این نوع اپال یک نوع سیلیس آبدار تا 13 درصد آب تقریبا" بی شکل با ساختمان بلوری کاملا" نامنظم است که در پوسته واسکلت فیتو پلانکتونهائی مانند دیاتومه ،زئو پلانکتونهائی مانند رادیولارها وسایر ارگانیسم ها شامل اسفنجهای سیلیسی وبرخی شکم پایان وگیاهان یافت می شود . اپال Aنیمه پایدار است وبا گذشت زمان کاهش می یابدبنابراین در نهشته های قدیمی دوران پائوزوئیک وجود ندارد.
اپال CT:سیلیس آبدار با نظم بیشتر ساختمان بلوری نسبت به اپال A است . از لایه های کریستو بالیت وتریدیمیت درجه پائین تشکیل یافته ودر رسوبات سیلیسی از نوع پور سلانیت یافت می شود .
کلسدونی :نوعی کوارتز نهان بلور یا بسیار ریز بلور با وزن مخصوص 2.25 الی 2.63 است . بر خلاف کوارتز در دمای 573درجه سانتیگراد در مشخصات فیزیکی آن تغییراتی حاصل نمی شود بحالت شفاف تا نیمه شفاف جلای تقریبا" واکسی وبه رنگهای گوناگون ظاهر می گردد.. این کانی در محلی که یافت میشود با جانشینی تبخیریها همراه است.
اپال :کانی یا ژل sio2.nH2Oیک نوع سیلیس آبدار است که در هیدرواکسید پتاسیم (KoH) محلول می باشد ومهمترین کانی تشکیل دهنده چرتهاست . این کانی در آبهای حاوی سیلیس و در حرارت کمتر ته نشین میشود .
مگا کوارتز :به اندازهای 500 میکرون یا بیشتر که خاموشی یکنواخت واشکال بلوری کامل دارد گفته می شود واغلب بصورت کوارتز دروزی ( بحالت سیمان پرکننده حفرات ) ظاهر می شود.
میکروکوارتز :یک سیلیس بدون آب وغیر آواری ومعمولا" به اندازه کمتر از 200 میکرون است که بصورت جانشینی وماتریکس وپر کننده حفرات مشاهده می گردد
انواع چرتهای دریائی:
الف- چرتهای لایه ای:
این نوع لجنهای سیلیسی معمولا" در ژرفای بیش از عمق موازنه کربناتها (Carbon.Compensation .Depth) ته نشین می گردد . لجنهای رادیولاریتی ودیاتومه ها که در حال حضر در کف اقیانوس در حال تجمع هستند در جائی یافت می شوند که تولیدات ارگانیکی بالائی وجود دارد و این دیاتومه ها مخصوص مناطق سرد قطبی می باشد .برای مثال عمق 4.5 کیلومتری در اقیانوس آرام مرکزی ؛ البته لازم به ذکر است که در اعماق کمتر نیز نهشته های سیلیسی میتوانند ته نشین شوند. چرتهای لایه لایه قدیمه که لایه بندی از مشخصات آنست در مقیاس دارای ضخامت چندین سانتی متری است ولایه های با ضخامت میلیمتری وجدایشهایی از شیل در بین آنها قرار دارد .بیشتر لایه های چرتی توده ای وبدون ساختمان رسوبی هستند که این لایه های بدون ساختمان از رسوبگذاری آرام ویکنواخت سیلیس حاصل شده است.
چرتهای لایه لایه از رادیولاریتها تشکیل یافته اند که در پاره ای ازآنها سوزنهای اسفنجی فراوان می باشد . رادیولاریتها معمولا" بطور ضعیف حفظ می شوند واز قالبهای پر شده کوارتز در یک زمینه میکروکوارتز تشکیل شده اند، برخی از چرتها با سنگهای آتشفشانی همراه اند ولی سایر چرتها با این سنگها همراه نیستند. چرتها معمولا" همراه با لاواها ، رسوبات آواری آتشفشانی ، شیلهای سیاه رنگ ، سنگ آهک پلاژیک وگاهی سنگهای الترا مافیک ودایکها یک مجموعه افیولیتی را تشکیل می دهد.
منابع سیلیس چرتهای لایه ای در پیش از پیدایش موجودات سیلیسی در پر کامبرین از مواد آتشفشانی وسیالات گرمابی تأ مین گشته وپس از آن موجودات سیلیسی به آن اضافه شده است . بیشتر سیلیس حمل شده به محیط دریائی در نتیجه انحلال مستقیم احتمالا" بصورت اسید مونوسیلیسیک (H4Sio4) صورت گرفته است که بحالت کلوئیدی وجامدات معلق می باشد.موجودات سیلیسی ، سیلیس موجود در آب دریا را جذب می نمایند که تجمع پوسته های آنها در طی فرایند پیچیده دیا ژنز به چرت تبدیل می گردد . امروزه دانشمندان بر این باورند که فعالیت آذرین ویا سیالات گرمابی بطور محلی ومحدود می تواند بعنوان منبع سیلیس تلقی شوند در حالیکه لایه های چرتی گسترده و منطقه ای از منشأ غیر آذرین هستند.
روندی از تغییرات کانی شناسی بر اثر فرایند دیاژنز در چرتها رخ میدهد بدین صورت که اپال آمورف ازمنشأ زیستی ( اسکلت رادیولر و دیاتومه ها ) یا اوپالA با افزایش درجه دیاژنز بتدریج توسط اپالCT جایگزین شده وهمچنین پوششی از بلورهای تیغه ای اپال CTدر حفرات ته نشین می گردد واسفرولیتهای کوچکی با قطر 5 تا 10 میکرون را بوجود می آورد که لپیسفر نامیده می شود . با افزایش در جه دیاژنز اپال CTنیمه پایدار نیز به کوارتز چرتی تبدیل می شود که شامل بلورهای میکرو کوارتز هم بعد وکوارتز کلسدونی است.
در اثر رونددیاژنز یاد شده ساختمان بسیاری از اسکلتهای سیلیسی از بین می رود علت اصلی این تغییرات میزان پایداری شیمیائی
( درجه حلالیت ) ودرجه حرارت می باشد . با افزایش عمق تدفین حرارت افزوده شده و در نتیجه نرخ تبدیل اپالCT به کوارتز بیشتر می گردد. تبدیل اپالCT به چرت را فرایند بلوغ یا رسیدن (Maturation ) می نامند.
ب-چرتهای ندولی:
این نوع چرتها بیشتر در سنگهای میزبان کربناته یافت می شود وبه اندازه وشکلهای متفاوت دیده می شود که به موازات سطوح لایه بندی تمرکز یافته ودرمواردی بصورت لایه ظاهر می شوند.چرتهای ندولی در سنگهای آهکی فلات قاره ، آهکهای پلاژیک وگلهای سفید ممکن است وجود داشته باشد که بصورت ثانویه تشکیل شده اند.
البته امروزه بیشتر بر منشأدیاژنتیکی ندولهاتأکید میشود زیرا درون برخی از ندولها آثار دانه های آهکی اولیه مانند اائیدهاویا خرده های اسکلتی حفظ شده اند این فرایند در اثر انحلال اسکلتهای سیلیسی پراکنده در رسوب وته نشینی مجدد به شکل اپال ظاهر می گردند. ابتدا فضاهای خالی توسط اپالCT لپیسفرها پر می شود وسپس اپالCT جانشین دانه های کربناته وماتریکس می گردد. فرایند دیاژنز مچوریتی یعنی تبدیل اپال به میکروکوارتز وکوارتز کلسدونی از مرکز ندول آغاز وبسمت بیرون ادامه می یابد. شواهدی وجود دارد که ثانویه بودن منشأ ندولهای چرتی وفلینیتی را بیان میکند از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد :
شامل 34 اسلاید powerpoint
