واژه ای است که در زمینه های متعدد و رشته های گوناگون از قبیل فلسفه ، جامعه شناسی ، معماری وشهر سازی بطور وسیع استفاده می شود. لیکن تکثر کاربرد واژه فضا به معنی برداشت یکسان از این مفهوم در تمام زمینه های فوق نیست بلکه تعریف فضا از دیدگاه های مختلف قابل بررسی است .
مطالعات نشان می دهد با وجود درک مشترکی که به نظر می رسد از این واژه وجود دارد تقریبا توافق مطلقی درمورد تعریف فضا در مباحثی علمی به چشم نمی خورد و این واژه از تعدد معنایی نسبتا بالایی برخوردار است و تعریف مشخص و جامعی وجود ندارد که در برگیرنده تمامی جنبه های این مفهوم باشد فضا یک مقوله بسیار عام است . فضا تمام جهان هستی را پر می کند و ما را در تمام طول زندگی احاطه کرده است و ..
فضا ماهیتی جیوه مانند دارد که چون نهری سیال تسخیر وتعریف آن را مشکل می نماید . اگر قفس آن به اندازه کافی محکم نباشد ، به راحتی به بیرون رسوخ می کند و ناپدید می شود فضا می توان چنان نازک ووسیع به نظر آید که احساس وجود بعد از بین برود ( برای مثال در دشتهای وسیع ، فضا کاملا بدون بعد به نظر می رسد ) و یاچنان مملو از وجود سه بعدی باشد که به هر چیزی در حیطه خودمفهومی خاص بخشد.
با اینکه تعریف دقیق و مشخص فضا دشوار وحتی ناممکن است ولی فضا قابل اندازه گیری است . مثلا می گوییم هنوز فضای کافی موجود است یا این فضا پر است . نزدیکترین تعریف این است که فضا را خالی در نظر بگیریم که می تواند شیء را در خود جای دهد و یا از چیزی آکنده شود. نکته دیگری که در مورد تعریف فضا باید خاطر نشان کرد این است که همواره بر اساس یک نسبت که چیزی از پیش تعیین شده و ثابت نیست . ارتباطی میان ناظر و فضا وجود دارد . بطوری که موقعیت مکانی شخص فضا را تعریف می کند و فضا بنا به نقطه دید وی به صورتهای مختلف قابل ادراک می باشد.
سیر تحول تاریخی مفهوم فضا
فضا مفهومی است که از دیرباز توسط بسیاری از اندیشمندان مورد توجه قرار گرفته و در دوره های مختلف تاریخی بر اساس رویکردهای اجتماعی و فرهنگی رایج به شیوه های گوناگون تعریف شده است .مصریها و هندیها با انکه نظرات متفاوتی در مورد فضا داشتند ، اما در این اعتقاد اشتراک داشتند که هیچ مرز مشخصی بین فضای درونی تصور ( واقعیت ذهنی ) با فضای برونی ( واقعیت عینی) وجود ندارد در واقع فضای درونی و ذهنی رویاها ،اساطیر وافسانه ها با دنیای واقعی روزمره ترکیب شده بود.
آنچه بیش از هر چیز در فضای اساطیری توجه را به خود معطوف می کند جنبه ساختی و نظام یافته فضاست ، ولی این فضای نظام یافته مربوط به نوعی صورت اساطیری است که برخاسته از تخیل آفریننده می باشد . در زبان یونانان باستان ، واژه ای برای فضا وجود نداشت آنها بجای فضا از لفظ مابین استفاده می کردند . فیلسوفان یونان فضا را شیء بازتان می خواندند.
افلاطون مسئله را بیشتر از دیدگاه تیمائوس (Timaeus) بررسی کرد و از هندسه به عنوان علم الفضاء برداشت نمود ولی ان را به ارسطو واگذاشت تا تئوری فضا (توپوز ) را کامل کند.
از نظر ارسطو فضا مجموعه ای از مکانهاست . او فضا را به عنوان ظرف تمام اشیاء توصیف می نماید. ارسطو فضا را با ظرف قیاس می کند و آن را جایی خالی می داند که بایستی پیرامون آن بسته باشد تا بتواند وجود داشته باشد و در نتیجه برای آن نهایت وجود دارد. درحقیقت برای ارسطو فضا محتوای یک ظرف بود.
لوکریتوس (Lucretius) نیز با اتکاء به نظریات ارسطو . از فضا با عنوان خلاء یاد نمود. او می گوید : همه کائنات بر دو چیز مبتنی است : اجرام و خلاء که این اجرام در خلاء مکانی مخصوص به خود را دارا بوده و در آن در حرکت اند. در یونان و بطور کلی در عهد باستان دو نوع تعریف برای فضا مبتنی بر دو گرایش فکری قابل بررسی است.
تعریف افلاطونی که فضا را همانند یک هستی ثابت و از بین نرفتنی می بیند که هر چه بوجود آید ، داخل این فضا جای دارد . تعریف ارسطویی که فضا را به عنوان Topos یا مکان بیان می کند و آن را جزئی از فضای کلی تر می داند که محدوده آن بامحدوده ححمی که آن را درخود جای داده است تطابق دارد تعریف افلاطون موفقیت بیشتری از تعریف ارسطو در طول تاریخ پیدا کرد و در دوره رنسانس با تعریف نیوتن تکمیل شد و به مفهوم فضای سه بعدی و مطلق و متشکل از زمانو کالبد هایی که آن را پر می کنند ،در آمد.
شامل 163 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود تحقیق فضا و منظومه شمسی