شهر همدان مرکز استان همدان در غرب ایران واقع است. شهر همدان در دامنهٔ شرقی کوه الوند واقع شده که یکی از پنج شهر تاریخی-فرهنگی ایران شناخته شده است. مرکز استانی به همین نام است که در سیصد کیلومتری جنوب غربی تهران قرار دارد.
از ویژگیهای این شهر، نقشه آن می‌‌باشد که توسط مهندسان آلمانی طراحی شده و به نقشه شعاعی معروف است که 6 خیابان اصلی بطور موازی به میدان اصلی شهر وصل شده و بلوارها بصورت رینگهای اول و دوم آنها را منقطع کرده که در نوع خودکم نظیر است و در ابتدای هر خیابان اصلی دو گنبد نقره‌ای رنگ به تعداد 12 گنبد بنام هر امام معصوم تعبیه شده است که نشانگر مذهبی بودن و شیعی بودن این شهر از دیرباز می‌‌باشد.
آشوریان باستان به شهرهای قوم کاسی، عنوان «کارکاشی» داده بودند که «کار» به معنی قرارگاه یا منزلگاه و «کاشی» نام قوم کاسی است.
آشورشناسان و مادشناسان، جملگی این کار کاشی (با شهر کاسیان) را منطقه کنونی همدان دانسته اند.
پرفسور گیریشمن، باستان شناس معروف فرانسوی، معتقد است که اسم قبلی هگمتانه،» اکسایا" یعنی شهر کاسیها بوده است.
در مجموع اعتقاد غالب بر این است، که شهر هگمتانه را یکی از اقوام آریایی بنام مادها ساخته اند. و نخستین دولت ایرانی را در آن بنا نهاده اند. ولی نتایج تحقیقات بیانگر آن است که شهر هگمتانه پیش از انتخاب به پایتختی توسط مادها، وجود داشته مردمانی از قوم کاسی در آن می‌‌زیسته اند. سپس بازماندگان قوم کاسی، بعدها با طایفه‌ای از آریاییها قوم موسوم به ماد را پدید آورده اند. و با غلبه بر دولت تجاوزگر آشوری، دولت ماد را بنیان کذاشته، و پایتخت خود را کار کاشی قرار داده اند. و از آن به بعد، این شهر هگمتانه نام گرفته است.
امروز هم باستان شناسان، تپه باستانی هگمتانه، واقع در مرکز شهر همدان را، که وسیع‌ترین تپه باستانی ایران است، بقایای همان ابنیه عهد کاسی، مادی، هخامنشی و بعد از آن می‌‌دانند. مساحت این تپه حدود ۳۰ هکتار می‌‌باشد. که با در نظر گرفتن بخش‌هایی که جزء محدود تپه باستانی بود، ولی اینک ساختمانهای مسکونی بر روی آن ساخته شده، به بیش از ۴۰ هکتار نیز می‌‌رسد.
این تپه بیضی شکل، در داخل محدوده شهر فعلی همدان، و در دو سوی خیابان اکباتان واقع شده است. «هگمتانه»، یا «هنگمتانه» که به زبان پارسی قدیم به معنی محل تجمع بوده، ترکیبی از دو واژه «هنگ» به معنی «جا» و «متانه» به معنی «تجمع» است. این واژه در زبان یونانی به صورت «اکباتانا» در آمده است، و در کتیبه‌های عیلامی به صورت «اک ماتانو» آمده است.
برخی میز معتقدند: «امدانه» یا «آمادای» که در کتیبه پیلسر پادشاه آشور آمده به این محل اطلاق می‌‌شده. هگمتانه «در زبان ارمنی،» اهمتان «و در زبان سریانی و پهلوی، اهمدان»، در گویش نویسندگان عرب «همدان» و در تورات، «احتمانا» گفته شده است. همچنین سکه‌هایی از عهد ساسانی کشف شده که محل ضرب آنها «اهمتان» قید شده است.
شامل 16 صفحه فایل word
دانلود مقاله همدان