دانلود مقاله آشنایی کلی با مکان شرکت

اختصاصی از فی گوو دانلود مقاله آشنایی کلی با مکان شرکت دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

تاریخچه ی حسابداری:
حسابداری درجهان نزدیک به 6000 سال سابقه تاریخی دارد وتاریخ نخستین مدارک کشف شده حسابداری به 3600 سال قبل ازمیلا‌دمسیح برمی گردد. پیشینه حسابداری درایران نیز به نخستین تمدنهایی برمی گرددکه دراین سرزمین پاگرفت ومدارک حسابداری به دست آمده با 25 قرن قدمت، گواه برپیشرفت این دانش درایران باستان است . درطول تاریخ روشهای حسابداری متنوع ومتعددی برای اداره ی امور حکومتی وانجام دادن فعالیتهای اقتصادی ابداع شده که در پاسخ به نیازهای زمان،‌ سیرتحولی وتکاملی داشته است.
ممیزی املا‌ک درتمدن ساسانی وتکامل حسابداری سیاق برای نگاهداری حساب درآمدومخارج حکومتی دردوران سلجوقیان ونگهداری حساب فعالیتهای بازرگانی به حساب سیاق نمونه های بارز وپیشرفته آن است.
بااین حال حسابداری نوین( دوطرفه) همانند بسیاری ازدانشهای کاربردی دیگر به همراه ورود فرآورده های صنعتی ورسوخ موسسات وشرکتهای خارجی به ایران راه یافت؟
اما عقب ماندگی عمومی اقتصادی،‌فقرعمومی، ناهماهنگی قوانین ومقررات با نیازهای جامعه، ضعف نهادهای حرفه ای وعدم ارتباط حسابداری نوین با حسابداری سنتی ایرانی ازجمله موانع عمده ای بوده است که اشاعه وپیشرفت حسابداری رادرشور مامحدودوکاربردآن رادرجهت رفع تنگناها ومشکلا‌ت اداره موسسات کاهش داده است تاآنجا که هنوز هم فواید استقرار سیستم های حسابداری متناسب وکارآمدی که بتواند بافراهم آوردن اطلا‌عات قابل اعتماد،‌ صحیح وبه موقع،‌تصمیم گیریهای روزمره رامنطقی وبرنامه ریزی عملیات آینده راتسهیل کند که برای بسیاری از اشخاص مراجع وموسسات ناشناخته مانده است.به رغم این مشکلا‌ت بنیادی درزمینه آموزش حسابداری تلا‌شی بلند مدت ولی باافت صورت گرفته است که باتدریس رشته حسابداری درمدرسه دارالفنون دردهه 1930 شمسی دردوران ریاست شادروان علا‌مه علی اکبر دهخدا آغاز وبه ایجاد رشته حسابداری دردانشگاه های وموسسات آموزش عالی درسراسر کشور منتهی گشته است.
بااین حال کوششی چشمگیر درجهت انطباق مباحث وکاربردهای حسابداری نوین با اوضاع واحوال وشرایط حاکم برجامعه ورفع نیازهای خاص واحدهای اختصاصی درایران کمتر دیده می شود.
انتشار متون درسی وکتابهای پایه ومرجع حسابداری دردهه 1320 آغاز وباکوشش های منظم وپیگیر استادانی چون شادروان حسن سجادی نژاد در دهه 1330 تداوم یافت ومعدودی ازاستادان وپژوهشگران حسابداری در دهه های بعدبردامنه وشتاب این حرکت افزودند وانتشار کتابهای متنوع ومتعدد حسابهای توسط مولفان ومترجمان مختلف به ویژه درس إلهای اخیرپیامد أین پویش علمی است.
ستایش ازتلا‌شگران وتلا‌ش آنان که براین دانش که در چهارچوب عوامل محیطی کشور ازجمله: بنیادها وروابط حقوقی واشکال ومناسبات اقتصادی- اجتماعی ونیازهای واحدهای تولیدی وخدماتی واداری تاکید داشته اند.

مقدمه :
فعالیت ها ی اقتصادی که درهرکشوری به وسیله ی افراد صاحب سرمایه درقالب بنگاههای اقتصادی انجام می شود. به سه قسمت تقسیم می شود:
1-شرکت های تولیدی 2-شرکت های بازرگانی 3- شرکت های خدماتی
هریک ازاین فعالیت ها مستلزم ایجاد سیستم هایی می باشد که فعالیت اقتصادی موردنظر به صورت منطقی به کار خودادامه دهد.به طور مثال شرکت های خصوصی که فعالیت های تولیدی ویابازرگانی انجام می دهند، احتیاج به سیستم گردش اطلا‌عات فعالیت مربوطه وکنترل های داخلی بر امور پرسنلی وفروش وحسابداری دارند. هریک ازاین سیستم های کنترل داخلی کاربرد قسمت خاص خودرادارند. به عنوان مثال سیستم پرسنلی جهت کنترل آمدورفت پرسنل وسوابق وپرونده های مربوط به آن ها می باشد ویادرمورد حسابداری ثبت وطبقه بندی فعالیت های شرکت وگزارش های مالی برای گردانندگان بنگاههای اقتصادی جهت تجزیه وتحلیل عملکرد آن بنگاه برای اصلا‌ح شیوه های مدیریتی جهت به حداکثر رساندن سودآوری می باشد. برای انجام عملیات روزمره یک واحد تجاری مقدارقابل توجهی ازاطلا‌عات عملیاتی موردنیازاست. مثلا‌برای هریک ازکارکنان سوابق حقوقی مشتمل برارقام استحقاقی،‌کسورومبالغ پرداختی نگه داری می گردد ویاکارمندان قسمت فروش نیازمند هستند بدانند که چه محصولا‌تی آماده برای فروش هستندوبهای تمام شده وقیمت فروش هریک به چه میزان تعیین شده است وزمانیکه محصولی به فروش می رسد لا‌زم است،‌این رویداد به ثبت برسد.
*** همانطور که ملا‌حظه می شود مقدارزیادی ازاطلا‌عات حسابداری ازنوع عملیاتی است.
اطلا‌عات عملیاتی ارقام خام رابرای حسابداری مالی ومدیریت فراهم می کند.
هرواحدتجاری معمولا‌ دارای سه نوع اطلا‌عات حسابداری می باشد:
1- اطلا‌عات عملیاتی که مربوط به جزئیات عملیات است.
2- اطلا‌عات حسابداری مدیریت که دردرون واحد تجاری برای کنترل هماهنگی وطرح ریزی مورد استفاده قرارمی گیرد.
3-اطلا‌عات حسابداری مالی که مورد استفاده مدیریت وگروههای ذینفع خارج ازواحدتجاری است.

تاریخچه ی شرکت:
شرکت موردنظرسوداشیمی نام داردکه درسال 1375 به ثبت رسیده واساسنامه ی آن شامل انجام کلیه فعالیت های بازرگانی مجازوتهیه وتوزیع وبه عبارت دیگر تولید مواد شیمیایی وپلیمری وبازیافت موادپلیمری می باشد، که کارخانه ی آن در نزدیکی شهریارمی باشدوتعداد50 نفر کارگر وکادراداری درآن مشغول کارند، مساحت این کارخانه حدود000/3 متر مربع می باشد که ازچندین سوله که به عنوان کارخانه وانبارمواداولیه وکالا‌های ساخته شده است.
درداخل یکی ازاین سوله ها 4 دستگاه ماشین تزریق موادپلا‌ستیک وپلیمری باظرفیت های مختلف قرار داردودرسوله ای دیگر چندین دستگاه اکسترودر قراردارد.
دریکی دیگر ازاین سوله ها به صورت دوطبقه ساخته شده است،‌قسمت اموراداری وسرپرستی ومدیریت کارخانه وجوددارد وبخش دیگر سوله ای که انبار قسمت تولید بوده وکالا‌های ساخته شده به آن جا منتقل می شود، درسوله ای دیگر انبار مواداولیه وجوددارد که کلیه مواد اولیه موردنیاز قسمت تولید درآنجاقراردارد. ضمنا این شرکت دارای یک دفتر مرکزی بوده که درتهران واقع شده است که درآن جا امورمالی واداری وتدارکات وترخیص وفروش وجودداردکه هریک ازقسمت های مختلفی تشکیل شده است.
- معمولا‌ اکثر کارخانه های تولیدی که درخارج ازتهران واقع شده اند دفتر مرکزی درداخل تهران دارند که مسئولیت قسمت بازرگانی برعهده ی آن ها می باشد.
الف: بخش های مختلف قسمت تولیدی:
1- کارخانه:
1-1 خط تولید 1 دستگاه تزریق:
درقسمت تولید دستگاههای تزریق پلا‌ستیک قراردارند، که تولیدات مختلفی انجام می دهند و براساس نوع قالب هایی که به دستگاه تزریق متصل می شوند،‌می تواند وسعت کالا‌های تولیدی وتنوع آن ها راافزایش دادولی درحال حاضر باتوجه به تقاضای کم بازار وشرکت های دولتی متقاضی، تولیدات این کارخانه محدود به بست های مخابراتی هستند که به وسیله ی آن ها کابل های مخابرات برروی دیوارهای شهر نسب می شودکه شامل سه قسمت می باشد:
1 ـ قسمت پایه
2ـ قسمت روکش ودوعددپیچ، که همگی ازموادپلیمری به نام پلی آمید (که به صورت گرانول برای
تولید استفاده می شود) ساخته می شودوهمچنین ازدیگر تولیدات شرکت، سبدهای یک بارمصرف می باشد که مورد استفاده ی آن برای میوه های صادراتی وجابه جایی میوه ها درداخل کشوراست، تولید می شود ومواداولیه مصرفی برای آنها پلی پروپلین یابه اصطلا‌ح(p.p) نامیده می شود.بست های تولید شده دربسته های 000/1 تایی درداخل جعبه قرارمی گیرندوسپس به انبارکالا‌ی ‌آماده برای فروش منتقل می شوند.
2-1 خط تولید2دستگاه اکسترودر
دراین قسمت ضایعات حاصل ازتولید که اصطلا‌حا راهگاه نامیده می شوند وشکل های نامتفاوتی دارند،‌که باشکل فیزیکی موجودقابلاستفاده به عنوان مواد اولیه نمی باشندوناگزیر بایستی به صورت گرانول(دانه بندی) دربیایند، بازیافت می شوند تابتوانند دوباره مورد استفاده قرارگیرند وازمسیرهای قیف مانند دستگاههای تزریق عبورکنند وبه چرخه ی تولید بازگردند
لذاآن ها رادرآسیاب به قطعات کوچک تبدیل کرده ودردستگاه اکسترودرقرارمی دهند تاچرخه ی تولید آن ادامه پیداکند.
دستگاه اکسترودردستگاهی است دارای سیلندرهای دراز ولوله ای شکل که درداخل آن ها المنت های مته مانند وجود داردکه این مواد رامجددا ذوب کرده وازسوراخ های انتهای اکسترودر به صورت رشته های باریک ازروی آب عبور کرده ودرانتهای دستگاه به وسیله ی کاترها برش خورده وبه شکل گرانول درمی آیند. ضمنا این دستگاه اقدام به بازیافت مواد تولید ی مستعمل که جنسآن ها ازپلی آمید می باشدمی کندوبه طریقی که فوقا توضیح داده شدبه گرونول تبدیل می شوند که ازکیفیت پایین تری نسبت به مواداولیه یا گرانول نو برخورداند که ازآن ها برای تولید کالا‌ها با کیفیت پایین تر یادرجه دو استفاده می شود وگاهی اوقات کالا‌ی نوودرجه یک نیز باترکیب10% گرانول های ضایعاتی و90% موادنو درتولید استفاده می شوند.
گرانول های تولیدی ازظروف بزرگ به گونی های 25 کیلویی منتقل وسپس بسته بندی شده وبه انبارهای مربوطه منتقل می شوند.

2- انبار
1-2 انبارموارداولیه:
انبارموارد اولیه که شامل مواد اولیه مورد مصرف درخط تولید تزریق می باشدکه به صور ت گرانول پلی آمید(p.p) در بسته های 25 کیلویی درانبار مواد اولیه طبقه بندی می شوند وهرگونه خرید ی که قالبا صورت گرفته وبه انبار واردشده،‌ رسید انبارآن صادر می شود ودرصورت تحویل مواداولیه به خط تولید برگه ی خروج برای آن صادر می شودوهمانگونه که درانبارمحصولا‌ت توضیح داده شدثبت موجودی ها به صورت دائمی است.
انبار مواد اولیه که برای خط تولید اکسترودرمورداستفاده قرار می گیرد. شامل راهگاههای ارسالی ازخط تولید دستگاههای تزریق بوده ویامحصولا‌ت دفرمه شده ومستعمل،‌کالاها‌یی که ازجنس پلی آمیدمی باشند درآن قرارداردکه می توانند به صورت فله ای ویابسته بندی می باشد.
2-2 انبارمحصولا‌ت تولید شده:‌
درقسمت انبار کلیه محصولا‌ت تولیدی روزانه رسیدانباردریافت می کنند ووارد انبار می شوندوهرگونه فروش باطی مراحلی که عبارت است از:
درخواست فروش که درقسمت فروش تنظیم ودرصورت موجود بودن عینا به حواله ی فروش تبدیل می شود وبه انبارفرستاده می شود که براساس آن انبارداراقدام به تحویل کالا‌ براساس حواله نموده وبرگه ی خروج کالا‌ درسه نسخه صادر می شود وبدین ترتیب همانگونه که ذکر شد ورودی های کالا‌ به انبار با رسید انبار وخروجی های کالا‌ ازانبارهمراه بابرگه های خروجی ثبت وربط می شوندودرنتیجه موجودی انبار بااستفاده ازروش موجودی دائمی پیوسته مشخص ومعین است ودرپایان هرسال که شمارش موجودی انجام می شود، موجودی های شمارش شده قالبا باکاردکس انبار همخوانی دارد.

3- اموراداری وکارگزینی:
اموراداری کارخانه متشکل از4 نفر کارمند می باشدکه درخصوص مسائل استخدامی ,امورمربوط به کارگران وپرسنل کارخانه فعالیت می کنند.

ب- بخش های مختلف قسمت بازرگانی‌
1- دفتر مرکزی‌
دفتر مرکزی که ازقسمت های:
1- امورفروش
2-امورتدارکات وبازرگانی خارجی
‌3ً- اموراداری دفترمرکزی
4- امومالی وحسابداری‌
کلیه فعالیت های بازرگانی شامل واردات مواداولیه وکالا‌های قابل فروش می باشد، که مواداولیه موردنیاز یعنی گرانول های پلی آمید(p.p) برای استفاده درخط تولیدکارخانه وارد می نمایند وکالا‌هایی همچون گوشی تلفن،‌مرکزسانترال، دستگاههای فکس وسایر کالا‌های قابل فروش وارد نموده ودرانبار دفتر مرکزی متمرکز می نمایند ونسبت به فروش آن ها ازطریق نمایندگی ها تهران وشهرستان ها و یابه صورت فروش مستقیم اقدام می نماید. زمانی که کالا‌های فوق الذکر ازطریق نمایندگی ها به فروش می روند علا‌وه برقائل شدن اعتبارکه به صورت انتقال کالا‌به شکل امانی باسقف اعتباری هرنماینده که از 20 تا 000/000/100 ریال درنوسان است وپس ازفروش توسط نمایندگی ها وجه آن به شرکت پرداخت می شود. اضافه برآن هرنماینده 5% فروش رابه عنوان کمیسیون ویاحق نمایندگی دریافت می نماید ونمایندگان نیز مکلفند کالا‌های مورد بحث راباقیمت های مصوب به فروش برسانند. ضمنا کالا‌های مورد اشاره دارای 1 سال گارانتی می باشند که درصورت هرنوع عیب به شرکت عودت می شوندونسبت به رفع نقص آن ها اقدام می شود.
1-1 قسمت فروش:
در قسمت فروش اقدام به درج آگهی وتبلیغ کالا‌های وارداتی درروزنامه های کثیرالا‌نتشار ومجلا‌ت ویاارسال بروشور به شرکت هایی که متقاضی محصولا‌ت فوق هستند اقدام به بازاریابی وفروش می نمایند وبراساس سقف فروش ماهانه به آن ها کمیسیون فروش ویابه اصطلا‌ح پورسانت بامبلغی به صورت حقوق ثابت به کارمندان فروش پرداخت می شود.
ضمنا قسمت ویادایره ی فروش نسبت به فروش محصولا‌ت شرکت ازطریق انعقاد قراردادهای دولتی ویافروش موردی اقدام می نمایند ودرکلیه موارد هرگونه فروشی که انجام می شود فاکتورهای فروش درسه نسخه صادر که نسخه ی اول به مشتری ونسخه ی دوم به حسابداری ارسال ونسخه ی سوم نزد فروش بایگانی می گردد.

2-1 قسمت تدارکات:

1-2-1 تداکات داخلی:
تدارکات شامل تدارکات داخلی وتدارکات خارجی می باشد.
تدارکات داخلی اقدام به کلیه ی خریدهایی مورد تقاضای کارخانه ویا دفتر مرکزی درخصوص مواد اولیه، لوازم یدکی ویا ملزومات مصرفی توسط کارمندان تداکات داخلی با مجوزها وآیین نامه هایی که دراین خصوص به صورت سیستماتیک وجوددارد اقدام نموده وازدوطریق تامین وجه خرید انجام می شود. اولی مربوط به ارقام درشت خرید بالا‌ی 000/000/1 ریال می باشدکه مستقیما به صورت چک دروجه فروشنده صادر وتاانجام کلیه مراحل خرید ائم ازپیگیری دریافت کالا‌ وحمل آن وتحویل کالا‌ی موردنظر به انبار مربوط ودریافت رسیدانبار پیگیری می شود درروش دیگر که شامل ارقام ریز ومبالغ کوچک هستند، ازطریق تنخواه گردان هایی که دراختیار آن ها قرار می گیرد، انجام می شود.

2-2-1تداراکات خارجی:
همانگونه که ازاسم آن پیداست به خریدهای خارجی اختصاص دارد که شامل واردات مواد اولیه وکالا‌ برای قسمت تولید وضمنا کالا‌هایی که مستقمیا به فروش می رسند، می باشند.
خریدهای خارجی دارای مراحل مختلفی است که مختصرا توضیح داده می شود.

مراحل خرید خارجی:
ابتدا فروشندگان کالا‌های مذبوررادر کشورهای مختلف شناسایی واقدام به استعلا‌م قیمت و مشخصات آن ها میکنند. درصورتیکه هریک ازمحصولا‌ت شرکت های خارجی ارزیابی موردپسند واقع شده اند مجددا باآن ها مکاتبه ودرخواست قیمت ومشخصات فنی کالا‌ها می شود. به اصطلا‌ح به آن ها اخذپروفرما ویاپیش فاکتورمی گویند. سپس اقدام به خرید به صورت نقدی و( cash) ویاازطریق گشایش اعتبار اسنادی credit )،letter یا( l/c که ازطریق بانک های داخلی انجام می شود. که پس ازهر خریدی باروش های فوق ازطریق فروشنده اسنادی به شرح ذیل به خریدار ارسال می شود invoice.،pocking list،bill of lading و..... که فروشنده به واسطه ی آن ها احراز مالکیت جنس ومشخصات جنس مذکور راداشته ومی تواند کالا‌های خریداری شده را پس از حمل به ایران ازگمرک ترخیص نماید.
3-1اموراداری:
اموراداری دفتر مرکزی مکمل اموراداری کارخانه بوده وضمنا امورمربوط به پرسنل دفتر مرکزی رانیز مورد رسیدگی قرار می دهد.
ودرصفحات بعد اطلا‌عات کلی درمورد اموراداری مورد بررسی قرار می گیرد.

ساختاراموراداری‌
همانگونه که قبلا‌ اشاره گردید اموراداری که درکارخانه مستقر می باشد مکمل اموراداری دفتر مرکزی است وکلیه اطلا‌عات مربوط به پرسنل کارخانه درآنجاگردآوری شده وبه دفتر مرکزی ارسال می شود.
اموراداری دارای دوبخش است:
الف: کارگزینی:که وظیفه ی استخدام وتشکیل پرونده برای پرسنل شرکت واخذمدارک ازپرسنل ازجمله فرم استخدام پر شده، چندقطعه عکس گواهی عدم سوء پیشینه گواهی خدمت ویامعافیت نظام وظیفه واخذگواهی سابقه خدمت پرسنل درسایر موسسات، قبل ازاستخدام رادارند ودرنهایت کارت شناسایی برای پرسنل شرکت را صادر می نمایند. پرسنل پس ازاستخدام ازحدود یک ماه مرخصی استحقاقی درسال برخوردارند که برای استفاده ازاین مرخصی ها فرم هایی درنظر گرفته شده که پس از پرکردن واخذ تائیدیه مدیران مجاز به استفاده ازمرخصی می باشند که درآن صورت، ‌فرم های مربوطه به کارگزینی منتقل می شود ودرپرونده ی شخص درج وسوابق وآمار استفاده از مانده ی مرخصی افراد مشخص می شود. ضمنا درصورت استعفاء ویا اخراج پرسنل براساس قانون کار مبلغی به عنوان بازخرید به پرسنل تعلق می گیرد که براساس سوابق کاری به ازای هرسال خدمت که درپرونده ی شخص مشخص شده باشد حداقل یک ماه حقوق ومزایا به آن پرداخت می شود.
ب: اداری: که مسئولیت انجام کلیه اموراداری شرکت رابه عهده دارند، دارای یک مدیر می باشد که پرسنل خدمات موتوری (‌رانندگان شرکت)‌وکارپردزان،‌کارمند مسئول بیمه پرسنل،‌کارکنان آبدارخانه ی شرکت وکارکنان رستوران وکلیه ی نگهبان های شرکت زیر نظر مدیر اموراداری می باشد.
ازدیگر وظایفی که درحیطه ی امور اداری انجام می شود کنترل ورود وخروج پرسنل درساعات اداری به وسیله کارت های پرسنلی که در نگهبانی درب خروجی دفتر مرکزی وکارخانه قرار گرفته، می باشند.درپایان هرماه کارت های پرسنلی جمع آوری ومورد محاسبه قرار می گیرد وبدین ترتیب ساعات کارافرادواضافه کاروکسرکارآن ها تعیین شده وگزارش مربوط درلیست های گزارش کارکرد تنظیم وجهت محاسبه ی حقوق ودستمزدماهانه ی اشخاص به امورمالی تحویل داده می شود.
ساختار امور مالی شرکت :
امورمالی شرکت سوداشیمی از دوقسمت: حسابداری صنعتی و حسابداری مالی تشکیل شده است .
الف:حسابداری صنعتی
بخش حسابداری صنعتی دارای دونفر کارمند می باشد که مسئولیت حسابداری انبار ( کاردکس انبار) مواداولیه محصولا‌ت تولید شده را انجام می دهندواسناد مربوط راصادر می نمایند.
انواع سندها در حسابداری صنعتی به شرح زیر می باشد:
1-سند خرید مواد اولیه که پس ازخرید موادتوسط شرکت وصدور رسیدانبار مبلغ مربوط به خرید،‌حمل وسایر هزینه های اداری مربوط به خرید مواد اولیه به عنوان قیمت تمام شده مواد اولیه دررسید انبار درج شده وبه حساب انبار مواد اولیه منظور می شود.
2- مصرف مواد اولیه که براساس خروجی انبار مواد وبرمبنای میانگین موزون ( روش انبار داری) قیمت گذاری شده وازانبار مواد اولیه خارج وبه حساب کاردرجریان ساخت منظور می گردد.
3-رسید انبار محصول تولید شده که به صورت روزانه صادر می گردد ودرحسابداری باقیمت استاندارد(که براساس سوابق سالیان گذشته قیمت تمام شده محصولا‌ت شرکت قیمت گذاری شده است.) به حساب انبار محصول منظور می گردد ودرپایان سال انحرافات هزینه های تولید مشخص وتجزیه وتحلیل های مربوط انجام می شود.
4- اسنادحقوق ماهانه ی کارگران کارخانه پس ازمحاسبه به حساب دستمزد کاردرجریان ساخت منظور می شود.
5- کلیه ی هزینه های مربوط به تولید وکارخانه ازجمله آب وبرق وسایر هزینه های مستقیم تولید به حساب هزینه سربارکاردرجریان ساخت منظور می گردد.
6- اسناد مزایای کارگران ازجمله بن کارگری،‌پاداش افزایش تولید، عیدی وسایر هزینه های مربوط به کارگران تولید به حساب دستمزد کاردرجریان ساخت منظور می گردد.
ب:حسابداری مالی
دارای چهارنفر کارمند می باشد که مسئولیت کلیه ی امور حسابداری مالی وبازرگانی رابه عهده دارند .
ازجمله وظایفی که درحسابداری مالی انجام می شود:
1- واردنمودن اطلا‌عات مربوط به حقوق ودستمزد ماهانه به سیستم مکانیزه ی حقوق ودستمزد.
2- محاسبه واخذ پرینت فیش های حقوقی پرسنل.
3- واریز نمودن حقوق محاسبه شده پرسنل به حساب بانکی افراد.
4- صدورسند حقوق پرسنل اداری وغیر تولیدی.

5- صدور اسناد حسابداری هزینه های غیر تولیدی شرکت که شامل صورتهای تنخواه گردان وقبوض آب وبرق و تلفن وکادردفتر مرکزی وسایر هزینه های اداری می باشد.
6- صدور اسناد حسابداری،‌دریافت وپرداخت های نقدی وغیرنقدی شرکت.
7- دریافت ها وپرداخت های نقدی توسط صندوق دار بااستفاده ازبرگه های دریافت وپرداخت نقدی.
*لا‌زم به توضیح است که دریافت ها وپرداخت های غیر نقدی( به وسیله ی چک) دارای فرم های مخصوصی است که توسط حسابداری مورد استفاده قرار می گیرد. فرم برگه های دریافت برای رسید دادن به مشتریانی است که چکهای روز ویامدت دار درازای دریافت کالا‌ به شرکت تحویل می دهند ودرسه نسخه صادر می گردد که نسخه ی اول برای مشتری،‌نسخه ی دوم برای صدور سند حسابداری ونسخه ی سوم جهت کنترل های داخلی بایگانی می گردد.
*نکته ی قابل توجه این است که فرم های چاپی دریافت حتما باید دارای شماره سریال باشند )کنترل های داخلی(
8-واگذاری چک های مشتریان به حساب های جاری شرکت.
9- تهیه صورت مغایرت بانکی حساب های جاری شرکت به صورت ماهانه.
10- ورود اسناد حسابداری به سیستم های مکانیزه ی مالی
11- تهیه وارائه گزارش های ماهانه ی حسابداری اعم ازتراز معین و‌تراز تفضیلی.
12- پیگیری وصول بدهی های مشتریان توسط حسابداری وارائه لیست بدهکاران به صورت ماهانه به مسئولین مربوط جهت پیگیری و مطالبه طلب شرکت.
13- صدور اسناد حسابداری (فاکتور فروش شرکت).
14- تهیه صورت چک های مشتریان به صورت ماهانه ومطابقت جمع چک های فوق بامانده ی حساب چک های دریافتی سیستم حسابداری .
15- تهیه صورت چک های مدت دارشرکت نزد اشخاص وسازمان ها مطابقت جمع چک های فوق بامانده ی حساب چکهای پرداختنی ورفع مغایرت احتمالی حساب فوق الذکر.

.

سلسله مراحل حسابداری‌
مرحله ی اول: جمع آوری اطلا‌عات مالی
دریک سیستم حسابداری باید امکان جمع آوری اطلا‌عات مربوط به معاملا‌ت وعملیات مالی جهت ثبت دردفاتر وجودداشته باشد. این اطلا‌عات ازروی اسناد ومدارک اولیه مربوط به معاملا‌ت وعملیات مالی جمع آوری می گردد.
غالب رویدادهای مالی ازمعاملا‌ت بین موسسه بااشخاص دیگر ناشی می شود که اطلا‌عات مربوط به آن دراسناد ومدارک مثبته نظیر فاکتور خرید وفاکتور فروش منعکس است. برخی دیگر ازرویدادهای مالی ازعملیات داخلی یک سازمان ناشی واطلا‌عات مربوط به آن دراسناد ومدارک داخلی مانند برگ تحویل کالا‌ ازانبار واسناد مربوط به اصلا‌ح حسابها درج می شود.
اسنادومدارک اولیه مربوط به معاملا‌ت وعملیات مالی اهمیت زیادی دارند،‌چون:
الف)‌اطلا‌عات لا‌زم رابرای تجزیه وتحلیل معاملا‌ت وعملیات مالی وثبت دردفتر روزنامه فراهم می کنند.
ب) مدارک عینی هستند که امکان اثبات معاملا‌ت وعملیات مالی رادرآینده فراهم می نمایند، ازاین رواین گونه اسناد ومدارک برای مراجعات ورسیدگیهای بعدی بایگانی ونگهداری می شوند.
مرحله دوم: تجزیه وتحلیل معاملا‌ت وعملیات مالی‌
تجزیه وتحلیل سیستم ها وروشها عبارت است ازمطالعه وبررسی به منظور بهبود بخشیدن به سیستم های خدماتی‌( سرویس دهنده) کنترل کننده وهماهنگ کننده ی عملیات یک سازمان بدین ترتیب تجزیه وتحلیل
سیستم ها وروشها، ‌خطی مشی آینده ی سازمان رامشخص می کند وباایجاد یک روش کنترل صحیح اجرای دقیق طرحهای پیش بینی شده ی آینده ی سازمان راتضمین می نماید. که تجزیه وتحلیل معاملا‌ت وعملیات مالی دراین شرکت براساس اطلا‌عات منعکس دراسناد ومدارک اولیه صورت می گیرد. دراین مرحله به منظورانعکاس معاملا‌ت وعملیات مالی دردفتر روزنامه باید تصمیم گیری شود که چه حساب یا حسابهایی بدهکار وچه حسابهایی بستانکار می شوند.

مرحله ی سوم: ثبت معاملا‌ت وعملیات مالی دردفتر روزنامه
دراین مرحله اطلا‌عات منعکس دراسناد ومدارک مربوط به معاملا‌ت وعملیات مالی برحسب تاثیری که برمعادله حسابداری( معادله ترازنامه) دارند تجزیه وتحلیل وسپس دردفتر روزنامه ثبت می شوند.
مرحله چهارم: انتقال اقلا‌م ازدفتر روزنامه به دفتر کل
پس ازثبت اولیه معاملا‌ت وعملیات مالی دردفتر روزنامه مرحله بعدی که طی دوره مالی انجام می شود انتقال اطلا‌عات به دفتر کل است. انتقال مبالغ ازدفتر روزنامه به دفتر کل به طبقه بندی اطلا‌عات درحسابها منجر می شود.
که مطابق طبقه بندی اطلا‌عات درصورتهای مالی است. درهرموسسه تجزیه وتحلیل معاملا‌ت ونوشتن دفتر روزنامه معمولا‌ براساس فهرست حسابهای دفتر کل انجام می شود. فهرست حسابها شامل عنوان وشماره تمام حسابهای دفتر کل است.

مرحله پنجم : تهیه ترازآزمایشی‌
یکی ازوسایلی که حسابداران برای آزمون صحت مدارک مالی مورد استفاده قرار می دهند ترازآزمایشی است که این امر به حسابداران امکان می دهد که ازتساوی جمع مانده های بدهکار وجمع مانده های بستانکار دفتر کل مطمئن شوند برای آن که بتوان ترازآزمایشی تهیه کرد باید معاملا‌ت وعملیات مالی یک دوره کلا‌ ازدفتر روزنامه به حسابهای دفتر کل .

مرحله ی ششم:ا‌ین مرحله درپایان دوره ی مالی وبه منظور اصلا‌ح،‌تعدیل وبه تاریخ روز رساندن مدارک حسابداری انجام می گیرد.

مرحله ی هفتم: تهیه صورتهای مالی
تهیه صورتهای مالی یکی ازمهمترین وظایف حسابداران است بنابراین به منظور حصول اطمینان ازصحت اقلا‌م مندرج درآنها باید بررسیهای مکرر با دقت کافی انجام گیرد که به ترتیب زیر می باشد:
1-تهیه صورت سودوزیان 2- تهیه ترازنامه‌

مرحله ی هشتم: بستن حسابهای موقت‌
منظور همان تخلیص عملیات دوره ی مالی وانتقال مانده کلیه حسابهای موقت به حساب سرمایه است.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله   36 صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

پایان نامه مکان یابی سیستم های قدرت وتوزیع و نیروگاهها در محیط GIS

اختصاصی از فی گوو پایان نامه مکان یابی سیستم های قدرت وتوزیع و نیروگاهها در محیط GIS دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

فرمت فایل:word  (قابل ویرایش)

تعداد صفحات :96

فهرست مطالب :

فصل اول (GIS)
آشنایی مختصر با GIS 3
مقدمه ای بر GIS 4
تاریخچه ایجاد GIS 5
عناصر اصلی تشکیل دهنده سیستمهای اطلاعات جغرافیایی 6
منابع اطلاعات جغرافیایی ، ورودی GIS 8
فرآیند تحلیل اطلاعات در سیستم جغرافیایی 12
کاربردها و توانایی های سیستم های اطلاعات جغرافیایی 15
روش و مدل پژوهش 16
گردآوری اطلاعات 16
اطلاعات مکانی لازم برای ورود به سیستم 18
خروجی ها 19
نقشه های موضوعی و نمودارها 20
جداول 21
فصل دوم 
مکانیابی در GIS 23
فصل سوم
سیستم های انتقال قدرت 25
خلاصه ای بر تاریخجه برق 26 
آشنایی با مفهوم انتقال و توزیع 27 
اجزا تشکیل دهنده پست 29 
جبران کننده های توان راکتیو و انواع توان راکتیو 31 
اصول کار ترانسفورماتور 32 
حفاظت های ترانس 35 
انواع زمین کردن 36 
ولتاژهای کمکی 37 
اندازه گیری 38 
اینترلاکها 39 
حفاظت 41 
عملکرد رله بوخهلتس 42 
سیستم آلارم 43 
انواع شین و شین بندی در پست انتقال توزیع 45 
تاسیسات شبکه انتقال 45 
توسعه شبکه های انتقال و فوق توزیع 46
اصلاح و بهینه سازی شبکه های انتقال و فوق توزیع 46 
برنامه میان مدت بهبود پایداری و افزایش ایمنی شبکه 48 
تعمیرات خطوط انتقال نیرو 48 
تجهیزات خطوط و پست ها ی انتقال و فوق توزیع 49 
تعیین مسیر خطوط هوایی توزیع 50 
فصل چهارم
نیروگاه ها 53 
شرایط احداث نیروگاه حرارتی 51 
فصل پنجم
مکان یابی سیستم های انتقال قدرت و نیروگاه ها در محیط GIS 56 
تجزیه و تحلیل 57 
پروژه پیاده ساز ی سیستم اطلاعات جغرافیایی شبکه
انتقال و فوق توزیع شرکت برق منطقه ای استان فارس 60 
منابع و ماخذ 93
مقدمه ای بر GIS
یک سیستم اطلاعاتی است که پردازش آن بر روی اطلاعات مکان مرجع یا اطلاعات جغرافیایی است و به کسب اطلاعات در رابطه با پدیده هایی می پردازد که به نحوی با موقعیت مکانی در ارتباط اند. به کار گیری این ابزار با امکان استفاده از شبکه های اطلاع رسانی جهانی، یکی از زمینه های مناسب و مساعد در جهت معرفی توان ها و استعداد های کشور در سطح جهانی است. گسترش روز افزون شبکه کاربران این سیستم ها از جمله نکات اساسی است که می تواند به قابلیت ها و توانایی های این سیستم بیفزاید. در حال حاضر از این سیستم ها بسته به نیازهای هر منطقه یا کشور در بخش های مختلف (مانند مطالعات زیست محیطی، برنامه ریزی شهری و خدمات پستی، مطالعات جمعیتی و مدیریت تأسیسات شهری مثل برق، آب، گاز و ...) استفاده می شود و با گذشت زمان و توسعه سیستم ها، کاربرد GIS به کلیه بخش های مرتبط با زمین گسترش یافته است.
مطالعات حاضر نیز با در نظر گرفتن مسائل فوق در صدد است ضمن معرفی بخشی از توان ها و مزایای این سیستم ها در دسترسی سریع به اطلاعات، تحویل اطلاعات به طور یکجا و با هم، به هنگام سازی، دقت و سرعت بالای عمل، و... کاربرد و نحوه استفاده از آن را در ارتباط با مجموعه اطلاعات علوم زمین مورد بررسی قرار دهد و ارزیابی نماید
تاریخچه ایجاد GIS (مروری بر مطالعات انجام شده)
اولین نمونه از یک GIS ملی، GIS کانادا است که از اواخر 1960 به بعد به صورت پیوسته مورد استفاده قرار گرفته است. در دهه 1970 و 1980 میلادی پیشرفت های قابل ملاحظه ای در فناوری GIS به وجود آمد، به طوری که عبارت « سیستم اطلاعات جغرافیایی» در مورد مجموعه ابزار هایی برای تحلیل و نمایش نقشه ها و ادغام فنون و شیوه های آماری و نقشه ای و کاربرد فراگیر تر آن به ویژه برای تحلیل تأثیرات و خط مشی های دولتی بکار گرفته شد. در حالی که سابقه فناوری GIS در کشور های غربی از جمله کانادا و آمریکا به بیش از 40 سال می رسد، فن آوری GIS در اغلب کشور های جهان سوم بسیار جوان می باشد. از ویژگی های GIS در کشور های غربی هماهنگی بین فناوری و آموزش و کاربرد آن است، در حالی که در کشور های جهان سوم، ورود فناوری قبل از آموزش و مهارت اندوزی مربوط به آن صورت می گیرد.
در ایران اولین مرکزی که به طور رسمی استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی را در کشور آغاز کرد سازمان نقشه برداری کشور بود که در سال 1369 بر اساس مصوبه مجلس شورای اسلامی، عهده دار طرح بکار گیری این سیستم شد. این سازمان در حال حاضر مشغول تهیه نقشه های توپوگرافی 1:25000 از عکس های هوایی با مقیاس 1:40000 می باشد و این فرصتی است برای تبدیل این نقشه ها به ساختار های رقومی و تأسیس پایگاه توپوگرافی ملی که نیاز های کاربران را در زمینه GIS برآورده می کند. 
در همین راستا «شورای ملی کاربران سیستم های اطلاعات جغرافیایی» به منظور سیاست گذاری، برنامه ریزی و هماهنگ سازی فعالیت ها در زمینه GIS، تحلیل نیازمندی ها و همچنین بهره برداری شایسته از کلیه ظرفیت های علمی، فنی و نیروی انسانی در راستای ایجاد و بکاری گیری GIS و با توجه به وظایف سازمان نقشه برداری کشور در خصوص تدوین و ایجاد سیستم های اطلاعات جغرافیایی ملی، در دیماه 1372 تأسیس گردیده است.
فعالیت های اجرایی پروژه ایجاد سیستم اطلاعات جغرافیایی در وزارت صنایع و معادن از فروردین 1371 آغاز گردید و هم اکنون از این سیستم به طور گسترده در ارتباط با فعالیت های آن استفاده می گردد.
از دیگر موسساتی که در زمینه این سیستم فعالیت می کند می توان شهرداری تهران، وزارت مسکن و شهرسازی، وزارت جهاد کشاورزی، موسسه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله و سازمان جنگل ها و مراتع را نام برد. در دانشگاه های کشور تاکنون از این سیستم، چنان که باید به عنوان یک فناوری با قبلیت بسیار بالا برای در اختیار قرار دادن طراحی پروژه ها در رشته های مختلف استفاده نگردیده است. 
عناصر اصلی تشکیل دهنده سیستم های اطلاعات جغرافیایی
GIS بر روی هرمی با چهار طبقه زیربنایی ساخته شده است:
سخت افزار: با توجه به مرحله ای که مطالعات در آن قرار دارد، کاربران می توانند از سخت افزار های موجود در دسته بندی زیر استفاده نمایند:
1- سخت افزار های مرتبط با ورود اطلاعات (صفحه کلید، رقومی کننده، اسکنر و...)
2- سخت افزار های مرتبط با مدیریت اطلاعات (سخت افزار های جانبی رایانه ها مانند ماوس و...)
3- سخت افزار های مرتبط با خروج نتایج (چاپگرها، رسام ها و...)
نرم افزار: برای راه اندازی برنامه رایانه ای لازم است. از معروف ترین آنها می توان به «Arc gis,Arc map,Arc info,Arc view,Espanz,Map info » اشاره نمود که دارای توابع عملیاتی متعددی در جهت تجزیه و تحلیل مسائل و محاسبات آماری هستند و عمدتاً توسط شرکت های بزرگ رایانه ای تولید می گردند. هر یک از این نرم افزارها برای مطالعات خاصی برنامه ریزی شده و دارای محدودیت ها و محاسن خاص خود می باشد. 
اطلاعات: بدون اطلاعات نه هدفی وجود دارد و نه پیشنهادی. تمرکز توجه روی اطلاعات است. در واقع اکثر فعالیت ها برای اطلاعات انجام می شود، زیرا اطلاعات قلب GIS را تشکیل می دهد. کیفیت اطلاعات یکی از مهم ترین موضوعات قابل توجه و اساسی می باشد. کیفیت اطلاعات در ارتباط مستقیم با دقت، صراحت، مبانی علمی، ترکیب اطلاعات، و تحلیل و مدلسازی است.
سازمان و نیروی انسانی: مهم ترین بخش تشکیل دهنده GIS است چرا که سازمان و نیروی انسانی است که عملیات GIS را کنترل می کند. سخت افزارها و نرم افزارهای بسیار قوی GIS بدون پشتیبانی کادر منجر به کارایی مناسب نخواهند رسید. برای اجرای موفق سیستم، سازماندهی نیروهای متخصص و کارامد که در جهت اجرا، بهینه نمودن و نهایتاً راهبری سیستم ها نقش های گوناگونی را ایفا می نماید، الزامی است.
2-عکس هوایی 
منبع دیگر عکس های هوایی می باشد که سال ها در شهرسازی و فعالیت های عمرانی و برق مورد استفاده قرار گرفته است،قدمت عکسبرداری هوایی زیاد نبوده و مقارن با پیدایش صنعت پرواز و هنر عکاسی است.
عکس های هوایی به دلیل این که حاوی اطلاعات زیادی از زمین هستند به کمک آنها می توان بدون تماس و کار گسترده میدانی به شناخت نسبتا جامعی از منطقه مورود مطالعه دست یافت.معمولا عکسبرداری هوایی به منظور تهیه نقشه توپوگرافی انجام می یابد ،و مطالعه کمی و کیفی سرزمین از اهداف بعدی است.از بررسی حوزه نفوذ،محدوده شهر ،تشخیص کاربریهای موجود کیفیت ساختمان ها و بناهای مسکونی ،مطالعه ترافیک و پارکینگ ،مکانیابی ،جهات توسعه ،تراکم مسکونی ،مراحل توسعه و رشد شهر،مکانهای باستانی و تاریخی و همچنین برآورد جمعیت ،با استفاده مناسب از عکسهای هوایی میسر است.
عکسهای هوایی تصویر کامل از تمام عوارض ظاهری است ،با بررسی عکسهای تهیه شده در تاریخهای مختلف ،نحوه گسترش و سیر تحول فیزیکی قابل بررسی بوده و تشخیص علت وجودی هسته اولیه شهر ، راههای امکان پذیر ، سبک بنا و بافت شهری شناخته می شود. 
یکی از کاربردهای با ارزش عکسهای هوایی در بررسی و تشخیص تجانس بین مناطق مختلف شهری است که دارای ویژگی های اکولوژیکی مشابه هستند. این مورد به کاربردی خاص اختصاص دارد. بهره برداری از عکسهای هوایی مستلزم آشنایی با مبانی اولیه تفسیر عکس است. 
در کاربرد عکسهای هوایی ضمن آشنایی با مبانی اولیه و اصول تفسیر از جمله شناخت عوامل موثر و تعیین کننده تفسیر مثل:
1- منبع نور 
خورشید منبع اصلی نور است که پرتو الکترومغناطیسی را منتشر می سازد با توجه به طول موجهای مختلف تشعشع خورشید ، مقدار زیادی از نور به وسیله اتمسفر جذب می گردد و نوری که به رنگهای متنوع دیده می شود طیف قابل رویت نور خورشید هستند.
2- اشیا و پدیده های طبیعی و مصنوعی روی زمین
میزان دریافت نور در پدیده های مختلف زمین متفاوت بوده و شرایط جنس ، رنگ و نوع عناصر در میزان دریافت و بازتاب نور تاثیر مستقیم داشته و خود پایه تشخیص عوارض از یکدیگر است.
3- فیلم و دوربین عکسبرداری هوایی
فیلم و عکس از نقطه نظر قشر حساس از مهمترین و پیچیده ترین عواملی است که می تواند نسبت به بخشهای مختلف طیف نوری حساس و دارای سرعت مشخص باشد و دوربین عکس برداری و عامل تعیین کننده آن عدسیها ، فاصله کنونی و زاویه دید ، در دقت و وضوح تصویر قابل توجه است. شناخت اشیا و عوارض از جمله شکل ، اندازه ، رنگ، سایه، نقش، تن، نحوه استقرار و همجواری عوارض و بافت و آگاهی از زمان عکسبرداری، تفاوت عکسبرداری در فصول مختلف سال، و همچنین در مواردی آشنایی با ابزار و وسایل تفسیر از جمله عوامل مهم شناخته می شوند ولی آنچه از همه موارد یاد شده اهمیت بیشتری دارد، تجربه و ممارست در تفسیر عکسهای هوایی است. 

دانلود مقاله معماری مکان های مذهبی

اختصاصی از فی گوو دانلود مقاله معماری مکان های مذهبی دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

چکیده
مکانهای مذهبی، مساجد، مصلا و.... هموار ه نقش تعیین کننده ای در اعتلای فرهنگ، سیاست، علم و سایر شئونات تمدن ایفا نموده اند. این تحقیق معماری، بدنبال خلق فضایی بمنظور ارائه و انجام فعالیتهای مذهبی و در کنار آن ارائه فعالیتهای خدماتی و فرهنگی تحت عنوان مصلا بزرگ فردیس کرج، می باشد. در بخش شناخت با طرح مباحث مختلف مرتبط با موضوع به بازشناسی عوامل تأثیرگذار در فرآیند طراحی پرداخته شده. در بخش دوم
( کاربرد) ازنتایج حاصل در بخش اول بمنظور خلق فضای معماری بهره گرفته می شود. در این تحقیق سعی برآن شده است تا فرآیند شناخت و کاربرد آن در طراحی معماری رعایت شده و مسیر رسیدن از سئوال به جواب بدرستی طی گردد.
در بخش اول مباحث و موضوعات مطرح شده در سه عرصه دانش معماری یعنی شکل، معنا، و عملکرد می باشند و در بخش دوم پس از تدوین مبانی نظری، اهداف، اصول ومعیارهای طراحی بمنظور شکل گیری ایده اولیه طرح حرکتی از کل به جز طی می گردد و پس از شکل گیری ایده اولیه بمنظور تکمیل فرآیند حرکتی از جزء به کل داشته وایده اولیه در پرتو تأثیرات نظامهای برنامه ریزی فیزیکی و سازماندهی فضایی و نیز نظام نمادین، نظام هندسی، نظام زیبائی شناسی و نظام سازه، به طرح نهای ختم می گردد.

پیشگفتار
بی شک بناهای مذهبی در طول زمان همواره مورد توجه و احترام ملل و اقوام مختلف بوده است و بدین جهت پیوسته کاملترین تجربه های هنری هنرمندان برجسته هر دوره تاریخی در خدمت معماری و تزئین نقوش بکارفته در احداث چنین اماکنی بوده است. این علاقه و توجه و بذل سرمایه های مادی و معنوی نه از باب منافع اقتصادی و مقاصد مادی، بلکه بر مبنای کشش و علاقه ای قلبی براساس گرایش فطری مردم به مکاتب الهی بروز کرده است. چه بسا مردمی که با مشکلات اقتصادی دست به گریبان بوده، اما در سرمایه گذاری بر مظاهر معنوی از جمله بناهای وابسته به مقدسات مذهبی از هیچگونه تلاشی فروگذار نکرده اند بناهای رفیع و باشکوهی که در طول تاریخ برمعابد، مساجد سربرافراشته اند همواره با یک پشتوانه قلبی و عشق حقیقی همراه بوده است. در تاریخ اسلام مکانهای مذهبی همواره در رأس توجه مردم، بویژه هنرمندان معتقد به مبانی دینی قرار داشته است. در دوره هایی که اثری از پیشرفت های علمی در هیچ کجای عالم دیده نمی شود برجسته ترین آثار معماری جهان، از میان مکانهای بزرگ مذهبی اسلام در جای جای سرزمین های اسلام بجای مانده است. اگرچه به علل گوناگون بویژه هجوم نیروهای متجاوز بیگانه به کشورهای اسلامی بسیاری از این ابنیه مهم و تاریخی دچار تخریب وویران شده و آثار مهم مکتوب و میراث فرهنگی مسلمین که دستخوش غارت و آتش سوزی در کتابخانه های مهم جهان اسلام شده است، ما را از گنجینه های مهمی محروم کرده است با این حال آنچه برجای مانده، خود دریچه ای است برای شناخت عظمت معماری بکاررفته در بناهای مذهبی بزرگ اسلامی، بویژه آنکه درمعماری و کاشیکاری بناها مظاهر معنوی و مفاهیم والای مذهبی چه در انتخاب رنگ و چه در انتخاب شکل وفرم بسیار ماهرانه تلفیق شده اند، و فضای بوجود آورنده که انسان شیفته معنویت را بسوی خود می کشاند.
اگرچه متأسفانه بعلت افول قدرت سیاسی جهان اسلام پس از آنکه حاکمیت سیاسی در دست افراد نااهل و فرصت طلبی قرار گرفت، نقش بناهای مذهبی را در سرنوشت اجتماعی و سیاسی و معنوی مردم کمرنگ ساخته، ولی امید می رود در زمان حاکمیت جمهوری اسلامی، مکانهای مذهبی جایگاه ویژه خود را پس از قرنها بازیابد و مجد و عظمت معنوی و حقیقی جهان اسلام بار دیگر احیاء گردد.
مفاهیم مرتبط با موضوع:
مقدمه:
اسلام اندکی پس از ظهور، در تمامی کشورهای پیرامون شبه جزیره عربستان و حتی کشورهای دور دست پذیرفته شد و تمامی عرصه های زندگی خصوصی و اجتماعی آنان را تحت تأثیر قرار داد. همراه با گسترش اسلام مکانهای مذهبی اسلامی به عنوان مهمترین عامل فیزیکی و پایگاه اسلامی در تمام کشورهای متأثر از فرهنگ اسلامی بنا گردید. مکانهای عبادی اسلام تا حدود زیادی مرکز فعالیتهای فرهنگی می باشد ارتباط مکانهای مذهبی اسلامی با مسئولان حکومتی و افراد قدرتمند جامعه و اشخاص مؤمن و سرشناس باعث می شود که چنین مکانهایی همانند مراکز ارتباطی نهادهای اجتماعی عمل کنند. مراسم مذهبی سنتی اهمیت خاص خودشان را دارند و آن اینست که ما را در تجربه جمعی پرستش سهیم می کند اما هرگز نباید فراموش کرد که تجربه مذهبی در درجه اول یک تجربه عملی عشق است. ما می توانیم از کتابها پیروی کنیم، بر قلبها حاکم شویم و نحوه رفتاری خاصی را برگزینیم ولی هیچکدام فایده ای ندارد. این دل است که تصمیم می گیرد و تصمیم دل قانون است.
« مصلا، تعریف و مشخصه های آن»
مصلا یکی از بناهای مذهبی اصلی در اسلام بشمار می آید و اقامه نمازهای عیدین و جمعه نیز از مهمترین عملکردهای آن است اما تفاوت عمده ای بین آن و مسجد نمی توان قائل شد همانگونه که از قول پیامبر اکرم(ص) نقل شده:« هرکجا نماز برپا دارید همانجا مسجد است». بنابراین می توان گفت که در اسلام مسجد لزوماً نشان از ساختمانهای مشخص با ویژگی های مشخصی ندارد. و تنها مشخصه اصلی آن مکانی جهت اقامه نماز می باشد.
واژه مصلا در فرهنگ لغت فارسی به معنای«عیدگاه» ترجمه شده است، محلی برای برگزاری مراسم اعیاد اسلامی و خواندن نمازهای مربوطه، محلی باز و دلگشا و مفرح که در آن ساختمانی نیست و فقط بنایی که محل ایستادن امام و جهت قبله را نشان می دهد می باشد. درمصلا تأکید بیشتری نسبت به بی سقف بودن آن شده است لذا از این جهت تعریف مصلا مکانی روباز جهت اقامه نمازهای عید قربان، عیدفطر و همچنین نماز استسقاء درنظر گرفته می شود.
در ابتدای ظهور اسلام، حضرت محمد(ص) با اینکه منزل خود را تبدیل به مسجد نموده و نمازهای عادی را در آنجا برگزار می کردند، نمازهای غیرعادی همانند نماز اعیاد و باران و... در خارج از شهر که بیشتر زمینهای زراعتی و یا زمینهای بیشتر شبیه به محل خرمن کوبی که صاف و هموار بود برگزار می کردند. پیروی از سنت پیامبر ایجاب می کند تا مرزامکان مصلا را همچون مصلای آن حضرت بسازیم بویژه آنکه روایات فراوانی از پیامبر اکر(ص) و اهل بیت گویای آن است که نماز عیدفطر و قربان در صحرا و یا مکانی روباز برگزار شود.
در روایات آمده است پیامبر اکرم(ص) فرموده اند:« دوست دارم نماز عیدفطر و قربان را زیر آسمان بجای آورم». پیامبر حتی کف مصلای خود را با حصیر و بوریا فرش نمی کرد، زیرا دوست داشت در نمازهای عیدین پیشانی را برزمین عریان بگذارد بطورکلی با بررسی نمونه ای از طرح های مصلا می توان فهمید که اولاً فضای مورد استفاده بعنوان مصلا هیچگاه همانند مسجد ازمعماری سنگین و حجیمی برخوردار نبوده است ثانیاً نمی توان تغییر و تحول عمده و مهمی را در طرح مصلا همانند تحولاتی که در طرح مساجد اتفاق افتاده منظور کرد. اما با توجه به گسترش جوامع و فرهنگ اجتماعی می توان فضاهایی متناسب با نیازهای فرهنگی و اجتماعی جامعه در کنار آن در نظر داشت که در طرح ارائه شده در این رساله تا حدود زیادی به این مطلب توجه شده است.
مسجد: معرفی و سیر تحول آن
« ان بیوتی فی الارض المساجد» مساجد خانه های من در زمین است. اسلام به معنی تسلیم بودن به خواست و اراده خداوند است و خداوند تمام ادیان آسمان خود را به نوعی زیر مجموعه این دین کامل می داند. قبل از دین اسلام و ساخت مساجد خانه کعبه که طراح آن خداوند و مجری آن پیامبران بودند اولین خانه ای بود برای پذیرش توبه آدم و محل عبادت و قیام او، جدار آن فقط یک پوسته است با دری به درون وحجم آن یک مکعب( یعنی منظم ترین حجم با سطوح مشابه و یکنواخت برای آرامش وسکون انسان) چون چها رضلعش بر چهار وجه انسان منطبق است و در او ایجاد سکون می کند. پلانش مربع است و پوسته داخلی آن بدون روزن که حریمی مناسب است که نگاه انسان را از حق برگیرد. ابتدا سقف نداشته و بعداً سقف گذاشته اند.
بعد از ظهور دین مبین اسلام، بناهای مذهبی یکی از اساسی ترین عناصر بافت وساخت و شکل شهرها بوده و هستند، دربین بناهای مذهبی درون شهر و روستا، مسجد جایگاه ویژه ای دارد، مسجد به مثابه برجسته ترین عنصر معمارانه منبعث از دین اسلاام از اولین ازمنه حضور مدنی این دین، با جامعه همراه بوده است. مساجد هم یکی از مخلوقات الهی است و هم بیت الله لذا نباید عظمتی از جنس عظمت دیگر بناها داشته باشد.( مساجد یذکر فیها اسم الله کثیراً) مساجد چنین است که خدا در آنها زیاد یاد می شود. مسجد در واقع محلی برای اجتماع سیاسی- مذهبی اقتصادی و فرهنگی جامعه است. مساجد خانه های خدا در زمین است. همانطوری که ستارگان برای اهل زمین می درخشند مساجد نیز برای ملکوتیان نورافشانی می کنند.مسجد یک فضا و بنای عمومی و یک عنصر شاخص معمارانه است که عمیقاً یک عرصه فرهنگی- مذهبی در تصویر ذهنی شهروندان و شهرسازان متبادر می شود، مسجد را می توان محوری ترین، کانونی ترین، عنصر کالبدی متبلورکننده مدیریت جامعه اسلامی دانست. مسجد کانون عبادتی، اجتماعی و فرهنگی و پویایی است که هرگز نمی تواند از ساختار اجتماعی، و شهری آن جدا شود واژه مسجد در قرآن کریم، با تأکید واضح به خانه کعبه در مکه معظمه چنین آمده است:
« قدندی تقلب وجهک فی السماء فلند لینک قبله ترضیها فول وجهک شطر المسجد الحرام و حیث کنتم فولوا وجوهکم شطره بقره آیه 144» ما توجه تو را به آسمان به انتظار وحی و تغییر قبله بنگریم و روی تو را به قبله ای که به آن خشنود شوی بگردانیم پس روی کن بطرف مسجد الحرام و شما مسلمین هرکجا هستید در نماز روی به جانب آن بیاورید.
مسجد تنها واحد نمونه در معماری اسلامی است که همان اوان طلوع دین مبین ایجاد شد و مسلمانان در طول تاریخ برپایه فرهنگ و تمدنهای بومی و ملی خود، سلیقه ها و شیوه های هنری متفاوتی را در ساخت وساز مساجد بکار برده اند. آنان برترین سبکهای معماری و پدیده های هنری را در مساجد آفریده اند تا جائیک یکی از راههای شناخت فرهنگ و تمدن مسلمانان درهر عصری کاوش در آفرینش های هنری است که در ساخت وساز مساجد بکاررفته است.
مسلمانان بخاطر عظمت و قداستی که برای مساجد قائلند و آن را منسوب به پروردگار می دانند تلاش می کنند خانه خدا را هرچه بهتر و با عظمت تر بسازند. البته معماری بطورعام و معماری مساجد بطور خاص در هر عصر و زمانی از تحولاتی که در عرصه های مبانی اجتماعی، فرهنگی و ... رخ داده تأثیر پذیرفته است. مثلاً معماری دوره هخامنشی مفاهیم قدرت و ابهت و عظمت حاکمان و یا معماری دوران صفویه مفهوم دولت را بنوعی نشان می داده است یا معماری مساجد دوران انقلاب اسلامی یادآور هنر مکتبی است.
تردیدی نیست که اسلام چگونگی بنای مسجد را همچون هر بنای دیگری تا حدود زیادی تابع شرایط زمان و مکان و سلیقه ای افراد قرار داده است زیرا هر زمان و مکان، نوع خاصی از معماری را می طلبید.
مسجد در میان اندامهای دورن هر شهر و روستا و نیایشگاه های همجوار همواره جای ویژه خود را داشته و دارد و از اندامهای دیگر نمایان تر و چشمگیرتر است، مسجد بر دیگر نیایشگاهها همان برتری را داشته که اسلام بر دیگر کیشها دارد.
اولین مسجد:
نخستین مسجد بدست پیامبر با همکاری یاران گرامیش در مدینه ساخته شد که همواره در برگیرنده و الگوی مسجدهای بیشمار و گوناگون بوده است که بدست هنرمندان ما بنا شده است این مسجد که به مسجد نبوی معروف است در مرکز اولین پایتخت اسلامی( یثرب) قرار دارد مشرف به شهر است، این مسجد در ابتدا بعنوان مسجد منذل، بلافاصله پس از هجرت حضرت رسول ساخته شد. ترکیب این مسجد به خانه های حیاط دار آن ناحیه است. این مسجد در ساده ترین حالت ممکن یا مصالحی چون سنگ و تنه درخت نخل، نی و پوست حیوانات ساخته شد و با مردم داری کامل نیایشگاهی را بنیان نهاد که تا سالیان دراز الگوی معماری نو مسلمانانی شد که اگرچه با مصالح متفاوت تر از آن مساجدی را پایه گذاری کردند اما سادگی طرح و بی پیرایگی آن را موخر برروح و نیایش وارتباط با معبود قرار دادند تا هنگامیکه در دوره های بعد نهایت ذوق و هنر هنرمندان در خدمت حکام برای ساخت و تزئین مساجد برای افزایش شهرت و قدرت آنها بکار گرفته سد.
در مسجد پیامبر پس از مدتی و بنا به درخواست صحابه، بخشی از مساحت سمت قبله حیاط پوشیده سد و عنصر شبستان به این صورت بوجود آمد. با رشد و بلوغ دولت نبوی مسجدالنبی در همان زمان پیامبر توسعه یافت و این نشان از کارکرد متنوعی بود که مسجدالنبی بعنوان مهمترین عنصر شهری در یثرب ایفا می کرد. بعد از پیامیبر این توسعه و گسترش چنان بود که چیزی از ساختمان اصلی باقی نگذاشت دراین دوره تا اواخر دوره امام علی(ع) مساجد شهر فضای چندکاربردی داشتند. در زمان عثمان به علت آتش سوزی بزرگی که در مسجد روی داد تغییرات اساسی برای تعمیر مسجد انجام شد در سال 168 تا به شکل امروزی درآمد مناره و گنبد به سبک ترکان عثمانی ساخته شد.
طبقه بندی طرح مسجدها:
پنج طبقه بندی اساسی از طرح مسجد، در هفت سبک منطقه ای متمایز محقق می شود. در سرزمین اعراب، تا اسپانیا، شمال افریقا، یک سالن ستون دار و یک حیاط باز وجود دارد. در افریقای غربی، سالن ستون دار از یک ساخت آجری، گلی برخوردار است. ایران وآسیای مرکزی دارای یک سبک دومحوری چهار ایوانی است. در شبه قاره هند گنبدهای سه گانه و یک حیاط گسترده وجود دارد و در آناتولی همیشه یک گنبد مرکزی، سبک چیینی دارای عمارت هایی در داخل محوطه باغی دیوارکشی شده است. آسیای جنوب شرقی از یک ساختار سقفی هرمی مرکزی برخوردار است.
پس از قرن 4 شاهد تحولی در فرم فضای مساجد هستیم، مساجد چهارایوانه، ماندگارترین فرم در بستر سلوک تحول معماری ایرانی است که اکنون پس از هزارسال فرم مسلط در بیشتر مساجد ایرانی است گرچه خاستگاه مساجد چهارایوانی را عصر سلجوقی اصفهان می دانند اما نباید از تأثیر معماری خراسان در این تحول غافل شد. معماری مدارس خراسانی از جمله غاثیه ومساجدی چون مسجد گوهرشاد در خراسان بزرگ مهمترین نمونه بجا مانده از دوران تیموری و قرن نهم است که درواقع اوج شکوفای این نوع مساجد است.
پس از آن شاهد مساجد عصر صفویه هستیم که اساساً با پوست اندازی نوینی در تزئین و در جامعه شناسی کاربرد شهر، مساجد از دیگر دورانها متفاوت است. مصداق مساجد صفوی بیش ازهمه در اصفهان بویژه در مسجد شیخ لطف ا... و مسجد امام متجلی است.
در سده هفتم هجری اویانها در چهار محوراصلی حیاط مسجد پدیدار گشتند وگویی با این چهار ایوان طرح مسجد کامل گردید است و اگر مسجدی چنین نبود بگونه ای کاستی در آن بشمار می آمد در پیشگاه آن نیز، دربندی بنام پیشخوان و جلوخان جای داشت که بیشتر ساختمانهای وابسته به آن می پیوست( مسجد جامع یزد، مسجد مظفری کرمان) مسجد امام قزوین مسجد امام سمنان و بروجرد) گاهی در پیش درگاه مسجد نیز همانند حیاط و صحن آن آبنما می ساختند( مسجد جامع ورامین ).
تیپ بندی مساجد ایران:
1- مساجد یک ایوانه:
در آن ایوان تالار مستطیل شکلی است که در کنار یکی از اضلاع حیاط و عمود بر آن ساخته می شود.منشأ آن مساکن قبایل بین دریاچه های آرال و خزر است که دارای سقفهای نیم گهواره ای از نی و شاخه درختان ساخته می شد، و برای حفاظت از برف، باران روی این سقفها را با پوست حیوانات می پوشاندند. نمونه مساجد یک ایوانه: مساجد بامیان افغانستان.و مسجد جامع نی ریز در فارس است.
2- مساجد با ایوان و چهار طاقی:
که هرکدام از آنها جداگانه در مسجد بکار گرفته می شوند مزیت این نوع مسجد این است که در تابستان دارای سایه ایوان و هوای آزاد و در زمستان در تالار مربع، نمازگزاراان رااز سرمای طاقت فرسا در امان نگه می دارد. مانند مسجد جمعه اردبیل.

3- مساجد دوایوانه:
در این نوع مساجد عنصر اصلی ایوان است یعنی فضایی با نقشه مستطیل و طاق گهواره ای. استفاده از سایه و هوای آزاد در تابستان علت وجود ایوان جنوبی، و استفاده از آفتاب و هوای آزاد در زمستان علت وجود ایوان شمالی می باشد. دوایوان روبروی هم و با یک محور متقارن به سمت حیاط نگاه می کنند و رواقهایی در طرفین صحن بصورت کلافی این دوا یوان را بهم می بندد. انواع مساجد دوایوانه: مساجد جامع فریومد، ملک زوزن، و گناباد در خطه خراسان.
4- مساجد چهارایوانه:
در وزارت خواجه نظام الملک وزیر ملکشاه سلجوقی( 5ه)این بناها معمول بوده و قدیمی ترین بنای چهارایوانه مربوط به مدرسه بزرگی در خراسان است که به دستور ملک شاه سلجوقی و تدبیر خواجه نظام الملک ساخته شد. اولین مسجد که اساساً در ابتدا با طرح چهار ایوانه ساخته شد مسجد جامع زواره است در شمالغربی نائین و مربوط به قرن هشتم و عصر سلجوقی.
5- چهار طاقی:
بناهایی هستند با پلان مربع شکل و با سقفی از خشت، اساس بناهای آتشکده ای ساسانی چهارطاقی هستند. این سبک در مساجدی از جمله مسجد جامع تبریز و مسجد جامع ملک زوزن کاربرد داشته است.
سیر تحول مساجد در ایران:
با ورود اسلام به ایران وواردشدن تمامی ارزشهای راستین الهی به این مرزوبوم تاروپود جامعه طبقاتی ساسانی یکباره بهم ریخت و طرحی نو برای زندگی در حیات آدمیان پی ریزی شد. جامعه متفرق ایرانی که نتیجه منطقی اختلافات ادیان جاهلی بوده است با پیام جدیدی که ارتش اسلام از سرزمین رسول خدا(ص) برای آنها به ارمغان آورد به ندای فطرت خداپرستانه انسانی خویش گوش فرا می دهد و پس از مدت کمی جامعه ایرانی به دین جدیدی روی آورد. از همین رو نیاز به فضایی عبادی، سیاسی، جماعت مسلمین را واداشت تا به ساختن اولین مسجد در ایران اسلامی اقدام کنند.از این تاریخ مساجد ایرانی سه طریق نیز را طی می کنند.
1- ساخت مسجد به سبک و اسلوب و شیوه مساجد اولیه مسلمانان در سرزمین عربستان
2- تبدیل وتغییر مکان مذهبی جاهلی و بازسازی آنها بصورت معماری مساجد اسلامی
3- شروع حرکت مستقلانه معماری اسلامی
ساخت مسجد به سبک و اسلوب وشیوه مساجد اولیه مسلمانان در سرزمین عربستان:
اولین و مهمترین آثار مربوط به مسجدسازی در ایران از خطه خراسان شروع شد و منظور از خراسان تمامی نواحی شرقی( افغانستان، ترکمنستان و ...) است. خصوصیات این مساجد عبارتند از:
1) سادگی و بی پیرایگی و دوری از هرگونه تزئین وزینت مادی و معنوی
2) پرهیز از ارتفاع بنا
3) استفاده از مصالح بومی یعنی مصالح خو منطقه
ابتدا شکل سرپناهی با ستونهایی از درخت نخل و پوششی از نی و بوریا برای جلوگیری از تابش شدید نور آفتاب است که بعدها همین سرپناه به شبستان تبدیل شد.
شبستان بدون در بود که در جلوی آن حیاط یا فضای باز نیمه محصوری وجود داشت ک بتدریج با گذر زمان و روی کار آمدن حکومتهای سلطنتی به عظمت و شکوه معماری مسجدها افزوده شد، البته در این سبک در ایران ایوان بصورت عنصری از معماری بومی در فضای کالبدی مسجدی مورد استفاده قرار گرفت. مساجد که به تقلید از مسجد مدینه ساخته شده اند عبارتند از: الف: مسجد کوفه میزنطنز( 2ه.ق) ب: مسجد سراور گلپایگان ج: مسجد حاجتگاه
تبدیل و تغییر امکان مذهبی قبل از بازسازی آنها بصورت معماری مساجد اسلامی
در ایران پیش از اسلام مهرپرستی ودین زرتشت رواج داشت. از آنجا که مسلمانان برحسب طریق عقل وشرع از آنچه مفید باشد بهره می گرفتند و هرگز مجوز اعمال تعصبات جاهلانه و مغرضانه را نداشتند از ساختمان آتشکده ها تا آنجا که ممکن بود برای ایجاد مساجد و محل اجتماع مسلمین بهره برداری می کردند منتها از لحاظ کیفی و ماهری فضای آن را کاملاً براساس اعتقادات توحیدی خود منقلب و دگرگون ساختند. درواقع با کمترین تغییرات فیزیکی بزرگ ترین تغییرات کیفی را در جهت هماهنگی با اعتقادات توحیدی خود به شرح ذیل بوجود آوردند:
1) آتش و آتشدان را از مرکز و کانوه فضای داخلی برداشتند و فضا برای حضور جمعی انسانها خالی شد.
2) مردمی که در خارج از فضا، نقش نظاره گر داشتند خود قهرمان داستان و حماسه ساز حادثه شدند، فضا کاملاً متعلق به آنها شد.
3) ضلعی را که به سمت قبله قرار گرفت با دیوار و نماد قبله پوشاندند تا چشم ها از داخل به خارج سیر نکند و آرامش و توجه نمازگزار برای سیر باطنی مهیاترشود.
4) از آنجا که لازم بود بین فضای پاک و آرامش بخش داخلی و مسیر نسبتاً آلوده و پرهیاهوی خارجی کاملاً ازهم تفکیک شود به ایجاد درگاهها، ایوانها، حیاطهای داخلی، درها و دیوارهای خارجی پرداختند. دیوارهای کاملاً پوشاننده درها و درگاهها، پس راهروها و حیاطهای داخلی ایوانها را بوجود آوردند.
5) از آنجا که فضای داخلی چون گذشته فقط سن تئاتر برای اجرای نمایش توسط آتش بانان نبود و اسلام استقبال و هجوم توده مردم را به مراکز می طلبید به سرعت چهار طاقی از هر سمت که ممکن بود توسعه یافتند و به شبستان و تالارهای بزرگ اجتماعی تبدیل شدند که تا آن زمان بی سابقه بود زیرا ساختمانهای بزرگ به سلاطین تعلق داشت نه به مردم عادی.
6) بعدها که شهرها توسعه یافت، این آتشکده که در خارج بافت شهر و بلندی بودند بداخل شهر آمده و از ارتفاع سطح ورودی و همکف آن نسبت به گذرگاه ها و فضای اطراف کاسته شد تا هرچه بیشتر حالت جذب کنندگی داشته باشد.
7) و به ورودی ها رنگ و لعاب تازه ای داده اند که حالت دعوت کنندگی بیشتری داشته باشد.
بناهای باقیمانده از این آئین تبدیل به مساجد شده اند نظیر مسجد یزد که برروی آتشکده بنا شده است و یا مسجد جامع بروجرد که بررسی ها نشان می دهد که برروی آتشکده ای نیمه ویران احداث شده است.
شروع حرکت مستقلانه معماری اسلامی:
بطورکلی مساجد ایرانی به چهار گروه شبستان، چهارطاقی، ایوانی و چهار ایوان تقسیم می کنند.
1) اولین مسجد شبستانی: مسجد فهرج یزد که به اعتقاد اکثر محققان جزء: اولین مساجد قرون اولیه هجری است.
2) مساجد چهارطاقی: همانطور که از نام آنها پیداست شامل چهار ستون در چهار گوشه مربع شکل می باشد که بوسیله چهار قوس در چهار جهت اصلی نمایان شده است وچون از چهارطرف باز بوده، به چهار طاقی شهرت یافته است. بناهای چهار طاقی عمدتاً بعنوان آتشکده مورد استفاده قرار می گرفتند. مانند چهار طاقی نیاسر و خرم دشت در کاشان بعقیده اغلب کارشناسان، شرق ایران بویژه خراساان جایگاه ایوانهاست و ما ایوانهای بزرگ را از دوره اشکانی که قلمرو آنها در شرق ایران بوده در اختیار داریم، و دلیل استفاده از ایوانهای جنوبی دوری از آفتاب تابستانی و استفاده از گرمای زمستان است.
سیر تحول کلی مساجد بعد از گسترش دین اسلام:
با آغاز سده سوم هجری و با گسترش بلاد اسلامی و توسعه شهرها و قریه ها مساجد با شکوه بزرگی در شهرها بنیاد گردید، مدارش علمیه بصورت یکی از کاربردهای عمده مذهبی از درون مسجد به بیرون انتقال یافت و شبستانهای چهل ستون کم کم جای خود را در مسجدهای ایرانی پیدا کردند تا سرانجام در زمان آل کاکویه، گبندخانه ها و چهارطاقی ها بازمینه چهارگوش مربع شکل و گوشه راست ایجاد شد. پیشان ایوان را در ابتدای شبستان اصلی و در میان شبستانهای طرفین طرح نمودند که سه طرف آن بسته و فقط یک طرف آن روبه حیاط باز بود( شبستانهای مسجد جامع اصفهان درزمان آل صفویه و آل کاکویه)

انواع مساجد از نظر دامنه تنوع و حوزه های کارکردهای آن:
چهار گروه تقسیم می شود:
1) مسجدهای جامع و مسجدهای بزرگی که توسط سلاطین، و زراء و حکام ساخته شدند اداره امور این مساجد توسط باانی و با مأموران دولتی صورت می گرفت و آنان در اغلبی موارد به هر کسی اجازه پیش نمازی و یا تدریس در این مکان را نمی دادند. بلکه تنها اشخاصی که مورد تأئید بانی قرار می گرفتند به منصب پیش نمازی یا تدریس برگزیده می شدند.
2) شامل مسجدهای متوسطی می شد که توسط بزرگان محلی، علما و با مشارکت عمومی مردم ساخته می شد. در بسیاری از این مسجدها برای پیش نماز و دیگر افراد مسجد شرط خاصی وجود نداشت و از محدودیتهایی در مسجد نوع اول خبری نبود هرچند باید توجه داشت که بعضی اوقات پیروان هر مذهب برای خود مسجد جداگانه ای می ساختند که پیش نماز و مؤسسان آن از پیروان شاخه های مذهب بودند.
3) شامل مسجد – مدرسه بودند با وجود آنکه تعداد اینگونه بناء کم بود اما اهمیت آن از آنجا بود که دو عملکرد عبادی و آموزشی را همزمان و به موازات یکدیگر ایجاد کرده اند مانند مسجد آقابزرگ درسی شان و مدرسه سید در اصفهان
4) مسجد بسیار کوچکی می شود که عمده ترین و شاید تنها عملکرد آن جنبه عبادی آنها بوده است و تنها در آنجا نماز بجا آورده می شود. مثلاً در نائین مسجدهای کوچکی هستند که مساحتی حدود 10 متر مربع دارند.ا ین مسجدها توسط افراد خیرخواه در محله و یا در امتداد بدنه بازار و مراکز اقتصادی ساخته می شدند.
اجزاء و عناصر
مقدمه
در میان اندامهای درون شهری هر شهر و روستا مسجد همیشه جای ویژه خود را داشته است و از اندامهای دیگر نمایانتر و چشم گیرتر است، نیایشگاه چون بزرگترین ساختمان آبادی بود در آغاز نیازی بدان نداشتند که نشانی ویژه داشته باشد چرا که خودبخود نگاه هر گذرنده ای را بسوی خود می کشد اما پس از گسترش آبادی، نخست با افراشتن درگاههاو نهادن ماهرخ و توق بر بلندترین جای آن و سپس با احداث میل و برج در کنار و نزدیک آن باشندگان آبادی و گذریان بیگانه را به نیایشگاه راهنمایی می کردند.
مسجد مجموعه ای از هنرهای گوناگون است که برروی هم فضا و مکان خاصی را پدید آورده است. فضا و مکانی که برای ایجاد رابطه میان خدا و خلق متناسب باشد فضا و مکانی که درحین شکوه و جلال، آراستگی و تزئین آن ذهن انسان را به جای توجه به خداوند به خود مشغول ندارد و از آنجائیکه در سرزمینهای اسلامی مسجد پایگاه اجتماعی مسلمانان وپناهگاهی برای زندگی پرآشوب بشمار می آمد، به تزئین آن توجهی خاص شده است و می توان گفت اولین جایگاه تجلی هنر اسلامی مسجد بوده است.
طراحی مسجد با توجه به طبیعت و ذات آن مستلزم رعایت آداب و اصول و مفاهیم خاص و بویژه ایجاد فضای با روحیه خاص می باشد. باورها و دستورهای دین تحت عنوان مبانی فرهنگی فضا باید بطور همزمان در فرآیند شکل گیری معماری مشارکت داشته باشند. مساجد ایرانی در کنار مهمترین فضای عبور و مرور و زندگی روزمره مردم، بازارها، میدانها و میدانچه ها و... واقع اند که حکایت از آن دارد که زندگی دنیوی مردم با زندگی اخرویشان درهم آمیخته است.
وعبادت و سلوک در بطن زندگی اجتماعی مردم جاری است و این عبادت که هدف خلقت انس و جن ذکر شده( وما خلقت الجن و الانس الا یعبدون) در ظاهر و باطن جاری است.
لذا عمران و ساخت وساز و مرمت مساجد به تعبیر قرآنی کسی را سزد که نماز برپا دارد و زکات دهد یعنی سهیم و شریک در زندگی اقتصادی و اجتماعی جامعه باشد( انما یعمر مساجدالله من آمن باالله و الیوم الاخر و اقام الصلوه و آتی الزکوه و لم یخش فعنی اولیک ان یکوفو من المهتدین) مسجدهای خدا را تنها کسی تعمیر می کند که به خدا و روز جزا ایمان داشته باشد و نماز برپا دارد و زکات دهد و جز از خدا نترسد. ایشانند که ا مید است از راه یافتگان باشد.
پس طبق استنباط از این آیه شریفه از نمودهای اخلاص ورزی در بنای مسجد آن است که معمار و هنرمند خود درونی به زلالی آب داشته باشند و با آفرینش اثر هنری خود در جستجوی کمال و جمال حقیقی باشد نه درصدد نشان دادن خود باشد.
با توجه به شرحی که در باب بنای مسجد رفت اکنون به شرح اجزاء و عناصر مسجد می پردازیم که هرکدام مکان و هویت خاص خود را دارد و هرکدام از آنها بنوعی خدمات و اطلاعات مورد نیاز را در اختیار نمازگزاران قرارداده و رعایت سلسله مراتب در سازماندهی و ارتباط بین این فضا اعم از درونی و بیرونی کمک شایانی به پالایش ذهن و آمادگی انسان برای عبادت می کند.
اکنون به شرح اجزاء و عناصر مسجد می پردازیم:
جلوخان، ورودی، هشتی، دالان، حیاط، حوض( آب نما)، رواق ها، ایوان ها، گنبدخانه، شبستان، محراب، منبر، دکه یا سکو، مناره، مقصوره، بخش زنانه و مردانه، وضوخانه، سرویس های بهداشتی
1- جلوخان:
از آنجا که استقرار در یک مکان مجهول برای انسان خوشایند نیست و او را از برقراری ارتباط با مکان ناتوان می سازد. آگاهی از حضور در یک مکان و تشخیص نشانه های آن شرط لازم برای حس مکان است. انتقال تدریجی فرد ازبیرون از طریق سازماندهای مدبرانه فضای درون و آرام مسجد آماده می سازد.
فضای قبل از رسیدن به ورودی اصلی جلوخان نام دارد درواقع جلوخان فضایی است که مکان تغییر مسیر حرکت برای ورود به یک بنا و محل توقف و انتظار در جلوی بنا است و این فضا رابط است که توسط آن می توان از بیرون به درون یا بالعکس حرکت کرد. جلوخان جزء فضای شهری است و انواعی دار که از لحاظ سلسله مراتب کارکردی جنبه های عمومی و یا نیمه عمومی دارد. از بعد اجتماعی، معمولاً فضای جلوخان، در ایام و مناسبت های گوناگون محل تجمع گروههایی از مردم و تبادل نظر و گفت و گوی بین آنها بوده است از بعد اقتصادی گاهی محل بساط دست فروشان یا دکان و دکه با مصالح سبک و موقت بوده مانند جلوخان مسجد سلطانی تهران و جلوخان مسجد امام قزوین در کل خصوصیات کالبدی جلوخان باید فضایی گشوده و دعوت کننده باشد.
1- درب ورودی:
3- ورودی : ورودی مسجد آغاز یک دعوت است، مسجد محل تسلیم و سجود است، ورودی مسجد با هویت خاص خود را مطرح می کند و طراحی ورودی اگر بنحوی صورت گیرد که علاوه بر جاذبه بسیار فضایی تعریف شده را تشکیل دهد و محلهایی بر ای نشستن داشته باشد توقف افراد و برقرار ارتباط میان آنها را تسهیل می کند. سردر ورودی بنا بوسیله تزئیناتی نظیر کاشی کاری و مقرنس کاری بیشتر خود را نمایان می سازد، علاوه بر ووردی اصلی که اکثراً در ضلع شمالی می باشد چند ووردی فرعی نیز وجود دارد ورودی اصلی معمولاً فضای طراحی شده بود که رابطه بین فضای درون و بیرون( فعالیت اقتصادی و اجتماعی) بوده مانند مسجد امام قزوین.
4- هشتی:
هشتی مسجد( فضای بسته) بعد از ورودی( فضای نیمه باز) قرار می گیرد. این قسمت به لحاظ عملکردی قاعدتاً باید دارای شکلی دایره مانند باشد زیرا چنین شکلی قادر به ایجاد تمرکز در محیط خواهد بود ولی دایره به دلیل اینکه نمی تواند پاسخگوی سایر نیازهای طراحی از قبیل اضلاعی تعریف شده ومشخص برای انشعاب سایر عملکردها مانند ورودیها، راه پله ، پلان، و... باشد لذا بهتر است به چند ضلعی تبدیل شود وچندضلعی در بهترین نمونه خود هشت ضلعی خواهد بود که از دوران دو مرعبع مساوی برروی هم و بصورت 45 در جه حاصل می شود چرا که در موضوع خط تعادل محیط معماری و انسان وجودخط مستقیم با زاویه قائمه جای بحثی ندارد، اما هنگامیکه زوایا تغییر کند و به سمت حاده و یا منفرجه میل می کند بصورت اشکالی پویا درمی آیند که تنها حالت سکون و آرامش برای آنها استفاده از اجزا و زاویه 45 درجه خواهد بود. بهرحال هشتی به نوعی طراحی می شود که هر یک از اجزای آن دارای شخصیتی تعریف شده باشد و در ضمن امکاناتی را هم برای برخوردهای معمارانه فراهم می سازد.
5- دالان:
از داخل هشتی نمی توان مستقیماً به سمت حیاط( صحن) راه یافت شاید علت اصلی اینکه انسان مستقیماً نمی تواند به صحن راه یابد یکی فقط حفظ سلسله مراتب و احترام و دیگری عدم سهل الوصول بودن محیطهای مختلف می باشد چرا که سهل الوصول بودن با یک محیط هیچ اثری بر ذهن عابر نخواهد داشت به همین خاطر در معماری مسجد که همواره باید یک رابطه تأثیر و تأثری متقابل بین فضا و انسان برقرار باشد، بعد از ادامه یک منظر یا دید از صحن دسترسی مستقیم عابر به صحن را تا حدی منحرف کرده پس او را بوسیله دالان هایی که در دوطرف هشتی قرار دارد به سمت حیاط هدایت می کند.
6- حیاط یا صحن:
یکی از عناصر مهم معماری مساجد اسلامی صحن است و بدلیل پیروی از طرح اولین مسجد جهان( مسجدالنبی) طرح مربع یا مستطیل است بعنوان فضایی محصور تعریف شده و قابل ادارک با شکل منظم هندسی خود بر تباین میان فضایی کاملاً سازمان یافته با فضای نامنظم اطراف بمنظور دستیابی به تعادل فضایی تأکید داشته است صحن مسجد فضایی باز است اما متفاوت با فضای با بیرون از مسجد که در درون و مرکز بنا قرار می گیرد شکل آن مستطیل و یا مربع و در محور اصلی اضلاع آن ایوانها قرار دارند که بصورت نیمه باز و متصل کننده حیاط به فضای بسته می باشند. حیاط ارتباط دهنده فضای مختلف است چشم انداز فضاهای مختلف به حیاط می باشد که کشیدگی و فرم حیاط در محور قبله می باشد. شکل و تناسبات حیات عامل مهمی در ایجاد عظمت و شکوه برای این مکان مقدس است.

7- حیاط خلوت:
8- حوض یا آب نما:
هنگام ورود به حیاط علاوه بر همه عناصر معماری اطراف آن، در وسط و نقطه عطف یک حوض ویا آب نما خواهیم دید این کار هم کاربرد فیزیکی و مادی دارد و هم برای تذکر و تجدید خاطر و پیوند با اعتقادات ناب و زلال است آب نماهای مساجد نه در ارتفاع قرار می گیرد که نتواند آنچه را در خویش دارند به نمایش گذارند و نه غالباً منضمایی چون فواره دارند که برهم زننده سطح آرامش باشد بلکه آنچه مهم است القاء و تشدید آرامش است. در بعضی از مساجد چون مسجد عتیق شیراز برروی حوض یک سکو یا تختگاهی بنام خدای خانه ساخته اند که پایه های آن در حوض بوده و جهت تلاوت قرآن مؤمنین و دوراز مردم عادی.
9- رواقها:
فضای آرام و خلوت را برای خود یا افرادی که بخواهند در تنهایی به عبادت بپردازند فراهم می آورد. رواق فضای نیمه باز و حجم پشت آن فضای بسته است. رواقها بیشتر در کشورهای اسلامی حوزه مدیترانه، هند، و پاکستان بکار گرفته می شوند.
10- ایوانها:
ایوانها عناصر مشخصه ای هستند که در حیاط با تناسب و کشیدگی خاص خود در آکس ها مطزح می شوند. ایوانها محل اتصال بین فضای باز حیاط وفضای بسته شبستان می باشند در اکثر موارد به دلیل اهمیت آکس و محور قبله ایوانهای شمالی و جنوبی از ارتفاع بیشتری برخوردارند. عناصری مانند گلدسته، مناره، و برج ساعت برروی ایوانهای شمالی و جنوبی قرار می گیرند که این نیز به دلیل اهمیت بیشتر این دو ایوان است. از ایوانهای شرقی و غربی بیشتر بعنوان فضای مدرسی استفاده می شود.سقف ایوانهای(کم عمق) عموماً نیم کره و نیم گنبد هستند و در ایوانهای عمیق نیز سقف بصورت گهواره ای یا طاق آهنگی استفاده می شدند مانند ایوان درویشی در مسجد جامع اصفهان.

11- گنبدخانه:
مربع شکل است که گویی خانه کعبه را بعنوان الگوی خود انتخاب کرده وقتی وارد گنبدخانه می شویم به آرامش و عدم حرکت بصری نیازمندیم نقشه گنبدخانه نمی تواند به شکل مثلث یا دایره و یا چندضلعی باشد زیرا این اشکال هر یک دارای خصوصیات ذاتی هستند که نمی توانند با عملکرد و محتویات نماز انطباق لازم را داشته باشند. مثلاً بدلیل گوشه های شکسته و زوایای حاده خود، یک فرم دینامیک و متحرک است که هیچ نقطه آن آرامش و سکون ندارد. دایره نیز شکلی است که انسان را به سمت مرکز یا برروی محیط خود به چرخش واداشته است و ایستایی یا سکون لازم را ندارد در حالیکه برای نماز به آرامش و سکون نیاز داریم و تنها شکل مورد احتیاج مربع است زیرا هم آرامش و سکون را برای حضور قلب فراهم می آورد و مضافاً اینکه شکل متعادلی است که هیچ نقطه جهت دهنده خاصی نیز در خود ندارد سابقه احداث گنبد به پیش از اسلام برمی گردد، بنای گنبد یک روش سازه ای وفنی بوده است. گنبد سنبل آسمان است و اصولاً به دلیل انحنایش، نشانه روح و عالم مجردات تلقی می شود و تصور مجردات بصورت خطوط راست و زاویه دار به ذهن هیچکس خطور نمی کند. قوس و گنبد هم چنین تاق ها را می توان تمثیلی از انسان نمازگذار و در حالت اساسی که ارکان نمازند( رکوع و سجود) مطرح کرد، قوس نمادی از حالت نمازگزار و رکوع و سجده است. دورگردن بلند گنبدها نورگیرها تعبیه شده اند که هم سنگینی بنا را متعادل می کند و هم نورکافی و غیر مستقیم را بداخل هدایت می کند. گنبد با انحنای نرم و ملایم خود به طرف بالا گرائیده و از کصیر تنوع به واحد یکتا منتهی می شود که اشاره به یگانگی خدا دارد. نمادی است از آسمان بی انتها که آدمی در دیده خود به نامحدود می نگرد.
12- شبستان:
بیشترین سطح فضای بسته در مساجد به شبستانها اختصاص یافته که در سمت جنوبی مسجد و طرفین گنبدخانه قرار دارند. از شبستان برای عبادت و ادای نماز تجمع و تدریس نیز استفاده می شود تدریس بیشتر در شبستانهای شرقی و غربی انجام می گیرد. دید شبستانها عمدتاً بداخل صحن( حیاط) اصلی بوده و روزنه هایی که در بدن طراحی گردیده فقط امکان نورگیری را ممکن می سازد. اندازه سالن نماز براساس مقیاس m 85/0 فضا برای هر فرد نمازگزار است شبستان تجلیگاه وحدت مسلمانان است که وورد افراد به آنجا همه امتیازات دنیوی آنها را ازمیان می برد.
13- محراب:
محراب قلب مسجد است و همچون چراغی است که با نور خود جهت کعبه و سمت خدا را می نمایاند.محراب یک فضای مستقل نیست، یک منشاء و یک جهت است به مفهوم یکی بودن هدف و یکی بودن مسیر تعالی انسانها.
مسجد پیامبر تا زمان خلفا فاقد محلی بنام محراب بوده است. عمربن عبدالعزیز اولین کسی است که در مسجد، محراب ساخته است. از قرآن مجید استفاده می شود که محراب در ادیان پیشین وجود داشته است(محراب حضرت سلیمان – زکریا- و مریم(ع)). البته محراب داخل نهی شده است( محراب داخل محرابی است که زیاد در دیوار مسجد فرو رفته باشد و بگونه ای که دیوار محراب باعث شود میان امام با مؤمنینی که در صف اول در دو طرف او قرار گرفته اند، فاصله ایجاد شود. محراب در لغت از ریشه حرب است ضمن آنکه جهت قبله را القا می کند محل نبرد با شیطان است. مقررات مسلیمن بارای اعمالشان و از جمله نماز جماعت عجیب است، امام در محل حرب می ایستد و مؤمنین در پشت سر او البته امام باید پائین تر و حداکثر هم سطح مؤمنین قرار گیرد که خود نشانه ای است از رهبری وی نه پنهان شده در پشت جامعه.
ویژگی محراب فرورفتگی است که جهت حرکت و عبور معنوی را نشان می دهد و ثانیاً غالباً از قوس و تاقی در رأس خود بهره می گیرد که مشابهتی به گنبد و کلیت مسجد دارد و ثالثاً محراب کلاً محاط شده در آیات قرآنی به خط خوش و فرم و رنگهای عناصر محراب، فرم های انتزاعی هندسی و آبی و ... هستند که القاءکننده آرامش و سکوتند و نه محرک و مهیج و کاذب.

14- منبر:
در اسلام منبر برای پیامبر ساخته شد که یا محل نشستن سه پله داشت بلندای آن در ذراع طول وعرض آن یک زراع بوده است که در سال هفتم یا هشتم ه.ق ساخته شد. و تا سال 654 ه.ق موجود بوده که بر اثر آتش سوزی مسجد پیامبر از بین می رود. منبر نمادین و سمبلیک است و نوعی سنت و بزرگداشت راه و روش یاد پیامبر می دانند. جاسازی منبر در جهت قبله مسجد ترجیح دارد واین کار سبب می شود تا شنوندگان هنگام گوش دادن به وعظ و سخنرانی و آمین گفتن روبه قبله باشد زیرا ضمن نشستن روبه قبله بویژه در مسجد و در دعاکردن مستحب است و از طرفی هرگاه مجال سخنرانی بین دو نماز باشد نیازی به آرایش مجدد دوباره مجلس نیست، محل قرارگیری منبر همیشه در کنار محراب است.
15- دکه یا سکو:
در مساجد جامع بزرگ و نیز در مصلاها با توجه به اینکه امام جماعت در جلوی صفوف نمازگزاران و در بعضی موارد حتی در حد یک پله پائین تر از آنان می ایستد.توسط نمازگزاران صفوف عقب دیده نمی شود و بنابراین حرکات جمعی نمازگزاران صفوف عقب به صفوف جلو وابسته بوده و ممکن است بصورت یکپارچه انجام نگردیده و چند لحظه پس وپیش باشد برای رفع این اشکال این سکوها تعبیه می شود.
16- مناره:
در لغت بمعنای جایگاه نور است نام دیگر آن مأذنه عساس و صومعه( محل اذان گفتن و یا گلدسته) مسجد پیامبر مناره نداشت بلال هنگام اذان گفتن برروی دیوار بالای مسجد رفته و اذان می گفت. اصل مناره مربوط به آتش پرستان است زیرا در بالای مناره آتش می افروختند تا مردم نظاره کنند و بپرستند، د رگذشته مناره ها که نقش میل راهنما در کنار جاده ها و ابتدای شهر و در کنار مساجد، کاروانسرا و مدارس و... قرار داشتند و به دلیل روشن کردن آتش برفراز آن برای راهنمایی مسافران که شب هنگام از راههای دور به طرف شهر می آمدند به مناره یا محل نور معروف شد مسلمه بن مخلد انصاری فرماندار معاویه در مصر اولین کسی بود که به فرمان معاویه برای مسجد مناره ساخته است. مناره عنصر دعوت کننده نشانه عروج و عضو مسلط بر کالبد شهر است مناره هم نمادی هنری و هم متذکری شنیداری و هم تمثیلی کالبدی از حرکت و عروج و اشاره به آسمان، مناره را می توان سمبل اساسی ترین و اولیه ترین حالت نمازگزار( قیام) دانست. پلکان های مناره از داخل بصورت مارپیچ است وهرچه به طرف رأس مناره پیش می رود پهنای پله کمتر و با ریکتر باشد. قدیمی ترین مناره با برج راهنمایی موجود در ایران میل اژدها مربوط به دوره اشکانی در غرب نورآباد ممسنی است که بطول هفت متر است. مناره واضح ترین عنصر معمارانه ای است که روایتگر مکان تقدس در فضاست. ریشه لغت کلمه منارا ز تاروپود است که معنایش روشنایی را تداعی می کند. مناره در حال حاضر با توجه به وجود رادیو و بلندگو و ... یک بخش ضروری برای مسجد نیست اما معمولاً هم آنرا حذف نمی کنند زیرا معتبرترین و مشخص ترین بنای هر شهر و روستا یا محله می تواند باشد.
مناره بصورتها ی چهار، هفت، هشت، و یا دوازده گوشه یا گرد ساخته می شود.زیباترین مناره های زوجی ایران در زمان صفویه احداث شدند که نمونه ای زیبایی آن مناره های مسجد امام خمینی( ره) اصفهان و یا مسجد( مدرسه) چهارباغ اصفهان است.
17- مقصوره:
اتاق کوچکی است که مخصوص امام جماعت و دارای یک دریچه کوچک که مردم تنها از طریق آن امام جماعت را می دیدند. درباره تاریخ پیدایش مقصوره به عثمان خلیفه سوم برمی گردد و علت این کار ترسی بود که پس از کشته شدن خلیفه دوم برای عثمان پیدا شده بود.گروهی مروان بن حکم را اولین سازنده آن می دانند و گروهی معاویه را پس از آنکه یکی از خوارج بنام برک بن عبدالله در نماز به او حمله کرد و او همواره بیم ترور داشت. البته تفکیک گروه بندی در اجتماع نماز خلاف تعالیم علیه اسلام و سنت پیامبر بوده است لذا وجود چنین مکانی امروزه مردود است.

16- مناره :
بطورکلی از چهار جزء تشکیل شده: 1) پایه 2) ساقه 3) سرپوش یا تاج 4) رأس
پایه: در جایی ساخته می شود که آنقدر حفر شده باشد که به زمین سخت برسد و بتواند ساقه و پیکر بنا را نگه دارد.
ساقه مناره: برروی چنین پایه ای که بصورت مربع یا هشت گوشه است به شکل استوانه ای یا مخروطی ساخته می شود. نورگیری قسمت پلکان توسط حفره هایی که در دیوار ساقه ساخته می شود تأمین می شود.
سرپوش یا تاج: جایگاهی برای مؤذن است و شکل آن مطابق ساختمان بدنه و ساقه است.
رأس: بر بالای تاج مناره سایبانی قرار می گیرد که عموماً حامل گلدسته ای بر بالای خود می باشد. گاهی برای یک مأذنه دو رأس مزدوج ساخته می شود.
17- درب ورودی:
در ب ورودی در بلندای کامل و با کارهای هنری زیبا و شکوهمند اسلامی طراحی شود. همچنین در ورودی باید چند پله از کف خیابان یا گذر، بالاتر باشد تا عابرین را به موقعیت و اهمیت مسجد متوجه سازد. قابل ذکر می باشد که برخی از فضاهای مسجد دارای دربهای دیگری نیز می باشد که در طراحی به ارتباط آنها باید توجه شود.

18- حیاط خلوت:
بمنظور ایجاد فضاهای بهداشتی و آبریزها باید فضایی را طراحی کنیم تا:
الف: براحتی بتوان از آبریزها با توجه به شرایط تراکم رفت و آمد استفاده کنیم.
ب: بعنوان فضای جنبی مورد استفاده قرار گیرد.
ج: استفاده از آبریزهای زنانه و مردانه بطور جداگانه و با رعایت موازین شرعی و ترجیحاً در دو قسمت جداگانه از طریق حیاط خلوت انجام گیرد.
د: در مواردی که سطح آبهای زیرزمینی بالا باشد هدایت فاضلاب به مادرچاه در حیاط خلوت اجرا می شود، تا در مواقع تخلیه و تعمیرات در چشم انداز عام نباشد.
ه: ورودی زنانه و پارکینگ مسجد می تواند از حیاط خلوت( یا مسیر دیگری) صورت گیرد. بطوریکه هر مراجعه کننده بتواند بآسانی قبل از ورود به شبستان وضو بگیرد و خود را مطهر سازد.
برای دادن سرویس و خدمات به مراسم می توان در حیاط خلوت یک مطبخ نیز طراحی کرد. مطبخ می تواند در طبقه زیرین نیز طراحی و اجرا شود.
19- سرویس های بهداشتی:
توالت باید گود وهرمی شکل ساخته

مکان یابی دفاتر اسناد رسمی

اختصاصی از فی گوو مکان یابی دفاتر اسناد رسمی دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

مقاله با عنوان مکان یابی اسناد رسمی در فرمت ورد در 12 صفحه و شامل مطالب زیر می باشد:

اشاره
مقدمه
مکان‌یابی صحیح
اهمیت و ضرورت تحقیق
اهداف تحقیق
فرضیه‌های تحقیق
تعریف متغیرها
تعریف‌ها
مبانی نظری تحقیق
پیشینه تحقیق
نظریه‌های مکان‌یابی عمومی‌و تجزیه و تحلیل آنها
شاخص‌های مکان‌یابی

بررسی اثر میراگرهای اصطکاکی در کاهش تغییر مکان جانبی طبقات در قابهای مهاربندی واگرا و همگرا

اختصاصی از فی گوو بررسی اثر میراگرهای اصطکاکی در کاهش تغییر مکان جانبی طبقات در قابهای مهاربندی واگرا و همگرا دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

در سال هاى اخیر تلاش هاى جدى به منظور توسعه مغهوم اتلاف انرژی به عنوان یک تکنولوژی کاربردی جهت مقابله با زلزله صورت گرفته است. اساس روش هاى تحلیل و طراحى امروزى بر مقاومت در برابر بارهاى جانبى استوار مى باشد. سیستم هاى غیر فعال اتلاف انرژی که میراگر اصطکاکى (Friction Damper) به عنوان یکى از انواع این سیستم ها مى باشد، امروزه مورد توجه فراوان قرار گرفته اند. استفاده از این سیستم ها باعث تمرکز اتلاف انرژی در میراگرها شده و در نهایت تقاضاى اتلاف انرژی در اعضاى اصلى سازه (تیرها، ستون ها و مهاربندها ) کاهش می یابد. هدف از این تحقیق، بررسى عملکرد قابهاى فولادی دارای مهاربند همگرا و واگرا با میراگر مى باشد و رفتار این قابها با قابهاى با مهاربند همگرا و واگراى بدون میراگر مورد مقایسه قرار گرفته است، و در نهایت مقایسه عملکرد کاهش لرزه اى این دو سیستم مى باشد. تمام نمونه هاى مورد مطالعه با نرم افزار ETABS به صورت سه بعدى به منظور دستیابى به یک مدل واقعى و به صورت بهینه طراحى شده است و سپس تحلیل تاریخچه زمانى غیرخطى دینامیکى در نرم افزار SAP2000 بر روى یک قاب دو بعدى (با میراگر و بدون میراگر) از این نمونه ها انجام شد. پاسخ لرزه اى قابها به شاخص تغییر مکان نسبى طبقات مورد بررسى قرار گرفت. نتایج تحلیل و بررسى ها نشان مى دهد که استفاده از میراگرهاى اصطکاکى در قابها نسبت به قابهاى با مهاربندى همگرا و واگرا موجب مى شود که پاسخ لرزه اى سازه به صورت چشمگیری کاهش یابد.

سال انتشار: 1392

تعداد صفحات: 7

فرمت فایل: pdf