هنر ایرانی - اسلامی طی سده‌های متمادی با تکیه بر غنای تحسین‌برانگیز در فرم و معنا در عرصه‌های گوناگون توانسته است حامل ارزش‌های والای معنوی برای مخاطبان باشد. در عرصه‌ی هنرهای بصری- با توجه به اولویت- تزیینات و نقش و نگارهای جاودانی ایرانی - اسلامی در انتقال معنای آسمانی، بیشترین سهم را دارا بوده است. از دغدغه‌های اصلی حوزه‌ی هنر، لزوم توجه به ارزش‌های کهن و مفاهیم عالی جهت انتقال آن به نسل‌های جدید است که حفظ، تداوم و بهره‌گیری از این مفاهیم در تلطیف فضای کالبدی و ذهنی زندگی معاصر شهری تأثیرگذار است.
برای این منظور از آثار دو دوره تاریخی فلزکاری دوره سلاجقه و معماری دوره صفویه استفاده شده است. نقوش هندسی معماری صفویه که از شاخص‌ترین دوره‌های معماری ایران می‌باشد، منبعی غنی برای آفریدن نقش‌ها و مفاهیم متعالی ایرانی اسلامی در محیط زندگی شهری است و دوران درخشان فلزکاری سلجوقیان به عنوان اوج درخشش هنر فلز کاری برای فضاهای مغشوش و بی هویت شهرهای معاصر پر از ناگفته‌ها و پیام‌های معنوی و اجتماعی می باشد.
بنابراین استفاده از منابع فرهنگی ـ هنری غنی ایرانی ـ اسلامی در گونه‌های مختلف هنر اسلامی بصورت بدیع و نو میتواند در هماهنگ نمودن این غنای فرهنگی ـ هنری با نوآوری‌ها، ابداعات و ابتکارات امروزی جهت کاربرد در تزیین بناها و مبلمان شهری و سایر اقسام هنر در جهت رفع نیازهای روحی، بصری و اقتصادی فردی و اجتماعی تاثیر به سزایی داشته باشد.
مقاله حاضر این فرض اصلی را در خود دارد که استفاده از عناصر هنری که در گنجینه تاریخی و هنری ما وجود دارند در فضای کنونی شهرها که به شدت با فرهنگ‌های دیگر آمیخته است، میتواند به عنوان یک منبع هویتی عمل کند و مؤثر باشد.
روش تحقیق: تاریخی، تحلیلی، توصیفی و تطبیقی
فرضیات: 1- آرایه‌ها و عناصر تزئینی اسلامی – ایرانی دارای معنی و مفهوم هستند.
2- مبلمان شهری از نظر فرم و معنا تأثیر مستقیمی در ترویج فرهنگ اسلامی و هویت بخشی به فضای شهری دارند.
اهداف: 1- ترویج فرهنگ و تمدن ایرانی - اسلامی از طریق انعکاس مفاهیم ملیتی - مذهبی در تزئین مبلمان شهری
2- استفاده از عناصر فرهنگی و هنری گذشته در گونه‌های مبلمان شهری از طریق پردازش و طراحی
3-دستیابی به شهری با هویت و ظاهری اسلامی
واژگان کلیدی: عناصر تزیینی، معماری صفویه، فلزکاری سلجوقی، مبلمان شهری، هویت ایرانی
مقدمه
از مشخصه‌های زندگی امروزی شهری، تمرکز و تنش زیاد آن است که میتواند باعث ایجاد احساس فشار و اضطراب و حتی عدم تمرکز حواس گردد. مردم، فضاها و محل‌ها را به‌صورت آن‌چنان پیچیده‌ای درک می‌کنند که در نظر گرفتن آن، صرفاً به‌عنوان یک محیط شهری با مقیاسی معین و در نهایت با آثار هنری و تزیینی، مسلماً آن بستری را که مردم علاقمند به بازدید و استفاده از آن باشند یا از زندگی در آن احساس غرور کنند، به‌وجود نمی‌آورد. همان‌گونه که تفکر یک بعدی مدت‌هاست که در دنیا منسوخ شده، بنابراین، در حوزه‌ی فعالیت‌های مختلف نیاز به چند وجهی بودن تفکر در ابعاد و زوایای مختلف احساس می‌شود. در محیط‌های پر از اغتشاش شهری، خصوصاً کلان‌شهر تهران، در نظر گرفتن چنین تفکری برای آراستن و احیاء دوباره ارزش‌های ملی و قومی، نیازی است که چشم‌پوشی از آن میتواند خطرات جبران‌ناپذیری در حوزه‌ی فرهنگ و ارتباطات مردم در برداشته باشد. آراستن فضاهای آشفته‌ی شهرها با استفاده از عناصر و نمادهای ملی مذهبی نخستین اقدامی است که میتواند در جهت هویت‌بخشی به محیط زندگی نقشی اساسی ایفا نماید. تاریخ نشان داده که ایران دارای فرهنگ و هنری غنی و پربار از گذشته تا امروز بوده و لازم است برای احیاء مجدد ارزش‌های نهفته اما حاکم در هنر و فرهنگ ایرانی، آنها را دوباره در زندگی امروز به‌کار گیریم.
هنر ایرانی ـ اسلامی بر تزیین مبتنی است. هنرمندان از همان آغاز توانسته‌اند نقوش و طرح‌هایی را که نشانه و کنایه از اشکال و آثار بیرونی است، ارائه دهند. در طول تاریخ هنر ایران، در هر دوره‌ای شاخه‌ای خاص از هنرهای زیبا، بیشتر از سایر هنرها، بروز کرد و هنرمندان بیشتر به آفرینش آن پرداختند. به‌طور مثال در دوره‌ی مغول نقاشی، در دوره‌ی سلجوقی فلزکاری و در دوره‌ی صفوی معماری بسیار ترقی کرد. یکی از مظاهر انعکاس هنر ایرانی در معماری این سرزمین است.[1]
دانلود تحقیق کاربرد ارزش های تزیینی هنر اسلامی بر عناصر شهری و تاثیر آن بر توسعه فرهنگی اجتماعی
