نوع فایل: word
قابل ویرایش 240 صفحه
مقدمه:
بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در عرصه‌های مختلف اقتصادی، بازرگانی تاثیرات شگرف این پدیده را بیش از پیش نمایان ساخته است. مزایای فراوان اقتصادی کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در اقتصاد و بازرگانی شامل صرفه‌جویی هزینه مبادلاتی، افزایش بهره‌وری بنگاه و صنعت، تغییر فرایندهای مدیریت و تولید بنگاههای اقتصادی، کاهش هزینه جستجو، دسترسی بیشتر و آسانتر و ارزانتر به اطلاعات، کاهش محدودیت های ورود به بازار، شمار بیشتر عرضه کنندگان، افزایش رقابت، کاهش سود انحصاری ، کاهش هزینه تمام شده و قیمت کالا و تسهیل تجاری موجب توجه روزافزون به این پدیدة نوین شده است.
سازمان‌های بین المللی به رهبری سازمان ملل و سازمان های وابسته به آن همانند UNCTAD و UN/CEFACT طی چند سال گذشته، با ارایه استانداردها و راهبردهای پیشنهادی به کشورهای عضو، اقدامات عملی برای توسعه تجارت الکترونیکی و زیرمجموعه‌های آن یعنی بانکداری الکترونیکی، حمل و نقل الکترونیکی بیمه الکترونیکی و ... در جهان به عمل آورده‌اند. دولت‌ها نیز اقدامات گسترده‌ای برای توسعه تجارت الکترونیکی انجام داده‌اند. برخی دولت‌ها در کشورهای پیشرفته با بسترسازی حقوقی، قانونی، اقتصادی، فنی، مخابراتی و ارتباطی و با سیاستگزاری و هدایت کلان به توسعه تجارتو بانکداری الکترونیکی همت گمارده‌اند. در این کشورها بخش خصوصی پویا و کارآمد محوریت را به عهده گرفته و از آخرین تحولات فنی در فعالیت‌های خود استفاده می‌کند.
از سوی دیگر در برخی کشورهای در حال توسعه پیشرو همانند کشورهای آسیای جنوب‌شرقی، دولت ها علاوه بر سیاستگزاری و هدایت کلان، حمایت گسترده‌ای از توسعه تجارت و بانکداری الکترونیکی به عمل آورده‌اند. پیوند با اقتصاد جهانی، اصلاحات اقتصادی مناسب، توسعه منابع انسانی، بسترسازی اقتصادی، حقوقی، فنی، مخابراتی و ارتباطی و بخش خصوصی نسبتاً کارآمد شرایط مناسبی را برای توسعه تجارت و بانکداری الکترونیکی در این کشورها بوجود آورده است.
بدین‌ترتیب فعالان اقتصادی در سراسر جهان به ویژه در کشورهای پیشرفته و در حال توسعه پیشرو با بکارگیری آخرین یافته‌های فناوری به ویژه فناوری ارتباطات و اطلاعات بطور فزاینده مبادلات تجارت الکترونیکی خود را گسترش می‌دهند. در این راستا برخی بنگاههای اقتصادی از جمله بانکها با مهندسی مجدد فعالیت‌های مدیریتی و تولیدی و خدماتی خود و بکارگیری کسب و کار الکترونیکی توانسته‌اند سهم بازار خود را در بازارهای جهانی ابتدا حفظ و سپس ارتقاء دهند. بدیهی است برای بنگاههایی که در این رقابت عقب بمانند، کاهش سهم بازار اولین پیامد آن خواهد بود.
مصرف‌کنندگان نیز در کشورهای مختلف تمایل چشمگیری برای انجام مبادلات به صورت الکترونیکی از خود نشان داده‌اند. کاهش هزینه و افزایش سرعت دسترسی به اینترنت و مزایای اقتصادی و اجتماعی تجارت و بانکداری الکترونیکی از دلایل اصلی توجه مردم به اینگونه مبادلات است.
در ایران نیز طی چند سال گذشته دولتمردان با درک مزایا و اثرات تجارت الکترونیکی به طراحی و ایجاد تجارت الکترونیکی همت گمارده‌اند. بی‌گمان یکی از وظایف اصلی در توسعه تجارت و بانکداری الکترونیکی کشور، آگاه سازی عمومی است که در این راستا، معاونت برنامه‌ریزی و بررسیهای اقتصادی وزارت بازرگانی برنامه‌هایی برای طراحی و پشتیبانی از برنامه‌های آموزشی و پژوهشی به مورد اجرا گذاشته شده است.
مجموعه حاضر حاصل پژوهشی است که در زمینه نقل و انتقال الکترونیکی وجوه، به سفارش معاونت برنامه‌ریزی و بررسیهای اقتصادی وزارت بازرگانی و توسط مرکز ملی شماره‌گذاری کالا و خدمات ایران انجام شده است. بدین روی لازم است ضمن تشکر از مدیر محترم مرکز ملی شماره‌گذاری کالا و خدمات ایران از پژوهشگران محترم نیز تشکر و تقدیر شود.
نکته قابل ذکر اینکه، هر چند ممکن است متن حاضر دارای نواقصی بوده و در برخی مواقع مطالب ارائه شده با نظرات معاونت مطابقت نداشته باشد، ولی از آنجا که می‌تواند برای مطالعه دست‌اندرکاران فناوری اطلاعات و ارتباطات و علاقمندان به این موضوع مفید باشد، تصمیم به انتشار آن گرفته شده است.
فرصت را مغتنم شمرده با امید به آنکه این مجموعه برای دست‌اندرکاران و علاقمندان تجارت و بانکداری الکترونیکی مفید واقع شود، از کلیه عزیزان علاقمند دعوت می‌شود تا نظرات و دیدگاههای خود را درباره توسعه تجارت و بانکداری الکترونیکی ایران و به ویژه برنامه‌های آموزشی، ترویجی و پژوهشی برای این معاونت ارسال کنند.
فهرست مطالب:
پیشگفتار
فصل اول : تجارت الکترونیکی
مقدمه
مفهوم تجارت الکترونیکی
تاریخچه تجارت الکترونیکی
مزایای ایجاد تجارت الکترونیکی
معایب تجارت الکترونیکی
مراحل تجارت الکترونیکی
مدلهای تجارت الکترونیکی
عواملی که باعث شتاب تجارت الکترونیکی شده‌اند
تجارب کشورها در خصوص تجارت الکترونیکی
اثرات تجارت الکترونیکی بر کشورهای در حال توسعه
محدودیت‌های رشد تجارت الکترونیکی در کشورهای در حال توسعه
عوامل مؤثر در گسترش تجارت الکترونیکی
جایگاه تجارت الکترونیکی در ایران
فصل دوم : انتقال الکترونیکی وجوه و بانکداری الکترونیکی
مقدمه
پول و نقش آن در تجارت
نقش‌های اساسی پول
ویژگیهای مطلوب پول
انواع تقسیم‌بندی پول
چگونگی پیدایش نظام بانکداری در جهان و سیر تکاملی آن
تاریخچه و چگونگی پیدایش بانکداری
تاریخچه پیدایش بانکداری الکترونیکی
مقایسه بانکداری سنتی و بانکداری الکترونیکی
انتقال الکترونیکی وجوه
مقدمه
مفهوم انتقال الکترونیکی وجوه (EFT)
اهمیت و جایگاه EFT
مزایای بکارگیری انتقال الکترونیکی وجوه
نحوه عملکرد انتقال الکترونیکی وجوه
انواع سیستم‌های انتقال الکترونیکی وجوه
معماری سیستم‌های پرداخت الکترونیکی
سوئیفت (SWIFT)
مقدمه
تعریف سوئیفت
تاریخچه سوئیفت
مزایای سوئیفت
کاربرد سوئیفت
مکانیزم عمل سوئیفت
کارتهای بانکی
مفهوم کارتهای بانکی
تاریخچه کارتهای بانکی
مزایای کارتهای بانکی
انواع کارتهای بانکی
مکانیزم عمل کارتهای بانکی
الزامات و تجهیزات سیستم مدیریت کارت
مسائل و مشکلات کارتها
پول الکترونیکی
مقدمه
تعریف پول الکترونیکی
اهمیت و مزایای پول الکترونیکی
انواع پول الکترونیکی
معایب و پیامدهای منفی پول الکترونیکی
پرداخت الکترونیکی صورت‌حسابها
مقدمه
تعریف پرداخت الکترونیکی صورت حسابها
اهمیت پرداخت الکترونیکی صورت حسابها
فرآیند پرداخت الکترونیکی صورت حسابها
مزایای پرداخت الکترونیکی صورت حسابها
امنیت در سیستم‌های الکترونیکی انتقال وجوه
مقدمه
مفهوم امنیت
مسائل مربوط به امنیت
فناوری‌های امنیت اطلاعات
فصل سوم : انتقال الکترونیکی وجوه و بانکداری الکترونیکی و موانع گسترش آن در ایران
مقدمه
بانکداری الکترونیکی در ایران
مشکلات و موانع گسترش انتقال الکترونیکی وجوه و بانکداری الکترونیکی در ایران
مشکلاتمربوط به زیرساخت‌های اساسی
کمبود سرمایه‌های انسانی مناسب برای انتقال الکترونیکی وجوه در ایران
موانع قانونی کاربرد انتقال الکترونیکی وجوه در ایران
موانع اقتصادی گسترش و توسعه انتقال الکترونیکی وجوه در ایران
موانع فرهنگی ـ اجتماعی گسترش و توسعه انتقال الکترونیکی وجوه در ایران
موانع سیاسی گسترش و توسعه انتقال الکترونیکی وجوه در ایران
موانع مربوط به مقاومت کارکنان و مدیران بانکها در مقابل تغییر حرکت از بانکداری سنتی به بانکداری الکترونیکی
مشکلات مربوط به نظام مدیریتی حاکم بر بانکهای کشور
سنتی بودن سیستم‌های اطلاعاتی و ارتباطی سازمانها و مؤسسات دولتی و بخش خصوصی در ایران
دولتی بودن بانکهای کشور و وضعیت غیررقابتی بودن آنها
مشکلات امنیتی
اثرات ناشی از تحریم اقتصادی آمریکا
فصل چهارم : راههای گسترش و توسعه بانکداری الکترونیکی در ایران
مقدمه
برنامه راهبردی تحول در نظام بانکداری جمهوری اسلامی ایران
نقش وظایف بانک مرکزی در برنامه تحول در نظام بانکداری جمهوری اسلامی
شیوه ایجاد تحول در یک بانک
ضمیمه: تعریف واژه‌های کلیدی
منابع و مآخذ
منابع و مأخذ:
اباذری, فرشید, ”پول الکترونیکی و سیستم‌های پرداخت‌کننده اینترنتی“, پردازشگر, شماره 9, سال دوم.
ابراهیمی, صفر و بختیاری, محمد, ”دولت الکترونیکی“, مجموعه مقالات همایش جهانی شهرهای الکترونیکی و اینترنتی, کیش, 13ـ11 اردیبهشت ماه 1380.
ابلنسکی, نیک, مترجم: شریفی, منصور, ”مهندسی مجدد و مدیریت دگرگون‌سازی سازمانها“, نشر آروین, تهران 1374.
احتشامی اکبری, کاملیا, ”تجارت الکترونیکی“ صنعت و مطبوعات, دی و بهمن 1376,
ص 25ـ23.
اذعانی, فاطمه, ”برقراری امنیت در سیستم‌های انتقال الکترونیکی پول“, اولین همایش بانکداری الکترونیکی, انتشارات بانک توسعه صادرات ایران, سال 1379, صفحات 196ـ167.
اشعمی, محمدصادق و شیخانی, سعید, ”کارتهای بانکی و چگونگی کاربرد آنها در جمهوری اسلامی ایران“, مؤسسه تحقیقات پولی و بانکی, سال 1377.
اشفعی, محمدصادق, ”پول الکترونیکی در قرن بیست و یکم“, تدبیر شماره 56, مهر ماه 74.
باجاج, ک.ک. و ناگ, دبجانی, مترجم: بهنام مجتهدی, دکتر ایرج, ”از مبادله الکترونیکی اطلاعات تا تجارت الکترونیکی“, مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی, تهران, 1376.
بختیاری, شهرام, ”پرداخت مبالغ کم از طریق اینترنت“, همایش جهانی شهرهای الکترونیکی و اینترنتی جزیره کیش, 11ـ13 اردیبهشت ماه 1380.
بی‌نام, ”تجارت الکترونیکی در ایران“, پردازشگر (رایانه / بازرگانی / صنعت) شماره 53, ص‌ص 37ـ33.
بی‌نام, ”پاسخ به چند سؤال در مورد کارتهای هوشمند“, پردازشگر, شماره 9, صفحات 71ـ69.
پدیدار, ”آیا چک حذف می‌شود؟“, فصلنامه بانک صادرات, شماره 11, صفحه 27.
جزوه منتشر نشده بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در خصوص سوئیفت. (بخش سوئیفت).
جلیلی, سعید و آبادی, مهدی, ”بررسی مکانیزم‌های امنیتی سیستم‌های پرداخت الکترونیکی در شبکه اینترنت“, اولین همایش بانکداری الکترونیکی, انتشارات بانک توسعه صادرات ایران, سال 1379, صفحات 77ـ41.
حسینی, مژگان, ”بانکداری الکترونیکی در ایران“, پردازشگر, شماره 9, سال دوم.
حسینی, مژگان, ”چشم‌انداز بانکداری الکترونیکی در ایران“, اولین همایش بانکداری الکترونیکی, انتشارات بانک توسعه صادرات ایران. سال 1379, صفحات 151ـ139.
حشمی, علیرضا و فرید, حمیرا, ”آشنایی با مفاهیم تجارت الکترونیکی“, مجموعه مقالات همایش جهانی شهرهای الکترونیکی و اینترنتی, کیش 1380.
رابینز, استفان, مترجم: کبیری, قاسم, ”مبانی رفتار سازمانی“, مرکز انتشارات علمی دانشگاه آزاد اسلامی, چاپ چهارم, تهران: 1377.
رادکی, لورانس, جی و ونیر, جون, مترجم: مشتاق, مصطفی, ”پرداخت صورت‌حسابهای الکترونیکی“, نشریه بانک و اقتصاد, شماره 2, صفحه 18.
راهوار, منصور, ”پول الکترونیکی“, نشریه داخلی بانک ملی ایران, 1379.
رستمی, حبیب, حمزه و کوروس, ”مروری بر فناوری کارت هوشمند و کاربردهای آن“, اولین همایش بانکداری الکترونیکی, 1379, بانک توسعه صادرات ایران.
رضایی, یوسف, ”نقش بانکها در تجارت الکترونیکی“, نشریه داخلی بانک رفاه کارگران, شماره 33, آبان 1379.
رضایی‌فر, آیت و کیانپور, مجید, ”نگاهی تازه و همه‌جانبه به کارتهای اعتباری“, مجموعه مقالات همایش جهانی شهرهای الکترونیکی, کیش, 1380.
زمردیان, اصغر, ”مدیریت تحول“, سازمان مدیریت صنعتی, چاپ دوم, تهران: 1377.
زندی حقیقی, منوچهر, ”پول و بانک“, انتشارات پیام, چاپ پنجم, تهران 1352.
شرافت, احمدرضا, ”شبکه تبادل اطلاعات بانکی (شتاب)“, در اولین همایش بانکداری الکترونیکی, انتشارات بانک صادرات ایران, سال 1379, صفحات 208ـ198.
شیخانی, سعید, ”بانکداری الکترونیکی و راهبردهای آن در ایران“, مؤسسه تحقیقات پولی و بانکی, تهران: پاییز 1378.
صداقت, پرویز, ”پول الکترونیکی, تجارت الکترونیکی“, نشریه داخلی بانک ملی ایران.
علیپور حافظی, مهدی, ”تجارت الکترونیکی در مراکز اطلاع‌رسانی“, مجموعه مقالات همایش جهانی شهرهای الکترونیکی و اینترنتی, کیش 1380.
فیدلر و لسترو, مترجم: سلطانی شریف‌الدین, ”اقتصاد, پول و بانکداری“, نشریه شرکت اکونومیکا, چاپ دوم, تهران 1350.
قاسم‌زاده, فریدون, ”مصاحبه پیرامون تجارت الکترونیکی در ایران“, ماهنامة وب, سال دوم, شماره 13. تهران: تیر ماه 1380.
قیدرپور, سعید, ”تجربه کارتهای هوشمند“, نشریه داخلی بانک ملی ایران, شماره, صفحات 28ـ22.
کاوسی, لیدا, ”پول الکترونیکی“, فصلنامه بانک صادرات, شماره 12.
کلباسی, دکتر حسن, ”تجارت الکترونیکی, از رؤیا تا واقعیت“, فصلنامه بانک صادرات ایران, شماره 17, تابستان 80, صفحات 35ـ28.
کهزادی, نوروز, ”بانکداری الکترونیکی: پیش‌نیازها, محدودیت‌ها و روشهای پیاده‌سازی آن در ایران“, پیک توسعه, شماره 27, خرداد و تیر ماه 1380.
کیارشی, حمید, ”تجارت الکترونیکی“, فصلنامه بانک صادرات ایران, شماره 15, صفحات 86ـ84.
”گزارش تحقیقی درباره تجارت الکترونیکی“, مجله تدبیر, شماره 112, صفحه 102.
مشکوت, سید محمد, ”بانک“, انتشارات قاروس ایران, جلد اول, تهران 1352.
مقیمی, رضا, ”کاربردهای شبکه ماهواره‌ای VSAT در اتوماسیون بانکی“, در اولین همایش بانکداری الکترونیکی, انتشارات بانک توسعه صادرات ایران, سال 1379, صفحات 27ـ13.
منوچهری, ساسان, ”سیر تحول فناوری اطلاعات و ارتباطات در بانکداری“, همایش جهانی شهرهای الکترونیکی و اینترنتی جزیره کیش, 11ـ13 اردیبهشت ماه 1380.
مؤمنی, سید مجید, ”تجارت الکترونیکی با پول الکترونیکی“, بانک و اقتصاد, شماره 18, صفحات 33ـ32.
میشلن, فردریک, مترجم: جهان‌خانی, علی و پارسائیان, علی, ”پول و بانک / پول و ارز و بانکداری“, انتشارات سمت, چاپ اول, تهران 1378.
نقشینه, شبنم و آقا محمدی, عباس, ”روشهای استفاده از شبکه‌های عمومی مخابراتی برای بانکداری الکترونیکی“, در اولین همایش بانکداری الکترونیکی, انتشارات بانک توسعه صادرات ایران, سال 1379, صفحات 40ـ29.
Ajinkya, R. Tushar, “Aspects of electronic fund transfer”, Finacial Dialy, Indiasercer.com, May, 2000.
Carrington, M. & Langguth, P. “The Banking revolution” Pitman, 1997.
Choralas, Dimitris N., “Strategic Planning for Electronic Banking From Human Resources to Product Development and Information System” Prentice Hall, 1987.
Clarke, Roger, “Issues Arising from Electronic Payment Mechanisms”, Australian National University, Dec, 1995.
Clarke, Roger, “Net – Based Payment Schemes”, Australian National University, Dec, 1996.
Crede, Andreas, “Electronic Payment Systems” TA-Datenbank – Nachrichten, NY. Z, 7. Jg., Juni 1998.
Dasgupta, pithwiraj, “Future of E-Banking in India”, Internet, Index 30008.
d Alelio Ellen & Collins, John, T. “Electronic Under Current Low”, Computer Law Association, 1996.
Howland, Gary, “Development of an open and flexible payment system” Internet, Aug-Nov 1996.
http:/Commerce.WIPO.int/press/pr 99-185. html.
http://faculty.bus.olemiss.edu/breithel/final.
http://fms.treas.gov/eft/polsumm.html.
http://vipcredit.com/what is electronic banking.htm.
http://www.aph.gov.au/Library/Pubs/rp/1998-99/99 rp 12.htm.
http://www.babytoysgifts.com/credithand book/filing-a-credit-complaint.
http://www.chips.org.
http://www/Communities. Msn.com / Electronic Commerce and Developing Countries.
http://www. … / migros.htm, “case study condomat/ Migros An open EFT / POS System”.
http://www.eff.org/pub/privacy/Digita-money/matonis-on-dig-cash.paper.
http://www.epic.org.
http://www/…/EFT Commonly Asked Questions.htm.
http://www.eff.org/pub/privacy/Digita-money/digicash. Brochure.
http:/www.financial express. Com/fe 2001.614/ invent 6.html.
http://www.Fms.treas.gov/Ach/Index.html.
http://www/Iagchampions.gov.uk/iagc/strategy.htm “Information Age Government Champions”.
http://www.mondex.com.
http://www.stls.Frb.org/banking/Ach/.
http://www/swift.com/swift-home. “about swift”.
http://www/swift.com/swift-home-joining swift/swift users.
http://www.tas-consulting.com/Electronic-Banking.htm.
http://www.w3.org/WD-MPTP-951122.
Kalakota, R. and Whinston, A. “Electronic Commerce: Amanagements Guide”. (1997), (www...\Electronic Commerce – Part 1. htm).
Marknorris & Steve, “E Business Essentials”, West Wiley, 2001.
Minoli, Daniel & Minali, Emma, “Web Commerece Technology hand book”. Tota MCGraw-Hill publication company Ltd. New Delhi, 1998.
Myrna, Z. Weiss, “Business to business e-commerce: Moving Into the value center of the Internet”, vital speeches of the Day New York, Aug 15, 1999.
Putland, P. J, Hill & Tsapakidis, D. “Electronic Payment System” Bt Technol, J Vol 15, No.2, April 1997.
Weiss, Z. Myrna, “Business to business e-commerce”, vital speeches of the day, New York, Aug 15, 1999.
پروژه بررسی انتقال الکترونیکی وجوه و بانکداری الکترونیکی در ایران. doc