مقدمه :
روغنها و چربیها از زمانهای بسیار دور یکی از اجزا اصلی و مهم تشکیل دهنده غذای انسان بوده است. که یک گرم آن در حدود 2/9 کیلوکالری انرژی در بدن تولید می کند. همچنین غذای طبخ شده در روغن و چربی مزه و طعم مطلوبی را در بر خواهد داشت.
با تغییر ساختار اجتماعی در دورانی که ما در آن زندگی می کنیم ، دگرگونی و چگونگی تولید مواد مورد نیاز جامعه به خصوص مواد غذایی امری اجتناب ناپذیر است در حال حاضر با توسعه کشت دانه ها و میوه های روغنی فقط 15 % از نیاز چربی و روغن مصرفی مردم را می توانیم تامین نمائیم. از این جهت باید میزان قابل ملاحظه ای روغن خام از خارج وارد کشور شود ، لذا برای افزایش راندمان استخراج روغن از منابع روغن و تصفیه روغن نیاز به تکنولوژی جدید روغن می باشد.
در کشورهای صنعتی یک نفر در طول عمر خود در حدود 3 تن روغن و چربی مصرف می کند که بیش از نصف این مقدار به صورت روغن یا چربی غیر قابل رویت موجود در مواد غذایی مانند پنیر ، سوسیس ، کالباس ، گوشت و نظیر اینها می باشد.
اهمیت اقتصادی چربیها و روغنها در جهان و ایران
غذا مسئله مهمی است که نیاز انسانها را برطرف می کند. کار اساسی کشاورزان و کارخانه های صنایع غذایی این است که نیاز مواد غذایی انسانها را تامین کنند. با توجه به افزایش رشد جمعیت در جهان نیاز به مواد غذایی نیز افزایش می یابد و همزمان باید تقاضای مواد غذایی مورد نیاز مردم با امکانات و شرایط موجود تامین شود.
نمودار 1- میزان تولید روغنها و چربیها و رشد جمعیت
این نمودار نشان می دهد که در سال 1985 میزان تولید چربیها و روغنها 80 میلیون تن بوده است. اما جمعیت در همین مثال 4/5 میلیارد نفر می باشد.
نودار (2) میزان ، توزیع تولید چربیها و روغنها را در جهان از سال 1990 – 1985 نشان می دهد.
نمودار 2 میزان و توزیع تولید چربیها در جهان از سال 1935-1990
این نمودار نشان می دهد که میزان و توزیع تولید دانه های روغنی از %59 به %69 افزایش نشان می دهد. همچنین میزان تولید میوه های روغنی از % 6 به % 8 افزایش داشته ، اما میزان تولید کره از % 15 به % 7 و نیز چربی حیوانی از % 17 به % 14 کاهش یافته است.
نمودار 3 – میزان تولید روغنها را نشان می دهد ( از سال 1990 – 1935 ) این نمودار در طی 55 سال نشان می دهد ، تولید روغن سویا از % 15 به % 28 ، روغن پالم از % 5 به % 18 (خرما) ، روغن کلزا از % 9 به % 12 و روغن آفتابگردان از % 7 به % 14 افزایش یافته است اما تولید بعضی از روغنها مانند روغن پنبه دانه از % 16 به % 6 ، روغن بادام زمینی از % 19 به % 1 و روغن نارگیل از % 11 به % 7 کاهش یافته است.
پیشگفتار :
واحدهای روغن کشی بر اساس نزدیکی - ماده اولیه بخصوص تخم پنبه احداث می شوند که این مناطق بیشتر در استانهای مازندران ، گیلان و خراسان می باشند. یکی از این واحدهای روغن کشی کشور کارخانه روغن کشی کشت و صنعت شمال واقع در استان مازندران ، شهرستان ساری ( در دوازده کیلومتر شهر ساری ) می باشد.
این کارخانه در سه شیفت کار می کند و دارای سیستم بازیابی فاضلاب و تصفیه آب می باشد که پسابهای بازیابی شده جهت شروب نمودن زمینهای مزروعی کارخانه استفاده می شود.
این کارخانه روغن کشی دو واحدی می باشد که واحد شماره 1 آن نیز ( کشت و صنعت شمال ) تولید روغن و واحد شماره 2 آن ( ام. ام ) صابون پزی است.
به طوری که گفته شد محصول اصلی کارخانه کشت و صنعت شمال ، روغن نباتی است که به دو صورت دان و جامد عرضه می گردد و در کنار این محصول اصلی ، محصول فرعی ، خلط صابون تولید شده نیز در واحد 2 به صابون تبدیل می شود. واحد تولید گاز اکسیژن و هیدروژن در داخل کارخانه وجود دارد که گاز هیدروژن تولید شده ، جهت پروسس هیدروژناسیون صورت می گیرد و اکسیژن تولیدی در مخازن پر شده و جهت استفاده بخشهای خصوصی و دولتی به خارج از کارخانه برده می شود.
در ضمن طرح توسعه کارخانه نیز در دست اقدام است که تا حدودی اجرا گردیده ، ولی هنوز مورد بهره برداری قرار نگرفته است. و لازم به تذکر است که مدیریت کارخانه تحت نظارت بانک صنعت و معدن می باشد و محصول تولیدی کارخانه با نام (( روغن غنچه )) به بازار عرضه می گردد.
تاریخچه روغن نباتی در ایران :
تا حدود سال 1330 از روغن حیوانی استفاده می کردیم و بعد از این تدریجاً با افزایش جمعیت و کمبود تولید روغن حیوانی افزایش قیمت باعث گردید که از روغن نباتی استفاده نمایند که از هلند و آمریکا وارد می کنند. از سال 1331 تا 1344 با شرایطی که در ایران انجام شده بود تجار و صنعتگران شروع به آوردن کارخانه های روغن نباتی نمودند تا در عرض 12 تا 13 سال کارخانه در ایران شروع به کار نمود و روغن نباتی جامد هم از خارج وارد می کردند و همه این کارخانه ها از پنه دانه استفاده می کردند. در سال 1346 دولت ورود روغن نباتی جامد را غیر مجاز اعلام کرد و رقابتی بین کارخانه ها به وجود آمد و سطح تولید بالا رفت و بعضی ها شکست خوردند و بعضی ها هم در کارشان موفق شدند.
مثلاً یکی از کارخانه های روغن نباتی ، پارس (قو) است که در سال 1339 تاسیس شد و تولید آن در روز 15 تا 20 تن بود و امروزه بیشتر از 600 تن در روز تولید می کند.
در حال حاضر در ایران در حدود 16 کارخانه روغن نباتی داریم بعضی از این کارخانه ها در حدود 300 تن تولید دارند.
مثلاً : 1 – روغن نباتی پارس ( قو ، اطلس )
2 – روغن نباتی بهشهر ( شاه پسند ، بهار ، مایع لادن )
3 – روغن نباتی ورامین
4 – فاز اصفهان
5 – شیراز ( نرگس )
6 – روغن نباتی جهان
تا قبل از سال 1345 از پنبه دانه استفاده می کردند و بعد از آن از روسیه ، بلغارستان ، رومانی روغن نیمه تصفیه آفتابگردان وارد می نمودند و بعد از آن در نتیجه نیاز ، روغن سویا از آمریکا جنوبی و ایالات متحده وارد نمودند به طوریکه الان نزدیک 100 % مواد خام از دانه سویا است و از آرژانتین و برزیل وارد می نمایند و بعد از آن شرکت سهامی توسعه کشت دانه های روغنی آمدند و کشاورزان را در کشت دانه سویا و آفتابگردان تشوق نمودند ولی با وجود اینها کفاف مصرف را نکرد و در این سالهای اخیر در حدود 6 تا 5/6 درصد روغن تولیدی ایران در داخل ایران تولید می شود و بقیه از خارج وارد می شود.( در سال 1362 )
فصل 1
1 – 1 تاریخچه کارخانه کشت و صنعت شمال :
در سال 1355 همزمان با اجرای طرح و نصب ماشین آلات ، به سبب بازده کم مالی طرح اولیه ، موضوع توسعه ظرفیت واحد به منظور بهره گیری بیشتر از هزینه های ثابت طرح و افزایش سود آوری آن مورد مطالعه قرار گرفت و سپس برای تهیه طرح تکمیلی جهت افزایش ظرفیت تولید روزانه تا میزان 250 تن روغن نباتی و متعاقب آن سفارش و نصب ماشین آلات مربوطه اقدام گردید. این طرح علاوه بر توسعه واحد تصفیه روغن ، توسعه واحد روغن کشی را نیز از طریق احداث خطوط روغن کشی دانه سویا و آفتابگردان ( علاوه بر پنبه دانه ) در بر می گرفت که به واسطه برخی نارساییها و محدودیتهای ارزی با تدارک تعدادی از ماشین آلات در نیمه راه باقی مانده است.
واحد شماره 2 در داخل شهر ساری قرار داشته و دارای قدمتی بیش از 47 سال می باشد. این واحد در ابعاد کوچکی شامل قسمتهای پنبه پاک کنی ، روغن کشی پنبه دانه ، تصفیه روغن خام و صابون سازی بوده است ، که در حال حاضر به سبب فرسودگی بیش از حد ماشین آلات قسمتهای پنبه - پاک کنی صابون سازی و تصفیه با ظرفیتهای کمتر قابل بهره گیری بوده و قسمت روغن کشی به طور کلی از زنجیره تولید خارج گردیده است. واحد شماره 2 به علت قرار گرفتن در داخل شهر ساری از طرف سازمان حفظ محیط زیست منطقه ملزم به انتقال و تعطیل در محل فعلی می باشد. پساب صنعتی آلوده بوی نامطبوع حاصل از خلط صابون ، پرزهای معلق پنبه و سایر آلودگی های ناشی از احتراق دیگهای بخار در هوای محیط از یکسو ، و روشهای قدیمی و غیر اقتصادی تولید روغن و صابون از سوی دیگر از عوامل تشدید کننده مساله می باشد.
پروانه تولید ، دانش فنی و برخی ماشین آلات و تجهیزات قابل استفاده این واحد به عنوان موارد قابل بهره گیری در طرح جامع شرکت ( توسعه واحد یک ) مد نظر قرار گرفته اند.
1 –2 تولیدات اصلی و جانبی کارخانه کشت و صنعت :
تولیدات کارخانجات کشت و صنعت شمال را می توان به دو گروه محصولات اصلی و محصولات جانبی ( by – product ) تقسیم بندی نمود. پنبه محلوج ، روغن نباتی جامد و صابون رختشوئی محصولات اصلی ولینترجین ، زیرجین ، لینترهای 1 و 2 ، پوسته و کنجاله ، محصولات جانبی واحد2 را تشکیل می دهند ، در واحد یک نیز روغن نباتی ، به عنوان محصول اصلی و لینترهای 2 و 1 ، پوسته ، کنجاله ، خلط صابون ، گلیسیرین و اسیدهای چرب و اکسیژن به عنوان محصولات جانبی ، تولید می شود. ضمناً در واحد یک ، قوطیهای حلبی مورد نیاز جهت بسته بندی روغنهای نباتی نیز در ظرفیتهای مختلف ( 2 ، 4 ، 10 پوند و 17 کیلو ) تولید می گردد. در این بخش شرح مشخصات ، استانداردها و موارد مصرف تولیدات کارخانجات ارائه گردیده است.
1 – 3 شرح تولیدات اصلی و جانبی :
الف – پنبه محلوج :
عبارت است از الیاف طبیعی گیاه پنبه که از جدا سازی وش به پنبه محلوج بدست می آید. مقدار پنبه بدست آمده صرف نظر از درجه بندی آن 33 درصد وزن وش را تشکیل می دهد.
ب – روغن نباتی :
عبارت است از روغن خوراکی بدست آمده از دانه های روغنی از قبیل دانه پنبه ، سویا ، آفتابگردان ، زیتون ، ذرت ، بادام زمینی ، خرما ، انگور ، گوجه فرنگی ، نارگیل و ….. که به دو صورت جامد ( هیدروژنه ) و مایع ( اشباع شده ) مورد عرضه و مصرف قرار می گیرد. مقدار روغن موجود در دانه هائی نظیر پنبه دانه 17 تا 23 درصد ، سویا 14 تا 23 درصد ، آفتابگردان 28 تا 35 درصد و خرما 50 تا 70 درصد وزنی را تشکیل می دهد که البته جدا سازی تمامی مقادیر مذکور میسر (یا اقتصادی) نبوده و برای مثال حدود 16 درصد روغن پنبه دانه در روشهای معمول جداسازی ( OR SOLVENI MILLING EXTRACTION ) قابل استحصال می باشد.
ج – صابون رختشوئی :
ماده پاک کننده ای است ( قدیمی ترین ماده شوینده شناخته شده ) که از نمک حاصل از ترکیب اسیدهای چرب با مواد قلیائی نظیر سود بدست می آید.
اسیدهای چرب مورد استفاده در صابون سازی می تواند از خلط صابون(TRIGLYCERIDE ) حاصل از تصفیه روغن خام نیز بدست آید.
با افزایش توسعه تکنولوژی روغن در جهان ، تاثیر چندانی در مصرف روغن کشورمان نداشته است. اما در ایران الگوی مصرف چربیها وروغنها در 30 سال گذشته تغییر کرده است چربیهای هیدروژنه 76 % ، کره 14 % ، و روغن مایه 10 %.
1 – 4 محصولات جانبی کارخانه های روغن کشی :
پس از مرحله روغن کشی از دانه های روغنی محصول باقیمانده کنجاله نامیده می شود که یکی از مهمترین مواد تامین کننده ، تغذیه دام و طیور به شمار می آید. با توجه به کمبود شدید خوراک دام در ایران که باید در هر سال بیش از 500 هزار تن انواع علوفه از خارج وارد کشور شود ، اهمیت کنجاله بیشتر احساس می گردد.
بهترین نوع کنجاله برای نام کنجاله ، سویا می باشد. زیرا حاوی 50 % پروتئین است. کنجاله آفتابگردان نیز از کیفیت خوبی برخوردار است.
( برای درک آماری به نمودارهای (1-1 )، (1-2) ، (1-3) بیشتر دقت کنید ).
شکل (1-1) :
شکل (1-2) :
نمودار (3) :
1 – 5 ترکیبات شیمیایی چربیها در روغنها :
ساختار شیمیایی چربیها تری اسیل گلیسیرید می باشد که سه مولکول اسید چرب با یک مولکول گلیسرول ( الکل سه ظرفیتی ) طی واکنش استری شدن ترکیب شده باشد.
H H O
H – C – OH H – C – O – C – R
H – C – OH + 3RCOOH H – C – O – C – R + 3H2O
H – C – OH H – C – O – C – R
H H O
تفاوت چربیها و روغنها بستگی به ترکیب نوع اسید چرب تشکیل دهنده ساختار تری اسیل گلیسیرید دارد. اصطلاح چربی برای موادی است که در دمای معمولی جامد هستند و روغنها که به طبع در دمای معمولی مایع هستند. اگر سه اسید چرب یکسان باشند محصول تری گلیسیرید ساده است و اگر سه تا مختلف باشند ، تری گلیسیرید مخلوط نام دارد. اسیدهای چرب که در طبیعت وجود دارند دارای اتم زوج به استثنای ایزو و الریک اسید می باشند.
1 – 6 مراحل تهیه روغن های نباتی عبارتند از :
الف ) استخراج
ب ) پالایش
ج ) بی رنگ کردن
د ) هیدروژناسیون
1 – استخراج :
استخراج به دو طریقه انجام می شود.
الف : فشردن مکانیکی که عبارتند از پاره کردن سلولهای نباتی محتوی چربی که معمولاً به وسیله گرما و سپس فشردن آن زیر فشار قوی است.
ب : استخراج با حلال که مستلزم غوطه ور ساختن دانه های روغنی در داخل مایعی است که می تواند یک مشتق نفتی ، یا یک مایع غیر قابل استعمال ، معمولاً هیدروکربن کلردار بوده و چربی استخراج شده را جمع آوری می نمایند.
2 – پالایش :
روغن نباتی خام بدست آمده از روش فشردن مکانیکی یا استخراج با حلال خالص نبوده بلکه با مواد همراه است. برای جدا نمودن این ناخالص ها باید آنرا پالایش نمود.
مراحل پالایش روغن خام :
الف : مرحله اول عملیات پالایش
ب : جدا کردن روغن
ج : شستشوی روغن تصفیه شده
3 – بی رنگ کردن : ( post Biea chihg )
در اغلب عملیات تکنولوژیکی حذف رنگ از روغن ها و چربی های بدون توجه به منبع و منشا آنها مطلوب تشخیص داده شده است در عملیات بی رنگ کردن چربی ها از خواص ویژه خاک رس استفاده می شود.
روغن فیلتر شده ، جهت نیکل گیری و رنگبری به خود ، به قسمت بیرنگ مرحله دوم برده می شود. در این مرحله 15 kg خاک سنگین ( رنگبر ، توسنیل ) به همراه 10 kg خاک سبک ( پرلیت ) به همراه 2.5 kg اسید سیتریک با روغن مخلوط شده ( توسط آب گرم ) و به کمپرسور می روند. این عمل تحت خلاء انجام می شود و به این وسیله مواد زائد داخل روغن نیز جدا می شود. وجود اسید سیتریک باعث ایجاد کمپلکسی از اسید و نیکل در داخل تانک شده و در مرحله بعدی توسط فیلتراسیون ، کمپلکس فوق جدا می شود و هدف اصلی این مرحله نیز نیکل گیری می باشد.
4 – هیدروژناسیون : ( HYDROGENATION )
روغنهای مایع که به مقدار فراوان به بازارهای جهان عرضه می شوند برای مصرف مستقیم نامناسبند و قابلیت نگهداری آنها نیز با اقتصاد جدید که وجود مقداری ذخیره را ضروری می داند مطابقت نمی کند.
اولین بار شخصی بنام نورسن در سال 1903 میلادی هیدروژناسیون روغنهای سبزیجات را کشف کرد و فرآیندهای اصلی شیمیایی در صنعت چربی و روغن توسعه پیدا کرده است. صنعت دانه روغنی از توانایی هیدروژنه شدن محصولات فرعی روغن تولید شده به وسیله استخراج دانه نتیجه می شود. بنابراین قسمتهایی از دانه که پروتئین کمی دارند برای تغذیه حیوانات استفاده می شود. رشد کامل صنعت سویا با رشد هیدروژناسیون روغنهای خوراکی به طور هماهنگ پیش می روند. در سال 1775 در ایالت متحده حدود 3/7 میلیون پوند روغن هیدروژنه شدند. اگر ماکاتالیست مورد استفاده را در حدود 02 , 0 % نیکل تخمین بزنیم پس 5/1 میلیون پوند نیکل مورد احتیاج است. همچنین اگر ما اندیس یدی را از 125 تا 90 حدس بزنیم ، میانگین کاهش اندیس یدی 35 است پس 6/3 میلیون فوت مکعب هیدروژن مورد احتیاج است. بنابراین یک قسمت مهمی از صنعت ما را تشکیل می دهد.
1 – 7 علّت هیدروژناسیون :
دو دلیل برای جامد کردن روغن موجود است :
الف : تعداد پیوندهای دوگانه را کاهش می دهد ، فرصت برای اکسیداسیون را کم می کند ، پایداری طعم و بو افزایش می یابد.
ب : خواص فیزیکی را تغییر می دهد ، بنابراین محصولات دارای بهره بیشتری می باشند محصولاتی مانند مارگارین ، ( shortinting ) چربیهای پوشش دار ، چربیهای سرخ شده همه نتیجه هیدروژناسیون روغنها می باشند. همچنین محصولات غیر خوراکی بیشماری مانند الکل ها ، آمینها ، اکسیدها و غیره به وسیله هیدروژناسیون چربیها یا اسیدها ساخته می شوند ، که این محصولات به وسیله محدود کردن صنعت چربی خوراکی گزارش شده است.
1 – 8 به طور کلی واکنش هیدروژناسیون شامل مراحل زیر است :
1 – انتشار عوامل شرکت کننده به سطح کاتالیست
2 – جذب
3 – واکنش سطحی
4 – دفع
5 – انتشار محصولات از سطح کاتالیست
1 – 9 جزئیات مراحل و دستگاهها :
درجه هیدروژناسیون به عدد بستگی دارد و کاهش یک مولکول ید روغن معادل Ib 5.07 هیدروژن می باشد به ازاء 1000 I B روغن پنبه دانه (( نوع دانه در اینجا مؤثر است )).
کنورتور :
نمای کلی از کنورتور :
1 – ولو خروجی آب
2- ولو ورودی بخار
3- ولو ورودی آب
شکل ( 1 – 3 ) :
در کنورتور هیدروژناسیون انجام می شود.
موادی مانند نیکل با کمک کاتالیزور را هم می توان در منبعی جداگانه حل کرده و سپس وارد کنورتور کرد. که این مواد یا به صورت پودر وارد می شوند یا پولک.
قبل از نیکل زدن رفراکت خوانده می شود. هرچه رفراکت بالاتر باشد در نتیجه نقطه ذوب بالاتر و هیدروژناسیون بهتر و بیشتر صورت گرفته است. نقطه ذوب باید مناسب با دمای بدن باشد ( حدود 36-38 C ) البته تنظیم نقطه ذوب به فصل سال هم وابسته است.
سپس سیستم خلاء قطع شده و شروع به تزریق گاز هیدروژن می کنیم. این گاز با فشار از گاز پلنت می آید. در هنگام گاز خوردن دما تا حدود 200 C بالا می رود زمان گاز خوری حدود 1-1.10haur است. وپس از اندازه گیری اندیس ید عدد رفراکت و نقطه ذوب نمونه در آزمایشگاه ، گازدهی متوقف می شود. پس از عمل هیدروژناسیون باید نیکلها مجدداً گرفته شود. پس از گازدهی سیستم باید سرد گردد. از همان کوئل به طور معکوس ( از پایین ) آب وارد می شود و جریان پیدا می کند و از قسمت بالا خارج می شود و در دما در 100 C ثابت می شود. یکبار دیگر خلاء گیری می شود ، تا گازهای مسموم موجود گرفته شود ، سپس خلاء شکسته می شود.
بهترین شرایط در این مرحله این است که فشار کنورتور 2.5 باشد. و زمان گاز خروجی طولانی نباشد. اگر فشار کنورتور بالا باشد ، عمل گاز خروجی به خوبی صورت نمی گیرد. همین طور اگر زمان گاز خروجی طولانی باشد در اینجا اندیس ید تغییر می کند.
اگر روغن در خط خنثی نشده باشد و حالت صابونی یا موم داشته باشد ، یا کاتالیستها به خوبی عمل نکرده باشد. ( رطوبت یا آب خورده باشند ) باعث بالا رفتن فشار کنورتوری شوند یا اینکه بیشتر از ظرفیت کنورتور وارد شده باشد.
1 – 10 نقش گاز :
گاز هیدروژن ابتدا در روغن حل شده که تماس بین روغن حل شده در هیدروژن و کاتالیست به وجود می آید و واکنش صورت می گیرد در اینجا مسئله حلالیت هیدروژن دارای اهمیت است که این حلالیت با افزایش درجه حرارت و فشار بالا می رود و سیستم باید بتواند درجه حرارت و فشار بالا را تحمل کند.
1 – 11 تعریف کاتالیست :
ماده ای است که سرعت واکنش را افزایش می دهد ، بدون آنکه در واکنش شرکت کند و از آنجائیکه در پروسس 3 فاز داریم ( جامد ، مایع ، گاز ) بنابراین دو عمل جذب و دفع باید صورت بگیرد.
نقش کاتالیست :
نقش کاتالیست کاهش انرژی اکتیواسیون و سرعت هیدروژناسیون می باشد که این سرعت به غلظت چربی و میزان هیدروژن بستگی دارد و کاتالیزور در اینجا نیکل می باشد و گاهی می توان از مس و آلومینیوم استفاده کرده در حال حاضر در اکثر کارخانجات از نیکل استفاده می شود چون هدف افزایش سطح تماس است ، کاتالیست یا به صورت پودر استفاده می شود و یا بر روی یک ماده جامد FIX می گردد که به آن ماده جامد PACKING می گویند و باید قابلیت FIX شدن را دارا باشد و در این کارخانه نحوه عمل با کاتالیزور به صورت COUNTIBUES می باشد و میزان نیکل ورودی 0.01 – 0.04 % روغن می باشند.
کاتالیست به طور کلی دو نوع هموژن و هتروژن است. اگر کاتالیست با عامل واکنش دهنده در یک فاز باشد هموژن در غیر این صورت هتروژن نامیده می شود. استفاده از کاتالیزور عموماً به دو منظور است :
الف – کمک به حل جذب هیدروژن در روغن
ب – در تماس قرار گرفتن روغن با سطح هیدروژن
در عمل هیدروژناسیون ، غلظت صابون اسیدهای چرب ، فسفاتیدها و صمغها باید به صفر برسد ، زیرا اکتیویته کاتالیست را کاهش می دهند که در این صورت می گویند : (( کاتالیست مسموم شده است )).
یعنی این مواد قادرند با کاتالیزور پیوند غیر قابل برگشت بدهند و علاوه بر مواد بالا : مونوکسید کربن H2S , so جزء این دسته از مواد می باشد.
1 – 12 فاکتورهای مهم در هیدروژناسیون :
( الف ) – فشار گاز هیدروژن :
در روغن به نوع روغن بستگی دارد و میزان ید نیز در هیدروژناسیون مؤثر است.
( ب ) – غلظت کاتالیست :
که در حلالیت گاز در روغن مؤثر است و رابطه ای که این حلالیت را نشان می دهد.
dp1 = Rate of sdution
K : بستگی به خصوصیت و ضخامت فیلم ساکن مایع در حد K = Con and tont
سطح مشترک بین گاز و مایع = A
غلظت یا فشار گاز در فاز مایع = p1
فشار گاز در فاز گاز = pg
میزان حلالیت متغیر است و بستگی به شرایط دیگر از جمله اندیس ید دارد که در صورت پائین بودن اندیس ید ( یعنی غلظت غیر اشباع کم است )
و غلظت کاتالیست نیز پائین باشد ، میزان حل شدن هیدروژن می تواند به حالت اشباع هم برسد ولی بر عکس ید بالا و غلظت کاتالیست بالا ، به حالت کمبود هیدروژن می رسد و در صورت نامساعد بودن شرایطی مخلوط کنی ( Mixer ) این مسئله زودتر اتفاق می افتد.
از فاکتورهای مهم دیگر هیدروژناسیون می توان از اکتیویته کاتالیست و سطح کاتالیست و درجه حرارت و نوع روغن نام برد.
نوع روغن توسط محل بند دوگانه و تعداد آن مشخص می شود باندهای دوگانه موجود در اسیدهای چرب می توانند به راحتی منتقل یا جابجا شوند.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 95 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلودمقاله کارخانه کشت و صنعت شمال - هیدروژناسیون روغن نباتی
