سوسک ها زیر پوست حفره هایی به وجود می آورند و در بدنه درخت سوراخ هایی تولید. تونل هایی که توسط این سوسک ها تولید می شود به رطوبت و هوا امکان می دهد که به قسمت های درونی درخت رسوخ پیدا کنند. ورود رطوبت و هوا به نوبه خود موجب پیدایش و رویش قارچ ها می شود. هوا و آب موجب پیدایش و ازدیاد قارچ هایی شده که موجب فساد و تباهی چوب می شوند. شبکه ای از قارچ ها که شبیه به مو هستند سلول های گیاه را دربر می گیرند و مواد قندی و نشاسته ای و سایر مواد غذایی آنها را جذب می کنند. برخی از این قارچ ها درحقیقت موادی تولید می کنند که موجب حل شدن چوب می شود. این فساد داخلی به وسیله نشانه هایی که روی پوست درخت ظاهر می شود و عبارت از روییدن انواع و اقسام قارچ ها است، قابل تشخیص و تمیز است. برخی از این قارچ ها خیلی شبیه به پوست خود درخت هستند.
بسیاری از حشرات و ازجمله سوسک های مخصوصی که در چوب ها تولیدمثل می کنند، در محیط مرطوب تنه های پوک شده به راحتی و سرعت نشو و نما می یابند. موریانه یکی از آن حشراتی است که می تواند سخت ترین چوب ها را بخورد. این حیوان در جهاز هاضمه خود نوعی باکتری دارد که موجب هضم سلولز که ماده بسیار محکمی است می شود. بسیاری از حشرات دیگر و حلزون ها، روی چوب های پوسیده و برخی از انواع قارچ ها زندگی می کنند. یک نوع سوسک به نام «سوسک قارچ» معروف است اصلا از قارچ ها تغذیه می کند و در داخل کلاهک آنها به تولیدمثل می پردازد.
دارکوب به مورچه های نجار سخت علاقه مند است و برای دستیابی به آنها حفره های بزرگ و مشخص روی تنه درخت ایجاد می کند. وجود این مورچه در زیر پوست درخت ممکن است از بیرون بارز نباشد ولی دارکوب به خوبی وجود آنها را تشخیص می دهد و خوب می داند که کجا را باید سوراخ کند. نکته جالب اینکه دارکوب های درشت اغلب به درختان زنده حمله می کنند و دارکوب های کوچک برای یافتن طعمه درخت های مرده را انتخاب می کنند.
حفره هایی توسط حشرات مختلف در تنه درختان برپا ایستاده به وجود می آیند، مسکن خوب و مناسبی برای برخی دیگر از حیوانات هستند. مرغ حق و سنجاب ازجمله حیواناتی هستند که در حفره های متروک درختان مسکن می گزینند.
روی تنه برخی از درختان، خزه ای که نام علمی آن Protococcus است، می روید و آنها را سبز رنگ جلوه می دهد. گلسنگ ها روی سطوح سخت می رویند و با جذب رطوبت و تاثیری که روی این سطوح باقی می گذارند آنها را برای روییدن گیاهان بزرگتر آماده می سازند.
گفتیم که روی تنه درختان مرده همیشه مقدار زیادی قارچ وجود دارد. با تجمع گلسنگ و قارچ که یکی با قدرت کربن گیری مواد غذایی می سازد و دیگری جاذب رطوبت است، شرایط لازم برای رشد سایر گیاهان فراهم می آید.
تمام موجوداتی که به نحوی از حضور روی چوب و بدنه درختان به حیات خود ادامه می دهند، موجب تضعیف آن می شوند. سوسک های حفار و قارچ های فاسد کننده موجب انهدام ساختمان چوب چه ازنظر فیزیکی و چه ازنظر شیمیایی می شوند. باکتری ها به محتویات سلول ها حمله ور می شوند، هوا، آب و حرارت موجب تشدید فعالیت این موجودات است، سرانجام تضعیف درخت به مرحله ای می رسد که آن را از پای درمی آورد. یک باد نسبتا شدید، چنین درختی را واژگون می کند.
موجودات زنده در حال تغییرند
چون با سقوط درخت وضع آن نسبت به محیط اطرافش تغییر پیدا می کند، پس وضع اجتماعی که در داخل یا روی پوست آن قرار دارد نیز باید تغییر یابد. با قرار گرفتن تنه درخت بر روی زمین، عمل پوسیدگی و انهدام سریع تر صورت می پذیرد. پس از مدت کوتاهی پوست از تنه جدا می شود و دیگر نمی تواند موجوداتی را در محیط تاریک بین خود و تنه اصلی نگاهداری کند. به این ترتیب حیوانات مجبور می شوند که بیش از پیش به قسمت های داخلی نفوذ کنند تا بتوانند غذای موردنیاز خود را به دست آورند. در این وضع میزان رطوبت در اطراف تنه، مخصوصا آن قسمتی که روی زمین قرار گرفته خیلی زیاد است، این امر موجب کمک به رشد گیاهانی است که به نوبه خود باعث تشدید فساد درخت مرده می شوند.
اکنون درخت در لفافی از قارچ پوشیده، درنتیجه پوششی تازه پیدا کرده است.
در متلاشی شدن قطعات مختلف یک درخت بر زمین افتاده، کرم های خاکی نقش اساسی بازی می کنند. کرم ها به آرامی قسمت های زیرین تنه درخت را می خورند و آن را تبدیل به ریزه هایی می کنند که به راحتی با خاک مخلوط می شود.
اگر شما تنه درختی را که بر زمین افتاده است از جایش تکان دهید و سپس قطعات درشت چوب را که روی زمین افتاده اند کنار بزنید، متوجه تعداد زیادی سورا در سطح زمین می گردید. مورچه ها عجولانه به خانه های خود پناه برده و همراه خود تخم هایشان را که براثر جابه جاشدن تنه درخت و قطعات چوب زیر آن ظاهر شده است به داخل لانه می برند. عنکبوت هایی که از حرکاتشان به خوبی معلوم است سخت خشمگین و عصبانی هستند با دستپاچگی به سوراخ های خویش می خزند. مواظب باشید که دستتان را کجا گذاشته اید، زیرا هیچ بعید نیست که بدون توجه دست روی زنبور خرمایی رنگ گذاشته باشید که به محض ناراحت شدن به شدت از خود دفاع می کند!
در این مرحله یک بار حیوانات مهره دار وارد عمل می شوند، یعنی برای اولین بار پس از لانه سازی روی شاخه های درخت برپا ایستاده، تعداد زیادی از سالاماندرها محتاج میزان رطوبتی هستند که فقط ممکن است زیر تنه یک درخت افتاده برایشان فراهم باشد و حشرات و کرم های زیادی برای تغذیه وجود دارد، به علاوه سالاماندر پشت قرمز ماده، همیشه در جست وجوی حفره مناسبی است که بتواند در آن تخم گذاری کند و همیشه نقاط خیلی مرطوب را برای این کار انتخاب می کند
کنده های کهنه درخت، محل بسیار مناسبی برای تغذیه انواع سنجاب هاست. آنها می توانند با خیال راحت روی این نوع کنده ها به تغذیه مشغول شوند و درضمن مواظب اطراف خود نیز باشند.
عمل پوسیدن ادامه می یابد و با انهدام اندام های مختلف درخت مرده حفره ها و شکاف های بزرگتری در آن ایجاد می شود و به این ترتیب حیوانات بزرگتر می توانند به هنگام خطر به آن پناه ببرند. برخی اوقات این حیوانات برای مدت اقامت طولانی تری به سوراخ های یک چنین درختی وارد می شوند، مثلا مارها برای گذراندن دوره خواب زمستانی خود این نوع نقاط را خیلی مناسب می دانند، مارهای شب رو، برای فرار از گرمای روزهای تابستانی نیز کنده های پوسیده و مملو از سوراخ و حفره درختان مرده را انتخاب می کنند.
در این مرحله از پوسیده شدن کنده ها، زندگی بیش از هر زمانی در آن به چشم می خورد زیرا محل سقوط درخت، در این مرحله مجموعه ایست از یک رشته شرایط مختلف و متناسب برای انواع گوناگونی از زندگانی. قسمت های چوبی و سخت، محل مناسبی است برای حشراتی که در چوب نشو و نما می کنند. در قسمت های خردشده و مجزا موجودات میکروسکوپی، اعم از گیاهی یا حیوانی یافت می شود. زیر تنه، تعداد زیادتری از جانوران می توانند از گزند حوادث درامان بمانند و در عین حال غذای مورد نیاز خویش را بیابند و بالاخره در سطح فوقانی، گیاهان سبز رشد می کنند. بر روی پوست سخت درختان چندین نوع خزه می تواند بروید.
ظهور گیاهان
این نکته قابل توجه است که گیاهان عالی تر در این مرحله از پوسیدگی در اجتماع کنده ها پیدا می شوند.
طبیعی است که هیچ قسمتی از یک درخت از پا درآمده برای همیشه سخت و غیر قابل انهدام باقی نمی ماند. دیری نمی پاید که آخرین قسمت های سخت یک چنین درختی زیر آرواره های قوی سوسک ها و واکنش های شیمیایی به سرنوشت سایر قسمت ها دچار می شود و به این ترتیب سطح فوقانی تنه بر زمین افتاده هم به قسمت خالی شده زیرش فرو می افتد و به زودی شاخ و برگ های بوته ها و درختچه های اطراف روی آن را می پوشاند و دیری نمی پاید که به کلی از نظرها محو شده و جزئی از زمین جنگل می شود.
فروافتادن سطح فوقانی تنه درخت مرده موجب انهدام لانه و کاشانه حشرات و موجوداتی می شود که زیر آن زندگی می کردند. حشرات چوبخوار به علت اتمام مواد غذایی کوچ می کنند و به جست وجوی درخت دیگری که تازه از پا درآمده باشد می روند. مهره داران بزرگتر هم که دیگر ماوایی برای درامان ماندن از دست دشمنان برایشان باقی نمانده است، تغییر مکان می دهند.
در این مرحله، تنها شرایط حیات برای بقای یکی دو نوع موجود زنده میکروسکوپی مناسب می شود و به همین دلیل این موجودات تکثیر فراوان پیدا می کنند. اینکه دیگر تقریبا کلیه قسمت های یک درخت مرده از هم پاشیده شده و داستان درخت به پایان رسیده است فقط تجزیه شیمیایی مانده است که به کمک قارچ ها و باکتری ها صورت خواهد گرفت.
پشته ای از خاک برجای می ماند
سرانجام توده ای از خاک بر روی زمین می ماند. این خاک، نرم و قابل ارتجاع است و از چوب پوسیده و لاشه در حال انهدام برخی از موجودات که در درخت سکونت داشته اند ترکیب شده است.
محلی که سابقا درخت ریشه های خود را به اعماق زمین فرو کرده بود، اینک به صورت حفره ای خودنمایی می کند. در گودال های مزبور ممکن است آب جمع شده و مسکن موجودات آبزی شود.
در یک چنین منطقه ای که سرشار از مواد غذایی مورد نیاز گیاهان است، درختان جدیدی سبز می شوند. در جنگل های انبوه و واقعی، انسان با کمال تعجب نی های شوکران را مشاهده می کند که مستقیما و بدون کوچکترین انحنایی روی بقایای درختان مرده ای که سال ها از انهدامشان گذشته است سبز شده اند.
در این مرحله بقایای درخت بیش از هر مرحله ای عمل سازندگی را انجام می دهد و شامل تعداد زیادی از موجودات عالی است. اینک زندگی در درخت مرده به حد نهایی خود رسیده است. با وجود این، تغییرات آنقدر ادامه پیدا می کند تا دیگر نتوان بقایای درخت مرده را از زمین کف جنگل تشخیص داد. آنگاه دوباره تعداد و انواع موجودات ساکن آن قوس نزولی طی می کند، به طوری که به زودی جز معدودی از حشرات که در حفره های زیرزمینی زندگی می کنند و برخی از انواع قارچ ها چیز دیگری باقی نمی ماند. البته باکتری ها هم ازجمله موجوداتی هستند که می توانند در این مرحله به حیات و نشوونمای خود ادامه بدهند.مواد قندی، نشاسته و پروتئین که غذای درخت محسوب می شوند وجود دارد. همین مواد ذخیره شده به اضافه موادی که پوسته های سلول های درخت را می سازند هنگام تجزیه چوب درخت، آزاد می شوند و به مصرف سایر درختان و گیاهان در حال رشد می رسند.
پس از آنکه کلیه اجزای یک درخت مرده به کلی جزئی از خاک زمین شد، حیوانات و گیاهانی که زندگی آنها مستقیما از راه وابستگی به زمین می گردد، شروع به فعالیت و نشو ونما می کنند.زمین حاوی موادی است که برای رشد و نمو گیاهان لازم است. حال این مواد به وسیله محتویات درختان مرده تقویت شده است.
ساختمان خاک موجب می شود که مواد مزبور، مورد استفاده گیاهان جوانی قرار گیرد که بر جای تنه درخت مرده رشد می کنند. به این ترتیب دایره حیات کامل می شود. موادی که از یک درخت مرده استخراج شده است جزئی از یک درخت زنده می شود
شامل 46 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود مقاله آفات وقارچ های مخرب چوب وکاغذ