بررسی میزان تاثیر آسیب دیدگی پوشش پلاستیکی لاشه های گوشت منجمد گاو بر بار میکروبی گوشتخلاصه
میکروارگانیسمها یکی از عوامل کاهش دهنده مدت زمان نگهداری محصولات غذایی هستند . از آنجایی که پوششهای پلاستیکی گوشتهای بسته بندی شده در حین حمل و نقل و نگهداری دچار آسیب دیدگی می شوند و این آسیب و پارگی پوششها موجب افزایش آلودگی می گردد . ضروری به نظر می رسد برای بررسی میزان تاثیر پوششها در جلوگیری از افزایش بار میکروبی ، مقدار بار میکروبی در لاشه های گوشت دارای پوشش سالم و آسیب دیده تمهیداتی برای جلوگیری از آسیب دیدن و پارگی پوششها به عمل آید . این مسئله در لجستیک نیروهای نظامی ، بسیار حائز اهمیت است . در این بررسی تعداد 45 لاشه منجمد گاو مورد آزمایش قرار گرفت و معدل بار میکروبی نمونه های دارای پوشش سالم و لاشه های با پوشش آسیب دیده مقایسه گردید .
در پایان این نتیجه بدست آمد که اگر پوششها بر اثر حمل و نقل و یا سهل انگاری کارکنان سردخانه و عوامل دیگر دچار آسیب و پارگی شوند ، میزان آلودگی گوشت افزایش یافته و نهایتاً عمر انبار مانی آنها کاهش پیدا می کند . پس از آزمون میکروبی مشخص گردید که این افزایش بار میکروبی در بعضی از نمونه های با پوشش آسیب دیده در محدوده حدمجاز بوده . بنابراین باید تدابیر و روشهایی در حمل و نقل و نگهداری این گونه محصولات اتخاذ شود تا از آلودگی بیش از حد مجاز آنها جلوگیری شود .
واژه های کلیدی : بار میکروبی ، لاشه های گوشت منجمد ، انبار مانی .
مقدمه
با توجه به افزایش جمعیت جهان و افزایش سطح تمکن در اکثر کشورها و تغییر شرایط زندگی ، مصرف گوشت و فرآورده های ان روز به روز به افزایش است . اگر مسائل بهداشتی در تهیه این فرآورده ها کنترل نشود ، روزانه مقادیر زیادی غذای آلوده به میکروب و متابولیت حاصل از فعالیت آنها بوسیله انسان بلعیده خواهد شد و یا مقادیر زیادی مواد غذایی که با قیمت بالا و زحمت بسیار بدست آمده است ، فاسد شده و دور ریخته خواهد شد .عدم انتخاب صحیح روش کار ، در صنعت موادغذایی ، گاهی صدمات انسانی و اقتصادی جبران ناپذیری به وجود می آورد که چاره جویی بعد از خسارت ممکن است برای آینده از صدمات جلوگیری کند ، ولی گذشته را جبران نخواهد کرد . بنابراین با این بینش ، یکی از مشکلاتی که در صنعت نگهداری و حمل و نقل گوشت منجمد گاو به دلیل سنگینی وزن لاشه ها پیش می آید ، یعنی پاره شدن پوشش پلاستیکی لاشه های گوشت و آلودگی ثانویه آن مورد بررسی قرار گرفت . در این بررسی آزمایشهای ذیل صورت گرفت :
1- تاثیر پوشش پلاستیکی و آسیب دیدگی آن بر کیفیت میکروبی لاشه های گوشت .
2- بررسی میزان آلودگی لاشه های گوشت منجمد ( وارداتی ) به باکتری .
3- بررسی میزان آلودگی لاشه ها به میکروب کلیفرم .
این بررسی میزان به دنبال این مسئله بود که اگر آسیب دیدن پوششها تاثیر جدی بر بار میکروبی لاشه ها دارد ، باید در پی تمهیداتی بود که از پاره شدن پوششها در حین حمل و نقل جلوگیری شود .
تاریخچه و کلیات بحث
تا اوایل سال 1800 موادغذایی معمولاً بطور تازه مورد استفاده قرار می گرفت و برای نگهداری موادغذایی فقط روشهای نمک سود کردن ، خشک کردن و دود دادن معمول بود . استفاده از روش انجماد در مواد غذایی از اواسط قرن نوزدهم آغاز شد و انگلستان از اولین کشورهایی بود که از این پدیده برای نگهداری موادغذایی استفاده کرد . در اواخر قرن نوزدهم بتدریج انجماد برای نگهداری موادغذایی از نظر تجارتی اهمیت خاصی یافت. از سال 1908 تجارت موادغذایی بصورت منجمد در مناطق شمال غربی اقیانوس آرام متداول شد . برای اولین بار در سال 1930 حدود 250 تن میوه و سبزی با روش انجماد سریع که بوسیله تجهیزات ساخته شده توسط کلارنس بردسی ( Clarence Birdscye ) ساخته بود ، منجمد و وارد بازار شد . در سال 1954 هزاران واحد صنعتی تولید کننده مواد غذایی منجمد ، تکامل خاصی یافت و در حال حاضر مهمترین و قابل اعتماد ترین نحوه نگهداری موادغذایی از نظر حفظ بیشتر عوامل حیاتی مفید به شمار می رود . در کنار این پیشرفت ، بررسی و تحقیقات مختلفی در باره کیفیت تغذیه ای ، میکروبی و ... غذاهای منجمد شروع گردید . از موارد تحقیقاتی مهمی که در مورد گوشت منجمد به میزان زیادی مورد توجه بوده و بوسیله محققین مورد بررسی قرار گرفته است ، تاثیر فعالیت میکرو ارگانیسم در کیفیت گوشت منجمد است .
بطور خلاصه می توان اثر انجماد بر روی میکروارگانیسم را این گونه خلاصه کرد :
الف) بلافاصله بعد از انجماد تعدادی از میکروارگانیسم از بین می روند .
ب) نسبت سلولهایی که بلافاصله پس از انجماد زنده می مانند ، به سرعت انجماد بستگی ندارد .
ج ) سلولهایی که بلافاصله پس از انجماد زنده می مانند ، چنانچه در حالت انجماد نگهداری شوند ، به تدریج از بین می روند .
د) کاهش تعداد سلولهای میکروبی در درجه حرارت کمی پایین تر از انجماد مخصوصآً 2- درجه سانتیگراد معمول نسبتاً سریع است . مقاومت باکتریهای مختلف نسبت به انجماد فرق می کند ، مثلاً مقاومت سالمونلا ( Salmonella ) کمتر از استافیلوکوک اورئوس ( Staphylococcus Aureus ) و سلولهای رشته ای کلستریدیوم ( Clostridium ) است . در صورتیکه درجه حرارت پایین اثری بر روی هاگها و سمومغذایی ندارد .
5- انجماد وسیله ای برای از بین بردن .میکروارگانیسمهای غذایی نیست ، بلکه روشی برای نگهداری ساده ماده غذایی است . از بین رفتن میکروارگانیسمهایدر حالت انجماد به سوش میکروارگانیسم ، نوع انجماد ماهیت و ترکیب غذا ، طول مدت ذخیره کردن در سردخانه و دمای انجماد با برودت حدود 20- درجه سانتیگراد کمتر از دمای انجماد با برودت حدود 10- سانتیگراد برای میکروارگانیسمهای مضر است . مثلاً تعداد میکروارگانیسم که در دمای 4- درجه سانتیگراد کشته شوند ، بیش از تعدادی است که در 15- درجه و یا پایین تر از بین رود اگر چه تعداد قابل توجهی از میکروبها در زمان فرآیند انجماد از بین می روند ، امام چنانچه گفته شد نابودی انها در زمان نگهداری در سردخانه نیز ادامه دارد .
در هر توده و جمعیت میکروبی که در حالت منجمد قرار دارد تا حدودی در آنها نسبت به محیط یخ زده حساسیت بوجود خواهد آمد . در زمان نگهداری ، انواع میکروبهای حساس از بین خواهند رفت و از این رو یک انتخاب تدریجی در مورد سلولهای مقاومتر به وجود خواهد آمد . بعد از چند روز نگهداری فقط شکلهای مقاوم این مرحله را طی می کنند و یک موازنه جمعیت میکروبی بوجود می اید . به این دلیل نگهداری در انجماد نمی تواند ماده غذایی را عاری از میکروارگانیسم نماید . این عمل فقط گونه های مقاوم تر را انتخاب خواهد کرد . به طور کلی سرما و انجماد تغییرات فیزیولوژیکی و تخریب سلولی را به همراه دارد و همیشه منجر به مرگ باکتری نمی شود . به همین دلیل ممکن است خطرات کم و بیش مهمی را به بهداشت عمومی وارد کند . چون میکروبها قادرند به سطح موادغذایی بچسبند و بقا و تغییراتی که در زمان نگهداری در سردخانه به وجود می آید انجام گرفته است .
اهداف بررسی
نگهداری گوشت به مدت طولانی مثلاً حدود 12 تا 14 ماه باعث کاهش چشمگیری در تعداد باکتریها می شود . شاید این مسئله مربوط به تغییرات دمای سردخانه و نیز کریستالهای یخ داخل و خارج سلولی باشد که هم بر بافت گوشت و هم بر ساختمان سلول باکتری اثر گذاشته و باعث پاره شدن دیوار سلولی شود .
همچنین انجماد ناصحیح اثرات تخریبی هم بر روی ترکیبات داخل سلول میکروبی دارد . با وجود تاثیراتی که انجماد بر میکروارگانیسمها دارد و خلاصه آنرا در فوق ملاحظه کردیم . داشتن بسته بندی مناسب نیز اثرات مهمی در جمعیت یا بار میکروب گوشت دارد. حال سوال این است که : اگر در حین نگهداری و حمل و نقل لاشه های گوشتهایی که منجمد شده اند و فعالیت میکروارگانیسمها محدود شده است ، باز هم در این شرایط پوششهای پلاستیکی روی لاشه ها تاثیری در تعداد میکروبهای گوشت دارند یا خیر ؟ برای پاسخ دادن به این سوال باید آزمونهای میکروبی انجام شود و برای این منظور از لاشه های منجمد گاو که ارزش صنعتی هم دارد ، جهت بررسی فوق استفاده گردید.
مواد و روشها
نمونه مورد استفاده در این بررسی ، لاشه های منجمد گوشت گاو بود که از کشور آلمان وارد شده و یک سال از تاریخ ذبح مربوطه گذشته بود و مجموعاً سه بار تخلیه و بارگیری شده بودند . درجه حرارت نگهداری آنها 18 درجه سانتیگراد و وزن آنها متغیر بود . قطر لاشه های قسمتهای سردست ، در حدود 53 تا 70 کیلوگرم وزن داشتند . وزن قسمت ران نیز در حدود 90 تا 120 کیلوگرم می شد . در این بررسی جمعاً 45 لاشه به وزن 3250 کیلوگرم جهت انجام آزمایشات مورد استفاده قرار گرفت . گوشتها دارای پوشش آستری و بر روی ان پوشش ( پلاستیکی ) پلی اتیلن کشیده شده بود . نمونه ها بصورت اتفاقی ( Random ) انتخاب و بوسیله لیفتراک از میان دیگ لاشه ها ان از نظر پارگی و آسیب دیدگی و یادداشت نمودن آن ، از لاشه ها نمونه برداری می شد . نمونه برداری از لاشه ها براساس استاندارد شماره 690 در شرایط استریل صورت گرفت . محیط کشتهای مورد استفاده نیز براساس استانداردهای شماره 356 ، 437 ، 2629 جهت شمارش کلی باکتری ها در دمای 45 درجه سانتیگراد درجه بندی ( برای شمارش باکتری های سرما دوست ( Psychrophil ) 32 درجه سانتیگراد ( برای شمارش باکتری های مزوفیل ( Mesophil ) و 55 درجه سانتیگراد
( برای شمارش باکتری های گرمادوست ( Thermophil ) از محیط کشت عمومی (( پلیت کانت آگار )) ( P.C.A. )[ 10,11,9,8] و برای شمارش و شناسایی کلیفرمها از محیط (( ویولت رد بایل آگار ( Violet Red Bile Agare ) ( V.R.B.A. ) (( آبگوشت سبز درخشان )) ( Brilliant Green Lactose Bile Borth 2% )با 2 درصد صفرا و محیط مک کانکی ( M.C ) و برای تهیه رقت از محلول رینگر استریل استفاده شد . براساس استاندارد شماره 356 از نمونه رقتهای مختلف تهیه شد و از هر رقت شش پلیت ( به روش پورپلیت و برای سرما دوستها به روش سطحی ) تهیه شد و از هر رقت دو پلیت در دمای +55c دو پلیت در دمای 32 درجه سانتیگراد و دو پلیت در دمای 4 درجه سانتیگراد در داخل انکوباتور قرار گرفت تا به ترتیب باکتریهای گرما دوست ، مزوفیل و سرمادوست مورد شناسایی و شمارش قرار گیرد . همچنین از رقت نیز برای شناسایی و شمارش کلیفرمها استفاده شد(12) ضمناً برای کنترل کار پلیت شاهد نیز گذاشته می شد.محیطهای کشتی که در 55 درجه سانتیگراد قرار دارد داده می شدند پس از 72و96 ساعت مورد بررسی قرار می گرفتند .محیطهای کشت قرار داده شده در 4 درجه سانتیگراد نیز پس از یک هفته شمارش می شدند .انتخاب دمای 4 درجه سانتی گراد برای این بود که در دمای بالاتر باکتریهای سرماگرا قادر به رشد هستند (9) در صورتیکه در دماهای 4 درجه سانتیگراد وپایین تر از آن گراها به خاطر تسلط سرما دوستها به محیط، تقریباً قادر به رشد و تکثیر نخواهند بود.برای شناسایی وشمارش کلیفرمهاکه نیز استاندارد شمارش 1437 استفاده شد . پرگنه های قرمز مایل به بنفش در محیط V.R.B.A نشانگر وجود کلیفرم بود که برای تایید از محیط مایع آبگوشت سبز درخشان ومک کانکی استفاده می شد. که وجود و تجمع گاز در داخل لوله های دورهام بیانگر تخمیر قند موجود در محیط آبگوشت سبز درخشان ( بریلیانت گرین ) است . پس از تایید وجود کلیفرمها به عنوان شاخص بهداشتی ، یکی از آزمایشات لازم بود که نتایج ان بیان خواهد شد .
بحث و نتیجه گیری
در محیطهای کشت شده در 55 درجه سانتیگراد هیچگونه باکتری ترموفیل مشاهده نگردید که می تواند نشان دهنده نابودی کلیه باکتریهای ترموفیل در طی مدت زمان نگهداری در حالت انجماد باشد . از مجموع 45 لاشه مورد بررسی ، 34 عدد از لاشه های گوشت منجمد دارای پوشش سالم بود و معدل آلودگی کل این لاشه ها به باکتری های مزوفیل در هر گرم محاسبه گردید . در صورتیکه معدل آلودگی به باکتری های مزوفیل در لاشه های دارای پوشش آسیب دیده که تعداد آنها 11 عدد بود در هر گرم شد و نسبت دو معدل آلودگی به مزوفیل ها 6/30 بود . یعنی لاشه ها با پوشش آسیب دیده در حدود 30 برابر بیش تر از لاشه های منجمد با پوشش سالم ، آلودگی به مزوفیل را داشتند که این نسبت در مورد سرما دوست ها 936/11 برابر بود .
یعنی لاشه های گوشت دارای پوشش آسیب دیده نزدیک به 12 برابر ، باکتریهای سرما دوست بیشتری داشتند و آلوده تر بودند . تعداد 7 لاشه از لاشه های گوشت دارای پوشش آسیب دیده نیز به کلیفرم آلوده بودند و معدل آلودگی آنها 10 × 34/17 در هر گرم بود . با توجه به اینکه تعداد 15 لاشه از لاشه های دارای پوشش سالم ، آلوده به کلیفرم بودند ، نمی توان گفت که آسیب دیدگی پوششها در آلودگی لاشه ها به کلیفرم دخالت داشته است . در مجموع از 45 لاشه مورد آزمایش تعداد 22 لاشه آلوده به کلیفرمی داشتند . می توان اینگونه استنباط نمود که بیشترین آلودگی به کلیفرم مربوط به مبدا تهیه گوشت یعنی کشتارگاه است و قبل از بسته بندی لاشه ها با پوشش پلاستیکی آلودگی به کلیفرم وجود داشته است و مربوط به دوران نگهداری و حمل و نقل نمی باشد .
نکته قابل توجه دیگر این است که در مورد شمارش کلی میکروبی کلیه نمونه های گوشتی منجمد گاو این نتیجه بدست آمد که تماماً دارای تعدادی باکتری در حد مجاز بودند . ولی تعدادی از لاشه های با پوشش آسیب دیده دارای بار میکروبی در حد مجاز بودند . استاندارد ایران ( 2394 ) حد مجاز آلودگیهای میکروبی در انواع گوشت منجمد گاو و گوسفند با استخوان و یا بی استخوان را 106 عدد در هر گرم می داند .
لازم به یاداوری است که گوشتهای تازه سرد و منجمد در معرض آلودگی میکروبهای مختلف قرار دارند . به طوری که تعیین حد مجاز آلودگی میکروبی در مورد آنها چندان قطعی به نظر نمی رسد . در مورد باکتریهای بیماری زا و تعداد مجاز آنها در گوشت نیز استانداردهای کشورهای مختلف با هم تفاوت دارد .
پاستوریزه سازی(PASTEURIZATION): روشی برای کشتن اغلب میکروارگانیسمهای بیماریزا (کاهش تعداد آنها تا حدی که ایجاد بیماری نکنند) و غیر فعال ساختن آنزیمهای موجود در مواد غذایی بمنظور به تعویق انداختن فساد در مواد غذایی اطلاق میگردد.
* (LTLT): حرارت دادن مواد غذایی تا 62.8 سانتی گراد به مدت نیم ساعت.
* (HTST): حرارت دادن مواد غذایی تا 72.8 سانتی گراد به مدت 15 ثانیه.
* (UHT)=(ULTRA-PASTEURIZED): حرارت دادن مواد غذایی تا 140-150 در جه سانتی گراد به مدت 1 تا 2 ثانیه. در این روش بیشتر میکروارگانیسمهای بیماریزا نابود میگردند و در صورتی که مواد غذایی پس از پاستوریزه شدن با این شیوه بسته بندی مناسبی داشته باشند میتوان آنها را به مدت 3 ماه بیرون از یخچال نگهداری کرد. (البته تا وقتی که بسته بندی آنها باز نشده باشد)
2- استرلیزه سازی و یا سترون سازی(STERLIZATION): در این روش تا حدودی تمام پاتوژنها (عوامل بیماریزا) موجود در مواد غذایی کشته میشوند. در این روش مواد غذایی در دمای 110درجه سانتی گراد به مدت 20 تا 30 دقیقه حرارت داده میشوند. مواد غذایی استرلیزه شده را میتوان تا 4 ماه بیرون از یخچال نگهداری کرد (البته تا زمانی که بسته بندی آنها باز نشده باشد)
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 17 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله بررسی میزان تاثیر آسیب دیدگی پوشش پلاستیکی لاشه
