واژه لیزر (به انگلیسی: Laser) به معنی «تقویت نور به روش گسیل القایی تابش» است.
لیزر ابزاری است که نور را به صورت پرتوهای موازی بسیار باریکی که طول موج مشخصی دارند ساطع می‌کنند. این دستگاه از ماده‌ای جمع‌کننده یا فعال کنده نور تشکیل شده که درون محفظه تشدید نور قرار دارد. این ماده پرتو نور را که به وسیله یک منبع انرزی بیرونی (از نوع الکتریسیته یا نور) به وجود آمده، تقویت می‌کند.
نخستین بار طرح اولیه لیزر (میزر) را انیشتین داد. کار لیزر به این گونه‌است که با تابش یک فوتون به یک ذره (اتم یا مولکول یا یون) برانگیخته، یک فوتون دیگر نیز آزاد می‌شود که این دو فوتون با هم، هم فرکانس هستند. با ادامه این روند شمار فوتون‌ها افزایش می‌یابد که می‌توانند باریکه‌ای از فوتون‌ها را به وجود بیاورند.
لیزر از نظر ماهیت هیچ تفاوتی با نور عادی ندارد و خواص فیزیکی لیزر، آن را از نورهای ایجاد شده از دیگر منابع متمایز می‌سازد. از نخستین روزهای تکنولوژی لیزر، به خواص ویژه آن پی برده شد که خود این خواص بستری عظیم برای کاربردهای وسیع این پدیده در علوم گوناگون به ویژه صنعت و پزشکی ایجاد کرده‌است. پیشرفت دانش بدون تکنولوژی لیزر امکان‌پذیر نیست.
شاید مهم‌ترین بخش فیزیک اتمی، بحث فیزیک لیزر باشد. با دادن انرژی به الکترون‌های یک اتم می‌توان آن‌ها را به مدارهای بالاتر برد. اما این خانه جدید برای الکترون‌ها جایگاه چندان پایداری نیست و الکترون‌ها ترجیح می‌دهند با پس دادن انرژی به مدار اصلی خود برگردند. این انرژی به صورت یک فوتون با فرکانس مشخص آزاد می‌شود. یعنی یک واحد انرژی. نور از همین فوتون‌ها ساخته می‌شود. پس اگر با تعداد زیادی از اتم‌ها هم‌زمان این کار را انجام دهیم، می‌توانیم پرتو نوری تک فرکانس ایجاد کنیم. علاوه بر اینکه با روش‌ها و دقت‌هایی می‌توان پرتوهای هم فاز تولید کرد. این پدیده اساس تولید پرتوهای لیزر است. ویژگی‌های منحصربفرد لیزر آن را از نورهای دیگر متمایز می‌سازد که در هیچ منبع نور دیگری یافت نمی‌شود. لیزر چهار ویژگی دارد:
- همدوسی
- تک رنگی
- واگرایی کم
- موازی بودن پرتو
مِیزر (به انگلیسی: Maser) دستگاهی است که امواج الکترومغناطیسی منسجم را از طریق تقویت ناشی از انتشارِ تحریک شده تولید می‌کند. از لحاظ تاریخی، این واژه از مخفف «microwave amplification by stimulated emission of radiation» (تقویت میکرو ویو به وسیله گسیل اشعه تحریک شده) مشتق شده‌است، هرچند که میزرهای نوین در بخش وسیعی از طیف الکترومغناطیسیمنتشر می‌شوند. همانطور که Townes خاطرنشان ساخته‌است، این امر منجر شده که عده‌ای «میکرو ویو» را از لحاظ مخفف با «مولکولی» جایگزین کنند. زمانی که نوسانگرهای منسجم نوری برای اولین بار بوجود آمدند، میزر نوری نامیده شدند، اما بعدها تحت عنوان لیزر نام گرفتند.
میزر مبتنی بر اصل انتشار تحریک شده که در سال ۱9۱۷ توسط آلبرت اینشتین پیشنهاد شد، می‌باشد. هنگامی که اتم‌ها در وضعیت انرژی محرک قرار داده می‌شوند، می‌توانند تشعشع را در فرکانس مناسب تقویت کنند. با قرار دادن چنین واسطه تقویت کننده‌ای در یک حفره طنین‌دار، بازخوردی ایجاد می‌شود که می‌تواند اشعه منسجم تولید کند.
برخی از انواع میزرهای متداول
- میزرهای پرتو اتمی
- میزر آمونیاکی
- میزر هیرروژنی
- میزرهای گازی
- میزر روبیدیوم
- میزرهای حالت جامد
- میزر یاقوتی
- میزر گازنجیب دوگانه نمونه‌ای از یک masing medium غیرقطبی می‌باشد.
فهرست مطالب:
لیزر به چه معناست؟
تاریخچه
لیزرها چگونه کار می کنند؟
نور لیزر چگونه تولید می شود؟
چرا به وارونگی جمعیت نیاز داریم؟
نشر خود به خودی فوتون
نشر القایی یک فوتون
لیزر سه ترازی
لیزر چهار ترازی
تفاوت نور لیزر با نور معمولی
همدوسی
تک فامی
جهت مندی و درخشندگی
انواع تقویت توسط گسیل القایی
میزر
تفاوت های مهم لیزر با میزر
نسبت جمعیت
اولین میزر
میزرهای اخترفیزیکی
فواید مطالعه میزرهای اختر فیزیکی
پهن شدگی دوپلری
میزر هیدروژن
OH بین ستاره ای
طول موج و فرکانس برخی میزرها
خلاصه میزرهای اخترفیزیکی
لیزر مادون قرمز CO2 در جو سیارات
میزر آب در جو سیارات بزرگ
میزر در دنباله دارها
میزرهای SiO در اطراف ستارگان در حال انبساط
میزرها در محیط های شکل گیری ستارگان
سایر میزرهای کهکشانی
و...
پاورپوینت کامل و جامع با عنوان لیزر ها (LASER) و میزرهای (MASER) اخترفیزیکی در 75 اسلاید