52 ص
انسانها علاوه بر تأمین مواد غذایی بسیاری از نیازهای روزمره زندگی خود را از گیاهان تأمین می کنند. شاید بتوان گفت که نقش گیاهان در تأمین اینگونه نیازهای جامعة انسانی، کمتر از نقش آنها در تأمین محصولات غذایی نیست.
از جملة این مواد کاغذ، پلاستیک، چسب، داروهای گیاهی و نوشیدنی هایی مثل چای و کاکائوست که گیاهان مختلفی را ما در تهیة و تولید این مواد استفاده می کنیم.
آنچه که در انتخاب گیاهان زراعی جهت کشت در یک منطقه اهمیت دارد سازگاری با عوامل محیطی و با صرفه بودن از نظر اقتصادی می باشد که باعث می شود که یک گیاه زراعی در یک منطقه مورد کشت کار قرار گیرد.
زیرة سبز بعنوان گیاهی ارزشمند از نظر دارویی دارای ویژگیهای است که جایگاه آنرا در الگوی کشت مناطق خاصی از کشورمان تثبیت نموده است. مهمترین این ویژگیها عبارتند از:
1) فصل رشد نسبتاً کوتاه زیرة سبز (100 تا 120 روز) باعث می شود پس از برداشت محصول زمین را زیر کشت محصولاتی نظیر ذرت علوفه ای، سویا، هویج، ارزن، کنجد و برد و یا اقدامات اصلاحی روی خاک انجام داد.
2) زیرة سبز نیاز آبی کمی دارد. علاوه بر آن، قسمت عمدة آب مورد نیاز خود را از نزولات جوی تأمین می کند.
3) فصل کاری زیرة سبز در مناطق کشت با فصل کاری محصولات دیگر تلاقی نداشته و تعادلی در توزیع زمانی کار زارعین و ماشین آلات کشاورزی ایجاد می کند.
4) زیرة سبز در مقایسه با سایر محصولات زراعی از توجیه اقتصادی بالایی برخوردار است، خصوصاً در مناطقی که آب عامل محدود کننده است.
5) از آنجا که زیرة سبز گیاهی صادراتی است، قیمت آن کمتر دچار نوسانات شده و موجب اطمینان خاطر کشاورز از فروش محصول خود به قیمت مناسب می شود. (م 9)
حال با توجه به این ویژگیها در این پایان نامه به تحقیق و جمع آوری اطلاعات در مورد این گیاه ارزشمند پرداخته ایم.
فصل اول: تاریخچة و مبدأ زیرة سبز
زیرة سبز بعنوان یک گیاه دارویی و ادویه ای از روزگاران کهن مورد استفاده قرار می گرفته بطوریکه در کتاب مقدس Ebers Papyrus (1550 قبل از میلاد) به شناخت بذر زیره اشاره شده است. (م 1)
در مبدأ جغرافیایی زیره سبز اختلاف نظر وجود دار د. بعضی آنرا بومی مناطق جنوبی مدیترانه و عده ای بومی ناحیة علیای مصر و سواحل نیل می دانند. (م 9)
قدیمی ترین اثری که از زیره سبز در تاریخ بدست آمده مصرف آنرا به 5000 سال قبل می برد که مصریان برای مومیایی فراعنه از آن به همراه بادیان و مرزنجوش استفاده می کردند. از زیره درپاپیروس ها به عنوان یک ضد تشنج، ملین، مسکن و محرک نامبرده و در طب سنتی هند محرک و مفید برای اسهال و ورم روده بکار برده می شده است. (م 9)
نظر به قدمت و وسعت کشت و تنوع نمونه های وحشی زیره سبز بخصوص گونة Cuminum Setifolium در ایران، این احتمال تقویت می شود که منشاء تکامل و اهلی شدن این گیاه غلات ایران باشد.
در ایران نمونه های نیمه وحشی این گیاه از سبزوار، سرخس و صالح اباد، سرخه سمنان، گرمسار، غرب کاشمر، بین خواف و تایباد، سرخس و دریاچة بزنگان و جنوب تربت حیدریه گزارش گردیده است.
فهرست مطالب
عنوان
صفحه
مقدمه
فصل اول؛ تاریخچه و مبدأ زیره سبز
فصل دوم؛ گیاهشناسی زیرة سبز
2-1 تیرة جعفری
2-2 جنس زیرة سبز Cuminum
2-3 زیرة سبز Cuminum Cyminum
فصل سوم؛ زیرة سبز و نیازهای آن برای رشد و نمو
3-1 محیط رشد زیرة سبز
3-1-1 نیازهای حرارتی زیرة سبز
3-1-2 نیازهای رطوبتی زیرة سبز
3-1-3- خاک مناسب برای زیرة سبز
3-1-4 نیازهای نوری زیرة سبز
3-2 اجزای عملکرد زیرة سبز
3-2-1 عملکرد دانة زیرة سبز
3-3 مراحل نمو زیرة سبز
3-4 واکنش زیرة سبز به تنشهای محیطی
3-4-1 اثر تنش کم آبی بر مؤلفه های عملکرد بذر، در زیرة سبز
3-4-2 تنش شوری
3-4-3 تنش گرمایی
3-5 زیرة سبز در تناوب
3-6 کوددهی زیرة سبز
فصل چهارم؛ از کاشت تا برداشت زیرة سبز
4-1 تهیة بستر بذر
4-2 آماده سازی بذر جهت کاشت
4-3 کاشت بذر زیرة سبز
4-4 تاریخ کاشت زیرة سبز
4-5 برداشت زیرة سبز
4-5-1 عملکرد زیرة سبز
4-6 زمان برداشت و آماده سازی محصول برای بازار
4-7 آب مورد نیاز زیرة سبز
4-7-1 اثر آبیاری بر اجزاء عملکرد زیرة سبز
4-7-2 وزن هزار دانة زیرة سبز
4-7-3 تعداد چتر در بوتة زیرة سبز
4-7-4 تعداد دانه در چتر زیرة سبز
4-7-5 عملکرد دانه
فصل پنجم؛ بیماریها، آفات و علفهای هرز زیرة سبز و نحوه کنترل آنها
5-1 بیماریهای زیرة سبز
5-1-1 بیماری بوته میری یا پژمردگی زیرة سبز
5-1-1-1 روشهای مبارزه
5-1-3 بیماری سوختگی زیرة سبز
5-1-4 بیماریهای دیگر زیرة سبز
5-2 آفات زیرة سبز
5-3 مبارزه با علفهای هرز زیرة سبز
فصل ششم؛ خواص، مصارف و جنبه های اقتصادی زیرة سبز
6-1 خواص و مصارف داروئی زیرة سبز
6-2 مصارف غذایی زیرة سبز
6-3 سایر موارد مصرف زیرة سبز
6-4 اسانس زیرة سبز
6-4-1 ترکیبات شیمیایی اسانس زیرة سبز
6-4-2 روشهای استخراج اسانس زیرة سبز
6-5-1 اهمیت اقتصادی زیرة سبز
6-5-2 سطح زیر کشت، تولید و عملکرد زیرة سبز در ایران
6-5-3 صادرات زیرة سبز
فصل هفتم؛ ژنتیک و اصلاح در زیرة سبز
7-1 ژنتیک زیرة سبز
فصل هشتم؛ منابع مورد استفاده
تاریخچه و مبدأ زیره سبز 52ص