پایان نامه کارشناسی ارشد الهیات
گرایش ادیان و عرفان
142 صفحه
چکیده:
آرلیوس اوگوستینوس[1] در سال 354 م. در تاگاست[2] متولد شد. محور افکارش تصوری است که از خدا دارد و آن ایمان به خدای قادر، عالم و خیر مطلق است. او خدای پسر را ظهور خدای پدر می‌داند. خدای پسر را مقر ایده‌ها و خلقت را ظهور کلمه می‌داند و از نظر وی پدر و پسر هم گوهرند. خدای او یگانه‌ی فاعل و علت حقیقی، بزرگ بی کمیت، فراتر از همه چیز و در همه جاست. امام محمد غزالی[3] در سال450 ه.ق در طابران متولد شد. او می‌گفت: خدا غیر قابل توصیف، علت العلل، منشاء هستی و نورالانوار است. کمیت نمی‌تواند تحدیدش کند. او فراتر از معقولات عقلی، عالم و قادر است؛ بنابراین می‌توان گفت غزالی و اوگوستین منشأ عالم را خدا می‌دانند؛ خدایی که نور الهی و تنها وجود حقیقی است و به همه چیز داناست. خدایی غیر قابل توصیف که با اراده‌ی مطلق و غیر قابل تغییر، جهان را آفریده است. در کنار این شباهت‌ها، تفاوت‌هایی هم وجود دارد. خدای اوگوستین برای نجات آدمیان صفات بشری را پذیرفته و وارد جسم شده است؛ اما خدای غزالی نمی‌تواند در جسم وارد شود و شبیه چیزی نیست. او برتر از هرگونه تصور است و عقل نمی‌تواند آن را درک کند. از سویی، اوگوستین می‌گفت ما برای رستگاری به فیض خدا نیازمندیم؛ اما غزالی لطف را با عالم و مرید و مختار بودن خدا و آفرینش از عدم در تناقض می‌داند. از سویی دیگر، اوگوستین باور دارد صدای خدا را از طریق کودکی شنید و خدا برای آن که اعتبار آدمی ازبین نرود، به صورت انسان درآمد تا بتواند با ما ارتباط برقرار کند، اما غزالی می‌گوید سخن خدا بالاتر از هر سخنی است که به زبان آورده شود.
هدف این پژوهش، این است که نشان دهد اگر چه تفاوت‌هایی از نظر مذهب و جامعه بین این دو وجود دارد، شباهت‌هایی نیز با یکدیگر دارند، که از نوعی رابطه‌ی روحی مشترک و اشتیاق درونی آنها ناشی شده و باعث شده است تا هر دو از فلسفه و عالم ظاهر به الهیات و عرفان کشیده شوند؛ بنابراین هدف، طرح مبانی اندیشه‌های این دو تن در زمینه خداشناسی است. نگاهی به دوران زندگی، بررسی تأثیرات اوضاع اجتماعی بر شکل‌گیری شخصیتشان، تأثیر نگرش هر دو در اجتماع و چگونگی سیر تحولات فکری از زندگی اولیه تا رسیدن به حقیقت است. پس نگارنده بر آن است تا نظریات این دو تن را در خداشناسی با روش توصیفی - مقایسه‌ای بر اساس شیوه کتابخانه‌ای مقایسه کند.
کلید واژه‌ها: اوگوستین، روح القدس، فیض، غزالی، علت العلل، ذات
مقایسه ی آراء قدیس اوگوستین و امام محمد غزالی در خداشناسی