در اقتصاد پیچیده امروز بدون تردید نمی توان پول را معادل اسکناس و مسکوک یا پول رایج دانست . این تعریف آنقدر محدود است که نمی تواند ویژگیهای پول در عصر حاضر را بیان کند . اگر بگوییم پول همان چیزی است که دولت به این نام انتشار می دهد ، باز هم تعریف ناقصی از پول ارائه کرده ایم . وقتی بگوییم پول چیزی است که از آن برای خرید گوشت ، مرغ ، نان و سایر کالاها استفاده می کنیم ، تعریف ما به قدری محدود می شود که نمی تواند کاربردی داشته باشد . بهتر است پول را با خدماتی که می تواند ارائه کند ، تعریف کنیم .
تعریف پول
عبارت‌است از آن چیزی که در داد و ستد مورد قبول عموم افراد جامعه باشد و تعریف رایج آن به‌صورت مقابل می‌باشد: M۱=CU+DD
که در آن M حجم‌پول، CUاسکناس و مسکوکات در دست مردم و DD سپرده‌های دیداری (سپرده‌های جاری که با صدور چک برای افراد قابل برداشت می‌باشد) می‌باشند. تعریف دیگری که برای پول ذکر می‌شود، تعریف گسترده پول یا حجم نقدینگی می‌باشد و به‌صورت زیر تعریف می‌شود: M۲=CU+DD+T=M۱+T که در آن T سپرده‌های مدت دار و پس انداز (شبه پول) می‌باشد. تعریف دیگر نیز برای پول وجود دارد، ابزاری است که برای خرید کالاها و خدمات یا بازپرداخت بدهی‌ها به کار می‌رود. معمولاً سه وظیفه سنتی برای پول ذکر شده که عبارت‌اند از: وسیله مبادله، واحد شمارش یا سنجش و ذخیره‌ارزش یا ثروت.
بانک مرکزی در کشورها وظیه‌انتشار اسکناس را به عهده دارد، این بانک از ذخایر ارزی (ذخایری از ارزهای معتبر جهان مانند دلار و پوند و یورو)، ذخایر طلا، مطالبات از دولت و مطالبات ارز بانک‌های تجاری به‌عنوان پشتوانه‌هایی برای انتشار اسکناس استفاده می‌کند. در مقابل ترازنامه بدهی بانک مرکزی، همان اسکناس و مسکوکات در دست مردم، ذخایر قانونی اضافی و احتیاطی بانک‌های تجاری می‌باشند. بانک مرکزی بایستی به‌ازای دارایی‌های خود اسکناس منتشر کند ولی در برخی موارد مانند اعطای اعتبار و وام به بانک‌های تجاری به‌جای انتشار اسکناس و تحویل آن به بانک تجاری می‌تواند به‌صورت دفتری حساب آن بانک را بستانکار کند و به‌آن حق اعطای وام به وام گیرندگان خود را بدهد.
انواع پول
پول بانکی (شامل وجوه و اعتبارات بانکی در بانک‌های تجاری) پول نقد (شامل اسکناس و مسکوک) پول الکترونیک (شامل کارت‌های اعتباری و نیز اعتبارت کدی)
مدلی برای فرآیند خلق پول
در اینجا به مفهوم ضریب فزاینده می‌پردازیم، وقتی بانک مرکزی با افزایش پایه پولی (انتشار اسکناس) مثلاً ۱ ریال منتشر می‌کند این پول دردست مردم قرار می‌گیرد بخشی از
اسکناس به‌صورت سپرده نزد بانک‌های تجاری نگهداری می‌شود، سپس بانک‌ها بخشی از این سپرده را به‌صورت ذخایر قانونی و اضافی نزد بانک مرکزی نگهداری می‌کنند و بخشی دیگر را با اعطای وام به وام‌گیرندگان به‌صورت سپرده‌های دیداری اعطاء می‌شود این روند همین‌طور ادامه پیدا می‌کند و در واقع پول اعتباری به‌وجود می‌آید. و فرآیند تکاثری خلق پول توسط بانک‌های تجاری نیز همین موضوع است. در زیر به بیان ریاضی این موضوع می‌پردازیم:
CU=cd.DD
این رابطه بیان‌کننده آن‌است که کل اسکناس و مسکوکات نگهداری شده توسط مردم برابراست با نسبت اسکناس به سپرده(cd) ضربدر کل سپرده‌های دیداری:
RR= rr. DD
این رابطه نیز نشان دهنده‌آن است که کل ذخایر قانونی بانک‌ها نزد بانک مرکزی RR، برابربا نرخ ذخیره قانونی ضربدر کل سپرده‌های دیداری نزد بانک‌های تجاری:
ER= er. DD
این رابطه نیز نشان دهنده کل ذخایراضافی بانک‌ها(ER) برابر با نرخ ذخیره‌اضافی ضربدر وکل سپرده‌های‌دیداری مردم نزد بانک‌های تجاری حال به‌بررسی محاسبه پایه‌پولی از جهت مصارف می‌پردازیم. ) CU+RR+ER = همانطور که می‌دانیم چون صورت کسر بزرگ‌تر از یک خواهد بود، پس همواره بیش از پایه‌پولی عرضه‌پول وجود خواهد داشت
شامل 20 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود مقاله تعریف پول