شترمرغ(struthio camelus ) بزرگترین پرنده زنده است که متعلق به خانواده ratite ها به معنای سینه پهنان می باشد. اعضای این خانواده بوسیله عدم قدرت پرواز،توانایی دویدن و فقدان جناق در استخوان سینه شان شناخته می شوند. این پرندگان بسیار مقاوم بوده و به آسانی می توانند با شرایط گوناگون اقلیمی سازگار شوند. آنها می توانند در چراگاه های فقیری که گاو و گوسفند قادر به رشد و زندگی نیستند،زنده بمانند.
پرورش شتر مرغ از سال 1860 در کشور افریقای جنوبی به صورت جدی آغاز گردید و سپس در سایر نقاط دنیا گسترش یافت. امروزه در بسیاری از کشورها پرورش شترمرغ انجام می شود. کشور ایران هم چند سالی است مبادرت به واردات این پرنده نموده و در امر پرورش آن گام نهاده است. در طی چند سال گذشته مطالعاتی برروی پارامترهای تولیدی، جوجه کشی، تغذیه و پرورش این پرنده صورت گرفته که توأم با موفقیت هایی دراین زمینه بوده است. قابل ذکر است که تاکنون در ایران محصولات حاصل از کشتار این پرنده به بازار عرضه نشده است.
محصولات این پرنده شامل گوشت، چرم، پروسایر محصولات فرعی است. گوشت پرنده قرمز بوده و از خواص آن می توان پایین بودن میزان چربی، کلسترول، تردی خاص و بالا بودن میزان پروتئین را نام برد. چرم این پرنده چرمی با ظاهری زیباست و درساخت انواع محصولات چرمی به کار می رود. نوع دیگر چرم حاصل از پوست ناحیه ساق پای شترمرغ است که از صفحات فلسی، مانند پوست مارمولک تشکیل شده و در ساخت محصولات چرمی و به خصوص پوتین گاو چران ها استفاده می شود.پرهای شتر مرغ در ساخت انواع گردگیرها استفاده می شود و خاصیت گردگیری بالایی دارد.
همچنین ازپر شتر مرغ در تزیین علم در مراسم مذهبی، ساخت انواع کلاه ها و شال گردن ها استفاده می شود. سایر محصولات فرعی این پرنده شامل پوسته تخم می باشد که از تخم های بی نطفه در زمان جوجه کشی به دست می آید. برروی این تخم ها کارهای هنری از جمله نقاشی و حکاکی صورت گرفته و با قیمت های گزافی به فروش می رسند. به طور کلی از کلیه اجزای این پرنده استفاده می شود. شترمرغ در سن 10 تا 14 ماهگی کشتار می گردد و در این سن حدود 100 تا 120 کیلوگرم وزن دارد. گوشت حاصل از این پرنده بیشتر از قسمت ران می باشد که در حدود 30 تا 35 کیلوگرم است. همچنین پوستی به مساحت 3/1 تا 5/1 متر مربع استحصال می گردد.”(1)
1- استرالیایی: شترمرغ آمو شترمرغ کاسورای
2-نیوزیلند: شترمرغ کیوی
3-آفریقایی:
شترمرغ آفریقای جنوبی (struthio camelus australis )-گردن آبی
شتر مرغ آفریقای شمالی (struthio camelus camelus )-گردن قرمز
شترمرغ آفریقای شرقی (struthio camelus massaicus )-گردن قرمز
شترمرغ سومالی (struthio camelus molibdophanes )-گردن آبی
شترمرغ آفریقایی اهلی شده (struthio camelus domesticus )-گردن سیاه مورد اخیر نوع اهلی شده ای می باشد که از قرن گذشته در آفریقای جنوبی تولید شده است که نتیجه تلاقی بین زیرگونه های مختلف با انتخاب بهترین پر،بالاترین باروری و مقاوم ترین در حمل و نقل می باشد.مزایای هر یک از این گونه ها بدین شرح است:
گردن آبی:جوجه ها مقاوم تر با درصد قدرت زنده مانی بیشتر اما تولید تخم کمتر
گردن قرمز:قد بلندتر،تولید گوشت بیشتر،بلوغ دیرتر و تولید تخم کمتر
گردن سیاه(شترمرغ اهلی):مطیع تر،تولید تخم بالا اما جوجه ها ضعیف تر،جثه کوچکتر و تولید گوشت کمتر
گوشت،پوست،پر و روغن
گوشت
گوشت شترمرغ،گوشت قرمز است . طعم، بافت و رنگ گوشت شترمرغ شبیه به گوشت گاو بوده اما میزان چربی،کالری و کلسترول آن کمتر است. به علاوه گوشت شترمرغ میزان بالایی از عناصر کم نیاز مانند روی و منیزیم را نیز داراست. این گوشت نیاز بدن به ویتامین PP(نیاسین) را تامین کرده و نسبت به سایر گوشت ها مقادیر بیشتری ویتامین های A ، C ، B1 و B2 دارد. همچنین میزان گوشت بدست آمده از هر شترمرغ نیز بسیار قابل توجه است. یک شترمرغ 12 ماهه با وزن زنده 100 کیلوگرم، لاشه ای با وزن 60 کیلوگرم تولید خواهد کرد. از این 60 کیلوگرم،21 کیلوگرم گوشت درجه یک (استیک و فیله) و 14 کیلو گرم گوشت درجه دو(گوشت لخم) و مابقی استخوان و چربی خواهد بود.این مقادیر بسته به سن،جنس و روشهای مدیریتی تغییر می کند.
ارزش غذایی گوشت شتر مرغ
مقایسه مواد مغذی ( در 100 گرم گوشت لخم پخته شده)
کلسترول(میلی گرم) : 83
آهن (میلی گرم) : 2/3
پروتئین : 140
کالری(کیلو کالری) : 9/26
پر
بهترین محصول شترمرغ،پرآن است.کیفیت پرهای شترمرغ کاملا منحصر به فرد است. حتی پیشرفته ترین فن آوری قادر به تقلید زیبایی،لطافت و مواجی طبیعی پر شترمرغ نیست. همچنین هیچ ابزاری به واسطه خاصیت تولید الکتریسیته ساکن مانند پر شترمرغ،کارایی لازم برای نظافت را ندارد.از پرهای با کیفیت عالی در ساخت لوازم تزیینی،کلاه و لباس استفاده می شود.سایر انواع پرها برای تمیز کردن ماشین آلات و تجهیزات ظریف و گردگیری مورد استفاده قرار می گیرند. بهترین پرها از مناطق خشک تر جهان بدست می آید و با کیفیت ترین آنها، پرهای تولیدی در آفریقای جنوبی است.
سایر محصولات شترمرغ
روغن پوست شترمرغ در محصولات دارویی و آرایشی بکار می رود. این روغن غنی از اسیدهای چرب ضروری ω6و ω9 بوده که مرطوب کننده و حالت دهنده پوست می باشد.
از تخم های غیر بارور به صورت تزیین شده به عنوان زیر سیگاری،لامپ و یا تزیینات دکوری استفاده می شود.
تحقیقات نشان داده است که در آینده می توان از تاندون ها و قرنیه چشم شترمرغ برای پیوند زدن به انسان استفاده کرد.
3 روش برای پرورش شترمرغ متداول است:
روش باز
روش بسته
روش نیمه باز
روش باز
در این روش به زمینی با وسعت حداقل 40 هکتار نیاز است که به این صورت شترمرغ ها تا حد امکان نزدیک به زیستگاه اصلی خود با حداقل دخالت بشر نگهداری شده و پرورش می یابند.مزیت اصلی این روش،کاهش قابل توجه هزینه نگهداری شترمرغ های بالغ به تعداد زیاد است.همچنین اگر به پرنده اجازه تفریخ تخم هایش داده شود،هزینه ای برای جوجه کشی صرف نمی شود.
روش بسته
در این روش به زمینی بین 1تا 100 هکتار نیاز است.همچنین می توان کنترل کاملی بر میزان تولید از طریق ثبت دقیق آمار تعداد تخم ها و جوجه داشت. از معایب این روش به هزینه بالای تهیه خوراک و حصارکشی می توان اشاره کرد.
طرح حاضر بر اساس این روش و در وسعت 100 هکتار تنظیم شده است.
روش نیمه باز
.میزان زمین مورد نیاز برای این روش محدوده ای متغیر از 60-1 هکتار متناسب با تعداد گله می باشد.پرندگان در چراگاه های نسبتا کوچک نگهداری می شوند. آنها مجاز به گردش آزادانه در محدوده ای معین می باشند و لذا بخشی از احتیاجات تغذیه ای شان از مرتع تامین می شود. خوراک تکمیلی نیز جهت اطمینان از تامین تمام احتیاجات تغذیه ای شترمرغ مورد نیاز است.
استفاده از این روش چند مزیت دارد که عبارتند از:
آسانی نسبی شناسایی شترمرغ های مولد بهتر و جمع آوری و حمل و نقل تخم ها ( برای جوجه کشی)
صرفه جویی در هزینه های خوراک و حصار کشی
آزادی شترمرغ ها در انتخاب جفت که نتیجه آن افزایش سازگاری بین آنهاست.
احداث مزرعه شترمرغ برای هر کسی پر ماجراست. برای راه اندازی مزرعه شترمرغ به زمین، نیروی کار، آب، مجوز و نقدینگی نیاز دارید. قبل از آغاز چنین پروژه ای برخی از جنبه های مورد نیاز را مورد بررسی قرار می دهیم .
باید بررسی کنید که چگونه از زمینی که در اختیار دارید استفاده کنید. بسته به اینکه چه گزینه هایی را در شروع کار در نظر گرفته اید باید تصمیم بگیرید که چه مقدار زمین برای جفت گیری، نگهداری جوجه ها، پرورش پرنده ها تا سن کشتار و تجهیزات جوجه کشی اختصاص دهید. ممکن است فضاهای دیگری را برای ساختمان های اداری، فروشگاه یا محل استراحت کارگران در نظر بگیرید .
معمولا شترمرغ ها بصورت دسته های 3تایی (یک نر و دو ماده)است اما ممکن است شما نگهداری جفتی(یکنرو یک ماده) یا دسته های 4تایی(یک نر و سه ماده)یا نگهداری دسته جمعی را در نظر بگیرید.
ما نگهداری جفتی یا 3تایی را توصیه می کنیم.
فضای مورد نیاز برای پرورش دسته 3تایی 30متر(32یارد) در50متر(55یارد)و در مجموع 1500 متر مربع مورد نیاز است البته این اندازه بدون هیچ عواق جدی تقریبا ه نصف قابل تقلیل است.
دانلود پاورپوینت طرح توجیهی پرورش شترمرغ