مقدمه:
کشاورزی فعالیتی است اقتصادی مشتمل بر :زراعت، باغداری، دامداری، جنگلداری و شیلات. هدف از فعالیتهای کشاورزی تامین نیازهای غذائی جامعه و تولید مواد اولیه برای دیگر بخشها می باشد. تولید در بخش کشاورزی مستلزم شرط لازم، منابع طبیعی، و شرط کافی، دخالت آگاهانه انسان، می باشد. افزون بر این کشاورزی درمجموعه ای از مناسبات و امکانات، تحت عنوان فضای ملی صورت می گیرد. در کشاورزی مانند هر فعالیت اقتصادی دیگر حاصل کار راستاند گویند. بر این اساس فرآیند تولید کشاورزی از سه رکن: منابع طبیعی، نقش نرم افزاری و سخت افزاری انسان وستانده تشکیل شده است. با عنایت به مقدمه کوتاه ذکر شده این تحقیق به منظور تدوین و ترسیم نمایه ای که بتواند عوامل موثر در تولید کشاورزی را نشان داده و روابط آنها را به صورت نظام تبیین نماید صورت گرفته است.
مهمترین هدف این تحقیق ارائه تصویری روشن از فرآیند تولید در بخش کشاورزی می باشد. تولید در بخش کشاورزی توسط ارکان تولید و در فضای حاکم بر آن صورت می گیرد. در این راستا ضمن معرفی ارکان تولید و عناصر متشکله فضای ملی نقش و اهمیت هر یک از آنها تشریح خواهد شد. ارکان تولید چهره درون بخشی دارند وفضای ملی نمودی برون بخشی. تولید کشاورزی نتیجه در آمیختگی و تعامل عوامی بیرونی و درونی می باشد. لذا ضمن معرفی منابع و عوامل تولید روابط آنها از دیدگاه نظام تجزیه و تحلیل و تاثیر پذیری تولید از عوامل مزبور تببین خواهد شد . در این تحقیق از روش کتابخانه ای و تبادل نظر جمعی استفاده شده است.
معرفی ارکان تولید
ارکان تولید در فرآیند تولید کشاورزی شامل داده ها (منابع طبیعی)، نقش نرم افزارهای و سخت افزاری انسان (منابع واسطه ای) و ستانده ها می باشد. در این بخش به صورت مختصر این ارکان مورد بررسی قرار می گیرند.
داده ها
داده ها در فرآیند تولید کشاورزی مشتمل بر منابع طبیعی به عنوان بستر تولید و زیست سپهر به عنوان منبع ژنتیکی می باشد.
الف ) منابع طبیعی : کشاورزی فعالیتی است زیست شناختی و مرتبط با عوامل طبیعی در فرآیند تولید کشاورزی متغیرهای بسیار زیادی نقش دارند که برخی در حیطه کنترل انسان و برخی دیگر کنترل نشدنی و غیر قابل پیش بینی می باشند. با توجه به متغیرهای فوق الذکر تابع تولید کشاورزی مشکل می گردد. در تابع تولید کشاورزی نهاده ها به سه نوع مشخص، نامشخص و نامطمئن تقسیم بندی می شوند. نهاده های نامطمئن عمدتاً از مکانیسمهای حیاتی و پدیده های طبیعی سرچشمه می گیرند و تحت عنوان منابع طبیعی یا بستر تولید مطرح می گردند. این نهاده ها همگی منشاء طبیعی دارند و از مجموعه کره زمین یا اکوسفر نشات گرفته و شامل زمین و اجزاء آن و انرژی وارده خورشید به زمین می باشند.
به طور کلی زمین از سه قسمت اتمسفر (هواسپهر)، هیدروسفر(آبکره) و لیتوسفر (سنگ کره) تشکیل شده است.
هوا سپهر به غشاء نازک هوائی اطلاق می شود که اطراف کره زمین قرار گرفته است، جرم هوا سپهر تقریباً یک میلیونیم جرم زمین میباشد. قسمت اعظم (99/99درصد) حجم هوا از گازهای نیتروژن (08/78 درصد)، اکسیژن(95/20%)، ارگون (93/0%) و گاز کربنیک (03/0درصد) تشکیل شده است. هوا سپهر در فرآیند تولید کشاورزی تامین کننده اکسیژن وگاز کربنیک برای عوامل تولید یعنی گیاهان می باشد.
حرکت آب در کره زمین را سیکل هیدرولوژی یا چرخه آب شناسی گویند. حرکت آب در سه بخش هوا سپهر، آبگره و سنگ کره صورت می گیرد. به طور کلی سیکل هیدرولوژی، چرخه ای است بدون ابتدا وانتها، که در آن آب به اشکال مایع و گاز و جامد تغییر شکل داده و در کره زمین حرکت می نماید. مقدار کل آبی که در کره زمین وجود دارد و سیکل هیدرولوژی شرکت می نماید تقریباً ثابت است. طبق برآوردهای انجام شده حجم کل آبهای زمین 3752/1453 میلیون متر مکعب می باشد که به آن هیدروسفر گویند. قسمت اعظم آب کره (2/94%) در اقیانوسها متمرکز است. تنها بخش ناچیزی (96/0%) از مجموع آبهای زمین (بدون احتساب یخای قطبی و یخچالهای طبیعی) شیرین و قابل مصرف می باشد. هیدروسفر در فرآیند تولید کشاورزی تامین کننده آب مورد نیاز عوامل تولید می باشد.
لیتوسفر مهمترین قسمت زمین اعظم از نظر وزن و حجم می باشد. سنگ کره از سه قسمت پوسته، گوشته و هسته تشکیل شده است پوسته سر تا سر زمین را در زیر قاره ها و اقیانوسها پوشانده و ضخامت آن به 32 کیلومتر می رسد. در واقع در فرآیند تولید کشاورزی پوسته از نقش بیشتری برخوردار می باشد. بر اساس مطالعات انجام گرفته 99 درصد پوسته زمین از عناصر O، Si، Al، Fe، Ca، Na، K و Mg و یک درصد باقیمانده از عناصر دیگر تشکیل شده است. عناصر پوسته زمین کمتر به صورت آزاد وجود دارند بلکه در قالب کانیها و سنگها عینیت می یابند. سنگها و کانیهای تشکیل دهند، پوسته زمین تحت تاثیر عوامل خاکسازی (مواد جامدی، آب وهوا، پستی و بلندی، موجودات زنده و زمان) تغییر شکل یافته و به خاک تبدیل می شوند. خاک ترکیب پیچیده ای از مواد بیوژئوشیمیایی است که بستر رشد و نمو گیاهان می باشد.
گیاه به عنوان عامل تولید در کشاورزی در طبیعت زندگی می کند و اساسی ترین نیازهای خود را از این محیط دریافت می کند. حاصل فعالیت خو درا بدان باز پس می دهد. علیرغم همه پیشرفتهای علمی و تکنولوژیکی وابستگی، بهره گیری و تاثیر پذیری گیاه از طبیعت همچنان ادامه دارد. اتمسفر تامین کننده گاز کربینیک و اکسیژن مورد نیاز گیاهان در فرآیندهای فتوسنتز وتنفس می باشد. در جریان فتوسنتز گاز کربنیک موجود در اتمسفر توسط گیاهان جذب واکسیژن آزاد می گردد این عمل در فرآیند تنفس معکوس می گردد. از عناصر دیگری که به مقدار زیاد در اتمسفر وجود دارد ازت می باشد. گیاهان به صورت مستقیم قادر به جذب ازت هوا نمی باشند، لیکن بعضی از گیاهان مانند خانواده بقولات در ریشه خود باکتریای دارند که قادر به جذب ازت هوا و اضافه کردن آن به خاک می باشند. علاوه بر این ازت هوا منبع تهیه کودهای ازته می باشد که مصرف آن در کشاورزی عمومیت یافته است.
آب مهمترین ماده مورد نیاز موجودات زنده، از جمله گیاهان می باشد. آب برای تمام اعمال حیاتی ضروری است و گیاهان از جوانه زنی تا رسیدن محصول به آن نیاز دارند، پدیده های از قبیل جذب مواد غذائی از خاک، تبخیر وتعرق فتوسنتز و سایر اعمال حیاتی بدون حضور آب امکانپذیر نمی باشد. هیدروسفر در واقع تامین کننده مهمترین نیاز گیاهان می باشد.
خاک محل استقرار و تامین کننده مواد غذائی و آب برای گیاهان می باشد. خاک زراعی بایستی از لحاظ فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی برای رشد گیاه مناسب باشد.
زیست سپهر یا بیوسفر
بخش زنده کره زمین را زیست سپهر یا بیوسفر می نامند. بیوسفر بخش مهمی از اکوسفر می باشد که به نوبه خود ذخائر ژنتیکی در آن شکل می گیرد بخش کشاورزی بدون ذخایر ژنتیکی وجود نخواهد داشت. کشاورزی با منبع ژنتیکی شروع می شود و با متنوع شدن آن گسترش می یابد. امروزه ذخائر ژنتیکی جزو ثروت کلی هر مملکت محسوب می شود. به دلیل اهمیت ذخائر ژنتیکی و نابودی بعضی گونه های آن، سازمان بین الملی منابع ژنتیکی و سازمان خواروبار کشاورزی مسئول حفظ و حراست منابع ژنتیکی دنیا می باشند. منابع ژنتیکی عامل تجدید حیات و منشاء اصلاح گونه ها تلقی می شوند و بقاء انسان وابسته به آنهاست. بر اساس آخرین طبقه بندی انجام شده موجودات زنده در سلسله های آغازیان پست، آغازیان آلی، قارچها، گیاهان و جانوران جای می گیرند.
ج - علاوه بر منابع طبیعی و یست سپهر داده های دیگری نیز چون نورو و دما در فرآیند تولید کشاورزی دخیل می باشند. تابش خورشید منبع اصلی انرژی زمین و عامل اصلی کنترل آب و هوا به شمار می رود. گسیل انرژی خورشیدی در سرتاسر طیف الکترومغناطیسی صورت می گیرد. گیاهان تنها موجوداتی هستند که می توانند از این منبع انرژی استفاده نموده و انرژی نورانی را به انرژی شیمیائی تبدیل نمایند. در حقیقت گیاهان رابط بین انسان وخورشید و پایه گذار تمدن بشری می باشند. دما که خود تا حد زیادی تحت تاثیر انرژی تابشی خورشید می باشد از عوامل دیگری است که در فرآیند تولید نقش مهمی را ایفا می نماید. اگر چه عامل اصلی دما تابش خورشید است، شرایط و مشخصات سطح زمین وجابجایی افقی و عمودی هوا و جریانهای اقیانوسی در دمای سطح زمین موثر می باشند
شامل 76 صفحه Word
دانلود تحقیق فرآیند تولید و روند نمای بخش کشاورزی
