل برده بمرور دچار خستگی و در نهایت انصراف از ورزش می گردند)
سطح آمادگی ورزشکار
در صورتیکه ورزشکار از تمرین مناسب برخوردار باشد بعلت افزایش میتوکندریها و آنزیمهای مربوطه , دستگاههای نقل و انتقال اکسیژن ظرفیت بیشتری پیدا می کنند . با قطع تمرینات این آمادگی که تنها در بعضی از تارهای ماهیچه ای رخ می دهد بسرعت از بین میرود
رژیم غذایی قبل از ورزش :
مشاهده شده است ورزشکارانی که قبل از ورزش از یک رژیم غذایی با چربی بالا تر مصرف کرده اند به نسبت چربی بیشتری در حین فعالیت میسوزانند . البته توجه داشته باشید به منظور تحلیل بافت چربی نباید به مصرف غذای پر چرب قبل از ورزش اقدام کرد . راه صحیح این کار تمرینهای مناسب به منظور افزایش توانایی بدن در استفاده از مسیر هوازی و انتخاب فعالیت مناسب است
نیازهای تغذیه ای ورزشکارا ن
مایعات
مایعات نقش اساسی در حفظ حجم خون و کنترل حرارت بدن دارد . حدود سه چهارم انرژی غذاها که به مصرف سوخت می رسند به صورت گرما به هدر می رود و دفع این گرما با به هدر رفتن مایعات فراوانی به صورت تعریق همراه است . حجم زیادی از مایعات نیز از طریق تنفس , پوست , کلیه و سیستم گوارش دفع می گردد . دفع مایعات منجر به تغییر در اسمولاریته و حجم پلاسمای خون میشود . ممکن است تصور کنید بلافاصله پس از مصرف مایعات تعادل برقرار می گردد در حالیکه عوامل متعددی در این میان نقش بازی می کنند از جمله میزان گلوکز و سدیم موجود در محلول و اسمولاریته آن . بنابر این حتی برای تنظیم و حفظ تعادل مایعات بدن که مسئله کم اهمیتی به نظر می رسد برنامه ریزی دقیقی لازم است
درشت مغذیها و ریز مغذیها :
درشت مغذیها شامل کربوهیدراتها , پروتئین ها و چربیها هستند که هم در ساختمان سازی و هم در تولید انرژی دخالت دارند .
ریز مغذیها شامل تعداد قابل توجهی از املاح و ویتامینها هستند که بعنوان منبع انرژی نقشی ندارند اما تمامی فعل و انفعالات متابولیسمی بدن بدون آنها امکان پذیر نخواهد بود
کربوهیدراتها :
بعد از تخمین انرژی مورد نیاز نوبت تقسیم این انرژی بین درشت مغذیها است .در حالت ایده آل بین 60 تا 70 درصد انرژی باید از کربو هیدرات تامین گردد . بهتر است میزان کربو هیدرات مصرفی ورزشکار از حد اقل 50 % کل انرژی کمتر نباشد . در یک مطالعه افرادیکه از رژیم غذایی 40 % کربوهیدرات استفاده می کردند تحلیل تدریجی ذخایر ماهیچه ها باعث شد این افراد پس از چند روز حتی قادر به انجام ورزشهای نیمه سنگین هم نباشند . در ورزشهایی که بیشتر از 90 دقیقه طول می کشد کربوهیدرات ماهیچه ها تا حد زیادی تحلیل می رود و ورزشکار باید در اولین فرصت آن را جبران نماید . چنانچه ورزش برای روزهای متوالی و بدون جایگزینی مناسب ادامه یابد نیز با تحلیل ذخایر گلیکوژن روبرو خواهیم بود .
نوع کربوهیدرات
در 6 ساعت اول بعد از ورزش قندهای ساده بازسازی ذخایر ماهیچه ها را بهتر انجام می دهند اما در مجموع 24 ساعت تفاوتی بین قندهای ساده و پیچیده دیده نمی شود . اما در 24 ساعت دوم قندهای پیچیده این کار را بهتر انجام می دهند . بهتر است نوع کربوهیدرات بر اساس شاخص گلیسمی آن انتخاب شود . در این میان مواد با شاخص گلیسمی متوسط ارجهیت دارند
نحوه مصرف کربو هیدرات :
بعد از ورزش بطور متوسط هر ساعت 5 % ذخایر ماهیچه ها بازسازی می شود . بدین ترتیب حدود 20 ساعت زمان و 600 گرم کربو هیدرات برای باز سازی کل ذخایر لازم است . اگر به مدت 2 ساعت پس از ورزش این ذخایر شروع به بازسازی نشوند سرعت بازسازی حدود 66 % کاهش می یابد و به یک سوم تقلیل می یابد لذا بهتر است در نیم ساعت اول بعد از ورزش حد اقل 100 گرم کربو هیدرات و 5 تا 9 گرم پروتئین مصرف شود .
نحوه توزیع انرژی در طول روز نیز از اهمیت بسزایی برخوردار است مثلا میزان کربوهیدرات مصرفی در فاصله 4 ساعت مانده به ورزش , 1 ساعت مانده به ورزش و حین ورزش بسیار اهمیت دارد . اگر کربوهیدرات دریافتی در حین ورزش به شکل مایعات باشد باید غلظت قند بین 6 تا 8 درصد تنظیم شود . غلظت کمتر از 5 % بی تاثیر و غلظت بالای 10 % می تواند باعث اسهال و دردهای شکمی شود .
پروتئین :
مطالعات علمی دلیل محکمی بر این عقیده رایج که مصرف پروتئین بیشتر توانایی ورزشکاران را افزایش می دهد بدست نمی دهد . بطور کلی یک رژیم غذایی مناسب می تواند تمام نیاز پروتئینی ورزشکاران را تامین کند . البته لازم به یادآوری است که میزان نیاز به پروتئین در شرایط مختلف یکسان نیست که این مسئله بسیار قابل تامل است . عوامل زیر میتواند میزان نیاز به پروتئین را تغییر دهد :
شدت ورزش که هرچه بیشتر باشد نیاز به پروتئین افزایش می یابد .
انرژی دریافتی که هرچه کمتر باشد نیاز به پروتئین افزایش می یابد مثلا دونده ای که 5 تا 10 مایل در روز میدود چنانچه تنها 100 کیلو کالری انرژی کمتر از نیاز روزانه خود دریافت کند حتی مصرف تا2.5 برابر مورد نیاز پروتئین نیز برایش ناکافی خواهد بود .
استفاده غیر علمی از مکملهای آمینو اسید ممکن است باعث کم آبی , دفع کلسیم از ادرار , افزایش بافت چربی و تحمیل بار اضافی به کلیه ها و کبد گردد . از طرفی مصرف یک اسید آمینه می تواند در جذب سایر اسیدهای آمینه یا مواد مغذی دیگر اختلال ایجاد نماید . جایگزین کردن این مکملها به جای غذای معمولی احتمال کمبود دریافت ریز مغذی هایی از قبیل آهن , نیاسن , تیامین و همچنین ترکیبات پر ارزشی مثل کراتین که در غذاهای گوشتی وجود دارد را ممکن می سازد . حداکثر نیاز به پروتئین در روز از 1.5 گرم به ازای هر کیلو گرم وزن بدن تجاوز نمی کند . جهت اطلاعات بیشتر در مورد مکملهای غذایی و ترکیبات نیروزا به مبحث مکملها مراجعه نمائید .
چربی :
بین 20 تا 30 درصد انرژی باید از طریق چربی تامین گردد . در صورت تمایل به تحلیل بافت چربی می توان این نسبت را تا 15 % کل انرژی و نه کمتر کاهش داد .
از نظر سایر املاح و ویتامینها عقیده بر این است که یک الگوی غذایی مناسب می تواند تمام این نیازها را تامین کند اگر چه برخی مطالعات احتمال کمبود سلنیم , مولیبدنیوم , آهن , مس و بیوتین را به اثبات رسانده است اما عده ای از محققین این مسئله را بخاطر استفاده از میانوعده های نا مناسبی می دانند که از نظر تغذیه ای فقیر هستند .
تقسیم کربوهیدرات در وعده های غذایی :
وعده غذایی قبل از ورزش باید 3 تا 4 ساعت قبل از ورزش مصرف شود و محتوی 4 گرم کربوهیدرات به ازای هر کیلو گرم وزن بدن باشد . هرچه به زمان ورزش نزدیک تر شویم باید مقدار کربو هیدرات مصرفی کاهش یابد مثلا در فاصله یک ساعت مانده به ورزش باید یک گرم کربوهیدرات به ازای هر کیلوگرم وزن بدن مصرف شود .
در فاصله ربع ساعت مانده به ورزشهای طولانی باید حدود 4 تا 8 انس مایعات مصرف نمود . این حجم مایعات علاوه بر تناسب با حداکثر امکان جذب مایعات از دستگاه گوارش باعث احساس دفع ادرار نیز نمی گردد چون طی ورزش کلیه تولید ادرار را کاهش میدهد .
چه غذاهایی در فواصل قبل و بعد از ورزش توصیه می شود :
تا یکساعت مانده به ورزش میوه های تازه یا آبمیوه یا 1.5 لیوان نوشیدنیهای تجارتی مخصوص ورزشکاران 2 تا 3 ساعت مانده به ورزش میوه های تازه - آبمیوه - آب سبزیجات - نانها و غلات یا حدود 4 فنجان نوشیدنیهای تجاری مخصوص ورزش3 تا 4 ساعت مانده به ورزش میوه ها - آبمیوه و آب سبزیجات - نانها - سیب زمینی - برنج - شیر یا ماست کم چرب انواع گوشت و پنیر کم چرب - ماکارونی - یا حدود 7.5 لیوان نوشیدنیهای تجاری مخصوص ورزشکاران یا 1 تا 2 بسته مکملهای مخصوص ورزشکاران مصرف شکر و سایر ترکیبات که از شکر در تهیه آنها استفاده شده است 30 تا 45 دقیقه قبل از ورزش ممکن است بخصوص در افرادیکه به افت قند خون حساس هستند باعث کاهش توان جسمانی گردد .
در فواصل نزدیک به ورزش باید چربی مصرفی کمتر از 25 % کل کالری باشد .
مصرف کربوهیدرات در حین ورزش : چنانچه ورزش بیش از یکساعت بطول می انجامد مصرف غذا به شکل و اندازه مناسب کمک بزرگی به ورزشکار در استفاده از حداکثر توانائی خود می کند . معمولا مصرف 25 تا 30 گرم کربوهیدرات به ازای هر نیم ساعت توصیه میشود . یک محلول از مواد قندی با غلظت 6 تا 8 درصد هر 15 تا 20 دقیقه توصیه میشود . بدینصورت حدود 1 گرم کربوهیدرات در هر دقیقه در اختیار بافتها قرار میگیرد . باید توجه داشت محلولهای با غلظت کمتر از 5 بی تاثیر و محلولهای با غلظت بالاتر از 10 ممکن است منجر به ناراحتیهای گوارشی از قبیل تهوع - اسهال و دردهای کرمپی شکم گردد . ضمنا مصرف کربوهیدرات در حین ورزش مانع از بروز خستگی نخواهد شد بلکه آنرا به تاخیر خواهد انداخت . در اواخر ورزش که ماهیچه ها بدلیل کاهش ذخایر قندشان تا حد زیادی به قند خون متکی میشوند باید فعالیت تا حدی که بدن در فشار قرار نگیرد کاهش یابد .
مصرف کربوهیدرات بعد از ورزش :
بطور متوسط هر ساعت 5 در صد ذخایر گلیکوژن ماهیچه ها که در طی ورزش مصرف شده اند بازسازی میشود بنابر این حدود 20 ساعت وقت و 600 گرم قند لازم است تا این ذخایر تکمیل گردند . اگر بلافاصله بعد از ورزش 2 گرم کربوهیدرات به ازای هر کیلو گرم وزن بدن مصرف شود سرعت ذخیره سازی قند حدود 15mmol در کیلوگرم خواهد بود . چنانچه تغذیه تا 2 ساعت به تاخیر بیفتد سرعت ذخیره سازی تا 34 درصد کاهش یافته به 5 میلی مول در کیلو گرم خواهد رسید . در اینصورت حتی تا 4 ساعت بعد از ورزش هم این سرعت به 45 درصد حالت ایده آل نخواهد رسید . بنابراین مصرف 100 گرم کربوهیدرات طی نیمساعت اول بعد از ورزش بسیار اهمیت دارد . مصرف غذا بعد از ورزش برای اکثر ورزشکاران مشکل است . بطور کلی بدنبال تب یا افزایش دمای بدن اشتها کاهش می یابد . در این حالت مصرف مایعات غنی از کربوهیدرات بمراتب راحت تر است . این کار علاوه بر تامین کربوهیدرات مورد نیاز آب به هدر رفته را نیز جبران میکند .
اضافه کردن 5 تا 9 گرم پروتئین به هر 100 گرم کربوهیدرات سرعت بازسازی ذخایر را باز هم افزایش می دهد
ورزش منظم یکی از مهمترین راهکارهای کسب سلامتی برای بچه ها و بزرگسالان است. فعالیت بدنی، وزن مطلوب را حفظ می کند، طول استخوانها را افزایش می دهد و در نهایت از خطر ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی می کاهد. پزشکان باید موقعیت وزنی کودکان ونیز میزان فعالیت بدنی آنها را طی یک دوره پزشکی مداوم ارزیابی کنند. متخصصان موظفند با توصیه های ساده به بچه ها و خانواده ها زمینه را طوری فراهم کنند تا با حداقل صدمه، حداکثر نشاط و لذت حاصل شود. همه افراد به ورزش نیازمندند. معمولاً پزشکان با توجه به سن، موقعیت فیزیکی، مراحل پیشرفت و میزان علاقه مراجعه کنندگان جوان و نوجوان مناسب ترین فعالیت بدنی را به آنها توصیه می کنند. نادیده گرفتن ارتقاء سلامتی بین افراد جوان و خردسال به دو دلیل است: 1) تنبلی و سستی بین بزرگسالان بیش از کودکان است چون بچه ها به طور طبیعی و ناخود آگاه فعال هستند. 2) خطر ابتلا به بیماریهایی مثل دیابت و بیماریهایی قلبی بین افراد بالغ بیشتر است. به هرحال، با توجه به بررسی های انجام شده ، کودکان و نوجوانان به طور کامل فعال و با تحرک نیستند. شایان ذکر است که باید بچه ها به ورزشهایی بپردازند که برای بهبود بیماریهای قلبی و نیزارتقاء سلامتی طولانی مدت مفید است. متاسفانه تقریباً بیش از نیمی از آنها فعال نیستند. ضمناً، دخترها در خلال سن بلوغ و پس از آن کمتر از پسرها به ورزش می پردازند . این روند حتی با آموزشهای پزشکی و ورزشی هم قابل درمان نیست. تنها کمی بیش از یک دوم دانش آموزان دبستان و راهنمایی باید در کلاسهای ورزشی روزانه شرکت کنند. میزان اهمیت به ورزش بین دانش آموزان دبیرستانی نه تنها نباید کاهش یابد بلکه باید افزوده شود.
چگونگی ورزش سلامتی کودکان را تامین می کند
کنترل وزن:
ارتباط بین فعالیت فیزیکی و چاقی در سنین چاقی در سنین پایین کاملاً مشخص نیست و مطالعات مربوط به آن هم نتایج ثابتی را در اختیار متخصصان قرار نمی دهد. با این وجود، با افزایش وزن و تحرک و نیز کاهش مصرف کالری می توان وزن را کاهش داد.
نگرانی افزایش وزن بین کودکان و نوجوانان کاملاً به جا و منطقی است. بچه های چاق در معرض بیماریهای فشار خون، دیابت نوع دوم، نامنظمی هورمون رشد، مشکلات تنفسی و استخوان قرار دارند. این بیماران از فقدان اعتماد به نفس و روابط اجتماعی رنج می برند.
رشد و نمو استخوان:
ورزش باعث تاثیرات ثابت در رشد و نمو استخوان می شود. فعالیت بدنی ، خطر ابتلا به پوکی استخوان را با افزایش غلظت مواد معدنی کاهش می دهد. تحقیقات انجام شده در مورد 40 پسر بالغ که به مدت 30 دقیقه و سه بار در هفته به ورزش می پرداختند حاکی از آن بود که، حجم استخوان کمر و پا، و غلظت مواد معدنی در بدن آنها دو برابر کسانی است که تحرک کمتری داشتند.
نتیجه این تحقیق در مورد 45 زن نابالغ هم مثبت بود. محققان معتقدند که میزان حجم استخوان حتی پس از توقف ورزش کاهش نمی یابد. آنها به این نتیجه رسیده اند که انجام حرکات ورزشی قبل از سن بلوغ درصد شکستگی استخوان را پس از سن یائسگی تقلیل می دهد.
مراقبت ازقلب و رگهای خونی:
اغلب ، بیماریهای قلبی عروقی در بزرگسالان نمایان می شود، با این وجود در سنین پایین هم ممکن است که با آنها مواجه شویم. تحقیقات نشان می دهد که ورزشهای هوازی در جلوگیری از بیمارهای قلبی عروقی بزرگسالان بسیار موثر است، اما در مورد بچه ها هنوز نامشخص است.
سلامت فکری و ذهنی:
با توجه به آخرین شواهد، ورزش در بهبود افسردگی و اضطراب بزرگسالان وکودکان بسیارموثر است . فعالیت بدنی یکی از راهکارهای مبارزه با هیجان روحی است. با توجه به برسی های انجام شده در مورد 220 بزرگسال مؤنث مضطرب و نگران، آن دسته از افرادی که در برنامه های ورزشی سخت شرکت می کنند کمتر از تنش های فیزیکی و روحی رنج می برند.
برنامه ریزی
مهمترین نکته برای پزشکان این است که به طور مثبت تمایل جوانان را به ورزش زیاد کنند و نیز دریابند که هر فعالیت بدنی برای فرد خاصی مناسب است. کودکان ناتوان نسبت به هم سن و سالان توانای خود کمتر با ورزش آشنایی دارند. جالب این که این افراد برای افزایش قدرت بدنی و تناسب اندام خود به ورزش بیشتری هم نیازمندند بجزکودکان علیلی که درسازمانهای ملی و جهانی( مثل المپیک) فعالیت دارند، بقیه ازتحرک بدنی اندکی برخوردارند، بنابراین باید تک تک افراد، مدارس و مؤسسات مختلف نهایت سعی خود را بکنند تا روز به روزاین انگیزه مثبت را بین آنان افزایش دهند. پزشکان می توانند با تهیه فهرستی از فعالیتها، به میزان مصرف انرژی و تحرک بدنی بیماران پی ببرند. درضمن این روش به پزشکان کمک می کند تا ورزش هایی را پیشنهاد کنند که متناسب با سن، اندام، علاقه و موقعیت بدنی آنها باشد، معمولاً سوالات در رابطه با موارد زیر است:
- آموزشهای بدنی که شامل کلاسهای ورزشی مداوم و انواع فعالیتهاست.
- ورزشهای هوازی مثل دویدن، فوتیال و نیز فعالیتهای غیر هوازی مثل بیس بال.
- ورزشهای تفریحی و جسمانی دیگر مثل اسکیت، راهپیمایی و نیز فعالیتهای شدید بدنی.
قابل توجه است که هیچ ورزشی به تنهایی برای سلامت جسمانی و روانی نوجوانان و کودکان مفید نیست. این نکته بسیار مهم است که با کمک اولیاء بتوانیم فعالیتهای بدنی را انتخاب کنیم که با سن و توانایی فیزیکی بچه ها متناسب باشد. یکی از اهداف اصلی متخصصان این است که بتوانند 30 دقیقه ورزش سبک و آرام را در اکثر روزهای هفته دانش آموزان بگنجانند. پیاده روی و پیمودن پله، باعث تناسب همه جانبه وسلامت روز افزون می شود. انجام ورزشهای سنگین بین اکثریت افراد جامعه شایع است، و حتی کودکان نابالغ هم می توانند با حداقل خطر و نیز هیچ گونه صدمه ای به استخوانها، عضلات و مفاصل ، نتایج خوب و مثبتی کسب کنند.
باید دقت کنیم که نظارت دقیق و همه جانبه هم در انجام حرکاتهای فیزیکی بسیار مهم است. بچه ها نباید اجسام سنگین بلند کنند، ضمناً باید تا رشد کامل اسکلت بدنشان از پرتاب وزنه خودداری کنند.
گاهی اوقات پزشکان بچه ها را به انجام ورزشهایی وا می دارند که متناسب با توانایی و میزان آسیب پذیری آنهاست. متخصصان به افراد مبتلا به بیماری ضعف رباط ها پیشنهاد می کنند تا بیشتر به شنا و دوچرخه سواری بپردازند و از ورزشهایی مثل بسکتبال که منجر به پیچ خوردگی می شود اجتناب کنند.
کاهش صدمات حین ورزش
رعایت اصول ایمنی مهمترین عامل به شمار می رود. با این وجود حوادث ناگوار مربوط به ورزش بسیار شایع است. یکی از بررسی ها حاکی از آن است که 22 درصد از بچه های مدرسه ای طی انجام فعالیتهای بدنی مصدوم می شوند و اغلب این حوادث هم بسیار جدی است. با بکارگیری روشهای دقیق و حساب شده می توان از این ناراحتی ها جلوگیری کرد.
به عنوان مثال، اولیاء باید به طور کامل دریابند که آیا مکانهای ورزشی کاملاً نکات ایمنی را رعایت می کنند یا خیر. با وجود این که حفظ روحیه رقابت بین بچه ها بسیار مهم و مثبت است، باید آنها را ازهل دادن یکدیگر به خصوص در مناطق خطرناک منع کنیم. شایان ذکر است که بچه ها هنگام احساس درد در بدنشان نباید ورزش کنند و نیز نباید با مصرف مسکن در این فعالیتها شرکت کنند. مربیان و اولیاء باید بدانند که صدمات و آسیب های بدنی ممکن است در آینده به لنگی یا پس از افتادن به سائیدگی بازو منجر شود.
به منظور اطمینان بیشتر، کودکان و نوجوانان باید برای هر ورزشی از وسیله ایمنی مناسب آن استفاده کنند. مثلاً هنگام فوتبال کفش های مناسب بپوشند. استفاده از کلاه دوچرخه سواری هم یک الزام است، در ضمن، محیط های ورزشی باید عاری از زباله و گودال باشد.
باید به کودکان و نوجوانان توصیه کنیم که هنگام ورزش در معرض آفتاب، از کلاه و عینک آفتابی استفاده کنند. به منظور جلوگیری از فقدان آب، باید به آنها آموزش دهیم که قبل و بعد از حرکات فیزیکی و نیز هنگام انجام ورزش هایی که بیش از 20 تا 30 دقیقه به طول می انجامد از مایعات استفاده کنند.
تحقیق درباره ی چرا باید ورزش کنیم؟
