بیان مسئله
معضل اعتیاد را می توان مهمترین مسئله و آسیب اجتماعی سال های اخیر دانست. ویژگی خزنده و پیش رونده اعتیاد بر امیت و حساسیت مسئله می افزاید. به دلایل مختلف هر روز بر تعداد کسانی که به مصرف مواد مخدر وابسته می شوند، افزوده می گردد. به نظر نمی رسد آمارهای رسمی بیانگر تمام واقعیتهای موجود باشند حتی اگر بپذیریم که آمارهای موجود تعداد واقعی معتادان را معین می کنند نیز ماهیت مسئله تغیر نخواهد کرد.
علیرغم اینکه در سراسر دنیا بسیاری با اعتیاد دست به گریبانند، هنوز شیوه ای که بتوان این بیماری را به طور دائمی و قطعی درمان کرد یافت نشده است. حتی پس از اینکه معتاد مصرف مواد مخدر را برای مدت طولانی قطع نماید احتمال بازگشت به اعتیاد وجود دارد.
متأسفانه این روزها با تعداد فزاینده مراکز کلینیک هایی رو به رو هستیم که در مقابل دریافت وجوه و مبالغ قابل توجهی فقط نسبت به ترک فیزیکی معتادان اقدام می کنند. در مقابل دریافت وجوه و مبالغ قابل توجهی فقط نسبت به ترک فیزیکی معتادان اقدام می کنند. در میان معتادان بسیاری را می توان یافت که تمایل به قطع مصرف مواد مخدر دارند ولی تلاش های مکرر آنها برای قطع مصرف به شکست می انجامد. آنها معمولاً دوره ترک جسمی را با موفقیت پشت سر می گذراند اما بعد از مدتی به شرایط گذشته باز می گردند.
هنوز علت قطعی و مشخصی برای بازگشت مجدد به اعتیاد معرفی نشده است. پژوهشهای مختلف عوامل متعددی را درباره بازگشت ارائه کرده اند. با توجه به اینکه طبق بررسی های انجام شده، دلایل قطعی و کامل برای این امر ارائه نشده است، در این پژوهش قصد بر آن بوده است که بدون هیچگونه پیش فرضی به شناسایی عواملی که به روی آوری مجدد به اعتیاد مؤثر هستند پرداخته شود و در صورت رسیدن به نتیجه راه حلی پیشنهاد گردد.
اهمیت موضوع
اعتیاد به مواد مخدر فرایندی تکرار شونده برای بسیاری از کسانی است که به مصرف مواد مخدر وابسته می شوند. آنها معمولاً به عنوان تفریح، راهی برای درمان بیماری و کنجکاوی تحریک، همسالان و … مصرف را آغاز می کنند و به تدریج میزان و دفعات مصرفشان افزایش می یابد. تا زمانی که معتاد آنچه را مطلوب اوست، بدست می آورد، نمی توان امیدوار بود به قطع دائمی مصرف دست یابد. در طی این فرایند. بسته به شدت مصرف (سوء مصرف یا وابستگی) او به تدریج ناچار می شود برای ادامه مصرف از بسیاری از امور چشم پوشی کند و آنها را از دست دهد. تزلزل موقعیت اجتماعی و شغلی، از هم پاغشیدگی سیستم خانواده و … از جمله تبعات فرایند پیش رونده اعتیاد هستند. ممکن است معتاد برای به دست آوردن مجدد برخی موقعیت های از دست رفته و برای اینکه بتواند شرایط مناسب تری را برای مصرف مهیا کند، به صورت موقتی اقدام به قطع مصرف نماید. اما بسیاری از اوقات قطع مصرف دائمی و حتی طولانی مدت هم نخواهد بود.
گاهی برای این فرایند پایانی نیز وجود دارد. نقطه ای که دیگر هیچ نوع ماده مخدری قادر نیست نیاز فرد را تأمین کند و افزایش میزان مصرف نیز او را کمک نخواهد کرد پدیده تحمل در این شرایط عده کمی با قرار گرفتن در موقعیت مناسب بهبود خواهند یافت و عده بیشتری گرفتار زندان، بیماری های مختلف روانی، فرار از خانه و حتی مرگ خواهند شد. با تمام این مشکلات شاهد هستیم که معتادانی که شانس بهبودی می یابند دارای مشلات زیادی هستند از یک طرف اطرافیان نسبت به آنها اعتماد ندارند که خود باعث کاهش اعتماد به نفس بیماران می شود و از طرفی جامعه آنها را نمی پذیرد و نگفته پیداست که بهبود در خلاء صورت نمی گیرد. حتی اگر در این شرایط هم فرد بهبود پیدا کند در نهایت باید به جامعه باز گردد بنابر این بررسی شرایط و عوامل علل روی آوری مجدد معتاد به دامن اعتیاد می توان ارائه کند کننده راهکارهایی برای طریقه برخورد خانواده و جامعه با معتاد باشد.
بیشتر اوقات فرایند بهبودی در قالب یک فرایند ناقص مورد بررسی قرار گرفته است.
هیچ شیوه درمانی تاکنون نتوانسته است به این امر به صورت همه جانبه بپردازد.
جای تأسف است که بخصوص در ایران افق دید در بسیاری موارد به سم زدایی محدود شده است. مراکز درمانی حتی اگر تا مدتی طولانی پذیرای معتاد باشند، پس از آنکه دوره درمان پایان یافت،برای معتادی که اکنون به زعم آنها بهبود یافته است، برنامه ای ندارند.
به طور مسلم این شیوه های درمانی عوامل مؤثری را دست کم یا نادیده گرفته اند و برنامه مناسبی برای رو به رو شدن با آنها ندارند و یا علمی در مورد مقابله با آن ندارند.
شاید علت اصلی عدم شناخت نسبت به این عوامل است که نهایتاً به ناتوانی در کنترل آنها منجر می شود. پژوهش حاضر بر پایه این فرض صورت گرفته که در صورت انجام مداخله به موقع و موفق در فرایند اعتماد، می توان زمان رسیدن به نقطه ای را که دستیابی به بهبودی میسر می شود، کوتاه تر کرد و تأثیر عوامل تهدید کننده بهبودی را کاهش داد و شناخت بیشتری به علل بازگشت پیدا کرد در راستای تلاش برای تحقق مداخله مطلوب لازم است اطلاعات و تحلیل دقیقی در مورد علل روی آوری مجدد به اعتیاد در اختیار مداخله گر قرار گیرد. به عبارتی مداخله گر باید بداند در چه شرایطی بهبودی فرد معتاد ثبات و دوام بیشتری برخوردار است و بالعکس. با پاسخ به این سؤال مداخله به تنظیم طرح کمکی برای ایجاد شرایطی که معتاد بهبودی سریعتر و پایدارتر دست یابد، رهنمونه نخواهد شد.
تحقیق بررسی علل تعیین دستیابی عوامل موثر در بازگشت معتادان به اعتیاد بعد از ترک مصرف مواد 62 ص - ورد
