این مقاله دارای تصاویر است که در سایت قابل نمایش نیست
آزمایش 1
تأثیرآگاهی ازنتایج بر عملکرد
هدف :
تحقیقات نشان داده است که آگاهی از نتیجه موجب بهبودی یادگیری می شود. در کتاب اصول روانشناسی مان امده است که برای کسب مهارتهای حرکتی لازم است که شخص بتواند نتیجه کار خود را ببیند. واقعیت این است که رفتار انسان در هر لحظه به طور ضمنی یا صریح تابع اطلاعاتی است که از یک موقعیت به دست می آید. اگر اطلاعات تغییر کند رفتار نیز تغییر می یابد. هدف آزمایش کنونی این بود که این قانون ساده را با دید تربیتی مورد مطالعه قرار دهیم. به عبارتی نشان دادن اینکه آگاهی از نتایج موجب بهبود عملکردهای جاری وعملکردهای بعدی می شود. در کتاب اصول روانشناسی مان درخصوص علل تأثیر مثبت آگاهی ازنتایج چنین آمده است:1. آزمودنی عملی را که نتیجه بهتر داده است را تکرار می کند2. آزمودنی خطاهای خود را تکرار می کند.3. وضع نفسانی همراه با دقت وآگاهی در آزمودنی به وجود می آید که موجب بهتر شدن کار او می شود.
دراین آزمایش در مرحلۀ اول رفتار آزمودنی ازطریق اطلاعی که قبل از اجرای عمل در اختیار او قرار می گرفت تعیین می شد(ترسیم یک خط 10سانتی متری). در مرحلۀ دوم بعد از اجرای هر عمل از کیفیت عملکرد خود آگاهی می یافت.مرحلۀ سوم نشان داد که تمرین صرف تأثیر کمتری بر یادگیری دارد. یادگیری بستگی به تشویق و تنبیه تمرینهای متوالی دارد. تشویق یا تنبیه عبارت خواهد بود از مقایسۀ نتایج مرحلۀ اول با نتایجی که از تکرار همان مرحله بدست آمده، با این تفاوت که مرحلۀ تکراری گاهی بعد از آگاهی از نتایج عملکرد و گاهی بدون اطلاع از آن آغاز می شود.
وسایل آزمایش : سه برگ کاغذ میلی متری، دو عدد خط کش معمولی، چشم بند، مداد
نمونه : نمونه این آزمایش فقط از یک نفر تشکیل می شود با این مشخصات:
جنس: زن سن: 32سال
روش آزمایش :
آزمودنی را درمقابل خود نشاندیم، چشمانش را بستیم و مدادی را در دستش قرار دادیم. یک برگ کاغذ میلی متری ویک عدد خط کش که بر روی ضلع پایین کاغذ قرار گرفته بود در مقابلش بر روی میز قرار دادیم. وبه او گفتیم که باید با دست چپ خط کش را نگه دارد.خط کش دوم را در ده سانتی خط کش اول وبه موازات آن قرار دادیم. خط کش دوم به عنوان نشانه مورد استفاده قرار می گرفت. در این شرایط مراحل آزمایش را آغاز کردیم.
مرحله اول. هدف این مرحله بررسی این واقعیت بود که آزمودنی در حالیکه فقط از توانایی حسی ــ حرکتی خود استفاده می کند، با چه دقتی می تواند فاصله را ارزیابی کند. دست آزمودنی را گرفتیم و نوک مداد او را در مقابل ودر انتهای سمت چپ کاغذ میلی متری قرار دادیم وبه او گفتیم که از طرف خود به طرف ما خطوط ده سانتی رسم کند و برای اینکه بداند خط ترسیمی ده سانت شده یانه به او گفتیم که خط کش دیگری در ده سانتی خط کش شما قرار دارد. این خط کش برای 5 تمرین اول سر جایش قرار دارد. پس از رسم 5خط خط کش دوم را برداشتیم ودست آزمودنی را گرفتیم و نوک مدادش را در نقطۀ دیگری که یک سانت داز نقطۀ اول فاصله داشت قرار دادیم. وازاو خواستیم یک خط ده سانتی رسم کند. این عمل مرتباً تکرار شد تا 20 خط بدین طریق رسم شد.(جمعاً 25خط) در این اوضاع از دادن هر گونه تفسیری خودداری می کردیم. سپس کاغذ را عوض کردیم بدون آنکه آزمودنی خطوط را ببیند.
مرحلۀ دوم. هدف این مرحله تأثیر آگاهی از نتایج بر عملکرد جاری بود.
برای 5تمرین اول خط کش دوم را سر جایش قرار دادیم وبعد از آن نشانه را برداشتیم و از آزمودنی خواستیم 20خط ده سانتی رسم کند. در این مرحله در هر ترسیم طول خط ترسیمی را به اطلاع آزمودنی می رساندیم. پس از ترسیم خطوط کاغذ را عوض کردیم. بدون آنکه آزمودنی خطوط را ببیند.
مرحله سوم. تکرار دقیق مرحله اول. هدف این مرحله آن بود که ثابت کنیم که آگاهی از نتایج در مرحله دوم، نتایج مرحله سوم را تحت تأثیر قرار می دهد یعنی کاری که در مرحلۀ دوم انجام گرفته موجب یادگیری شده است. به عبارتی آگاهی از نتایج عملکردهای بعدی را تحت تأثیر قرار می دهد.
تحلیل نتایج :
1ــ برای هر یک از موقعیتها میانگین و انحراف استاندارد طول 20خط آخررا محاسبه کردیم. طول خط ترسیمی از روی خطی که عمود بر خط مبدأ اخراج گردیده بود اندازه گیری کردیم.
d22 d12
d2=
x3-x1
d1= x2-x1 x32 x22 x12 x3 x2 x1 ردیف
0.81
5.76
1.69
0
0.64
1.44
6.76
26.01
2.89
0.81
18.49
4.84
10.89
14.44
8.41
15.21
5.29
1.69
15.21
30.25 0.09
9.61
0.36
0.64
0.64
3.61
2.89
20.25
6.25
0.81
5.76
1.96
9
4.84
12.96
3.24
4
3.24
24.01
16.81 0.9
2.4-
1.3-
0
0.8-
1.2-
2.6-
5.1-
1.7-
0.9-
4.3-
2.2-
3.3-
3.8-
2.9-
3.9-
2.3-
1.3-
3.9-
5.5-
0.3
3.1-
0.6-
0.8
0.8-
1.9-
1.7-
4.5-
2.5-
0.9-
2.4-
1.4-
3-
2.2-
3.6-
1.8-
2-
1.8-
4.9-
4.1- 129.96
96.04
75.69
116.64
127.69
96.04
100
70.56
96.04
96.04
68.89
75.69
75.69
81
79.21
70.56
86.49
98.01
75.69
70.56
116.64
82.81
88.36
134.56
86.49
82.81
118.81
81
81
96.04
104.04
90.25
81
112.36
67.24
110.25
92016
88.36
59.29
96.04
110.25
148.84
100
116064
11025
121
158.76
182.25
132.25
114.49
158.76
118.81
144
163.84
139.24
151.29
134.56
125.44
158.76
193.21 11.4
9.8
8.7
10.8
11.3
9.8
10
8.4
9.8
9.8
8.3
8.7
8.7
9
8.9
8.4
9.3
9.9
8.7
8.4 10.8
9.1
9.4
11.6
9.3
9.1
10.9
9
9
9.8
10.2
9.5
9
10.6
8.2
10.5
9.6
9.4
7.7
9.8 10.5
12.2
10
10.8
10.5
11
12.6
13.5
11.5
10.7
12.6
10.9
12
12.8
11.8
12.3
11.6
11.2
12.6
13.9 1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
∑d22=
171.5 ∑d12=
130.9 ∑d2=
46.9- ∑d1=
42.1-
∑x32=
1786.49 ∑x22=
1869.51 ∑x12=
2782.64 ∑x3=
188.1 ∑x2=
192.5 ∑x1=
235 N=20
=1/03 11/75 S1= =
9/62 S1= = 0/96=
9/40 S1= = 0/98=
2ــ سه میانگین را با یکدیگر مقایسه کردیم و معنی دار بودن تفاوت میانگینهای مراحل اول ودوم ومراحل اول وسوم را با استفاده ازt استودنت در مورد نمونه های همتا بررسی کردیم.
با نگاهی گذرا به سه میانگین بالا(75/11، 62/9، 40/9) معلوم می شود که عملکرد آزمودنی در مراحل دوم وسوم با عملکرد او در مرحلۀ اوا تفاوت دارد. این تفاوت در جهت بهبود نتایج آزمودنی است.زیرا میانگین طول 20خط آخر مراحل دوم وسوم به عدد10 نزدیکتر است.بنابراین ظاهر اعداد نشان می دهد که در مورد این آزمودنی، آگاهی از نتایج توانسته است عملکردهای جاری وعملکردهای بعدی را تحت تأثیر قرار دهد.
از آنجا که مقایسۀ ظاهری میانگینها نمی تواند مورد اعتماد واقع شود از آزمون tدر مورد گروههای همتا استفاده کردیم..
t =
: میانگین تفاوتها
Sd : انحراف استاندارد تفاوتها
N :حجم نمونه
1 = = -2/10
2 = = -2/34
Sd =
Sd1 =
Sd2 =
t1 = =
t2 = =
برای بررسی معنی دار بودن تفاوتهای میانگینها به جدول tمراجعه کردیم. در ردیف درجه آزادی 19 ودر ستونهای 05/0 و 01/0 به ترتیب اعداد09/2 و 86/2 را پیدا کردیم. چون مقادیر حاصل از آزمایش(36/6و85/5) از مقادیر جدول در هر دو سطح بزرگتر است نتیجه گرفتیم که تفاوتهای میانگینهای مراحل اول ودوم و مراحل اولو سوم معنی دار است. به این صورت که آگاهی از نتایج در مرحلۀ دوم به صورت یک عامل سیستماتیک در آمده و عملکردهای جاری و عملکردهای بعدی را تحت تأثیر قرار داده است. به عبارت دیگر تفاوتهای بدست آمده ناشی از تفاوت نیست.
3ــ سه میانگین بدست آمده را با معیار10 سانتی مقایسه کردیم. معنی دار بودن تفاوتهای آنها نیز مورد بررسی قرار گرفت.
t =
= t1 =
T2 = = 1/8
T3 = = 2/85
سه عدد بدست آمده(6/7، 8/1، 85/2) را با اعدادی که در جدولtبا درجه آزادی و ستون 05/0 و01/0 وجود دارد(09/2 و86/2) مقایسه کردیم. چون t مرحله اول ازt جدول بزرگتراست پس بین میانگین این مرحله با عدد10،تفاوت معنی داروجود دارد. اما t مراحل دوم وسوم چون ازt جدول کوچکترند پس تفاوت بین میانگین این مراحل با عدد 10 معنی دار نیست. تفسیردقیق مطلب به این صورت است که آگاهی ازنتایج ، عملکردهای مراحل دوم(جاری)وسوم(بعدی) را نسبت به مرحله اول بهبود بخشیده است. این عامل توانسته است میانگینهای مراحل دوم و سوم را به عدد10نزدیکترکند بدان گونه که تفاوت معنی داری بین آنها با عدد10وجود ندارد.
4ــ انحراف معیارسه مرحله را با یکدیگرمقایسه کردیم تا معلوم گردد تغییرات آنها نیزمانند تغییرات میانگینها است یا نه.
برای مقایسه انحراف معیارها از آزمون F استفاده کردیم.
F =
F = مقایسه واریانس نتایج مرحله اول و دوم
F = سوم مقایسه واریانس نتایج مرحله اول و
با مراجعه به جدولF درمقابل ردیف درجه آزادی19عدد15/2 درسطح05/0 وعدد3درسطح اطمینان01/0 پیدا کردیم. اعداد به دست آمده از آزمایش از اعداد جدولF کوچکترند. بنابراین نتیجه گرفتیم واریانسها یکسان است. علت آنرا می توان به ثبات دقت آزمودنی نسبت داد که از همان ابتدا به چشم می خورد .
5ــ با درنظرگرفتن همه نتایجی که در جریان تحلیلهای قبلی به دست آورده ایم، تأثیرآگاهی ازنتایج دردو مورد زیر مشخص می شود
الف. عملکرد جاری
ب. عملکردهای بعدی
با توجه به نتایج بندهای 4،3،2،1، می توان گفت که آگاهی ازنتایج درمرحلۀ دوم، توانسته است به صورت یک عامل تقویت کننده وارد عمل شود و عملکردهای جاری و عملکردهای بعدی آزمودنی را تحت تأ ثیر قراردهد.
تأثیرآگاهی ازنتایج برعملکردهای جاری از اینجا معلوم میشود که تفاوت میانگینهای مراحل اول ودوم معنی دار است و میانگین مرحله دوم به 10نزدیکتر است .
تأثیر آگاهی از نتایج بر عمکردهای بعدی از انجا معلوم می شود که تفاوت میانگینهای مراحل اول و سوم معنی دار و میانگین مرحله سوم به 10 نزدیکتر است .
این تأثیر آگاهی از نتایج در حدی بوده است که آزمودنی توانسته است میانگین خطوط ترسیمی خود را بهبود بخشد که با معیار 10 سانتی تفاوت معنی دار نداشته باشد
نتیجه گیری :
این آزمایش نشان داد که آگاهی از نتایج توانسته است عملکردهای جاری و عملکردهای بعدی را تحت تأثیر قرار داده، موجب بهبود آنها شود،بنابراین می توان به مربیان و معلمان توصیه کرد که همیشه یادگیرنده ها را در جریان نتایج کار خود قرار دهند. بدین معنا که یاد گیرنده باید بداند نکات قوت و ضعف کارش در کجاست تا متناسب با آنها عمل کند.
آزمایش2
اثرکارمضاعف وحواسپرتی برکارآیی
هدف : مطالعۀ تحول کارآیی درشرایط مختلف مخصوصاً درشرایط کارمضاعف وحواسپرتی.
کارآمدی انسانها به عوامل مختلفی بستگی دارد ازقبیل استعداد آنها، ابزار کار، آموزش وشرایط کار. تحت عنوان شرایط کار می توان به روشنایی، سروصدا، شرایط جوی محیط کار، زمان، مدت کار، زمان استراحت وزمان توقف اشاره کرد. این عوامل کارآمدی را دگرگون می سازند و می توانند تأثیرمثبت یا منفی داشته باشند. مثلاً کار توأم با استراحت، کارآمد ترازکاربدون استراحت است. یا کوتاه شدن ساعات کار بازده را افزایش می دهد.هیچ کس نمی تواند تمام اوقات روز را روی یک مسأله فکرکند،به یک کارمعین اشتغال ورزد وبازده خوبی نیز بدست آورد. دقت انسان به طور دائم در نوسان است. یعنی انسان نمی تواند مدت زیادی روی یک مسأله تمرکز داشته باشد. در این آزمایش اثرکارمضاعف وحواسپرتی برکارآمدی بررسی شده است. یعنی خواستیم تا نشان دهیم که انجام دو کاریا حواسپرتی به هنگام کاربازده را پایین می آورد.
وسایل آزمایش : کرونومتر، مداد، آزمون مربعهای دنباله دار
نمونه : یک نفردانشجوی رشته ریاضی با این مشخصات:
جنس : زن سن : 25 سال
روش آزمایش :
یک مداد و آزمون خط زنی دراختیارآزمودنی قرار دادیم وازاو خواستیم ازسمت چپ شروع کند وسطربه سطر پیش رود ودرهرسطر کلیه مربعهایی را که مشابه به سه مربع بالای صفحه است را خط بزند . آزمایش به ترتیب زیر ادامه یافت :
1) مرحلۀ تمرینی(شروع کار): آزمودنی با فرمان شروع کنید شروع به کارکرد وبه مدت سه دقیقه مربعهای مشابه به سه مربع بالای صفحه را خط زد. درپایان سه دقیقه توقف کرد و در نقطه ای که توقف کرده بود یک ><گذاشت.
2) استراحت : آزمودنی به مدت 2دقیقه به استراحت پرداخت. دراین مدت اوراق آزمون پشت ورو گذاشته شده بود.
3) خط زنی درشرایط عادی: پس ازاستراحت آزمودنی ازنقطه ای که توقف کرده بود دوباره شروع به خط زدن کرد مانند مرحلۀ اول. به مدت سه دقیقه این کار را انجام داد و در پایان سه دقیقه توقف کرد و به جایی که رسیده بود یک >< گذاشت و اوراق را پشت ورو کرد.
4) دو دقیقه استراحت
5) خط زنی درشرایط کارمضاعف: دراین مرحله علاوه برخط زدن مربعها ازآزمودنی خواستیم کار دیگری انجام دهد. بدین ترتیب که ازعددی که تعیین می کنیم سه تا سه تا درذهن خود بشمارد و در پایان سه دقیقه آخرین عددی را که به آن رسیده در حاشیه کاغذ بنویسد. به آزمودنی گفتیم هردو کاربه یک اندازه اهمیت دارد. یعنی همانگونه که باید تعداد بیشتری مربع خط بزند، درست خط بزند؛ شمردن اعداد نیز به همان اندازه مهم است. سپس فرمان شروع کنید دادیم وعدد26 را تعیین کردیم.پس ازسه دقیقه آزمودنی توقف کرد ودرنقطۀ پایانی>< گذاشت و آخرین عدد خود را در حاشیه کاغذ نوشت و اوراق را پشت وروکرد.
6) دودقیقه استراحت
7) خط زنی درشرایط عادی
8) دودقیقه استراحت
9) خط زنی درشرایط حواسپرتی: دراین مرحله درحین اینکه آزمودنی درحال خط زدن علائم بود مورد مزاحمت قرارمی گرفت. بدین ترتیب که متن طنزآمیزی را بلند می خواندیم وبدین طریق موجبات حواسپرتی آزمودنی را فراهم آوردیم. این مرحله نیزسه دقیقه طول کشید.
10) دودقیقه استراحت
11) خط زنی درشرایط عادی
12) دودقیقه استراحت
13) شمارش اعداد: دراین مرحله خط زنی درکارنبود فقط ازآزمودنی خواستیم تا از عدد انتخاب شده سه تا سه تا درذهن خود بشمارد و درپایان سه دقیقه آخرین عدد را دربرگ آزمون بنویسد. وعدد 24 را برای شروع تعیین کردیم.
استخراج نتایج :
پس از پایان آزمایش جدولی ترتیب دادیم مانند جدول1 و تعداد مربعهای درست خط خورده، غلط خط خورده وفراموش شده درهر یک از مراحل کار را محاسبه کردیم وازروی آنها کارایی کل درهرمرحله را پیداکردیم. برای مربعهای درست خط خورده یک امتیازمثبت وبرای مربعهای غلط خورده وفراموش شده نیم امتیازمنفی درنظرگرفته شده جمع جبری امتیازها کارایی کل آزمودنی را تشکیل می دهد.
جدول1ــ نتایج آزمودنی درشرایط مختلف کار
مراحل
کار شرایط کار تعداد مربعهای درست خط خورده تعداد مربعهای غلط خط خورده تعداد مربعهای فراموش شده کارآیی کل
مرحله3
" 5
" 7
" 9
" 11
خط زنی در شرایط عادی
خط زنی درشرایط کارمضاعف
خط زنی درشرایط عادی
خط زنی درشرایط حواسپرتی
خط زنی درشرایط عادی 83
71
87
92
96
0
0
0
0
0 0
2
0
0
0
83
70
87
92
96
1ـ برای پی بردن به کارآمدی یک وسیله یا یک فرد باید عملکردهای آنها را با یک معیارمقایسه کرد .دراین آزمایش معیاریا نورم یا هنجارما250نفربودند که دامنه سنی آنها بین20ـ30سال می باشد. میانگین کارایی کل آنان درجدول2آمده است.
جدول2ــ میانگین کارآیی کل زنان
مراحل کار شرایط کار کارآیی زنان
مرحله 3
" 5
" 7
" 9
" 11 خط زنی درشرایط عادی
خط زنی درشرایط کارمضاعف
خط زنی درشرایط عادی
خط زنی درشرایط حواسپرتی
خط زنی درشرایط عادی 52
35
66
64
77
2ـ نمودار نتایج آزمودنی نیز ترسیم کردیم وآن رابا نورم مورد مقایسه قراردادیم.(تصویر1) برای رسم نمودار مراحل کاررا روی محورx ها وکارایی کل روی محورyها قرارگرفت. براساس نمودارمعلوم می شود که کارمضاعف کارآمدی را به شدت پایین می آورد. بنابراین دریک زمان واحد نمی توان به دوکارمتفاوت مشغول بود وهمان بازده ای راداشت که اگریک کارانجام می گرفت.مقایسه عدد70 با اعداد قبل وبعد از آن( 83 و 87 ) که کارآمدی درشرایط عادی رانشان می دهندمعلوم می سازدکه کارمضاعف، بازده آزمودنی راپایین آورده است. همچنین برای نشان دادن اثرکارمضاعف بربازده کارمی توان عدد شمرده شده درمرحله 5 راباعدد شمرده شده درمرحله 13 مقایسه کرد.
تفاوت این دوعدد(125و248) اثرکارمضاعف (خط زدن مربعها) رابرکارآمدی (شمارش اعداد) نشان می دهد.
3ــ همچنین براساس نمودارمعیارمعلوم می شود که حواسپرتی موجب افت بازده شده است.اما کارآیی آزمودنی ما درمرحلۀ حواسپرتی 92می باشد که درمقایسه بامراحل عادی ما قبل(87) کاهش نشان نمی دهد.
باید به خاطرداشته باشیم که حواسپرتی گذرا مثل اثرکارمضاعف نیست. کارمضاعف یک اثرکلی وشدید دارد. یعنی کلیۀ افراد وقتی دوکاررا با هم انجام می دهند، افت بازدخ دارند. اما حواسپرتی نه آن شدت را دارد ونه روی همۀ انسانها به یک نحو عمل می کند. افرادی وجود دارند که به هنگام حواسپرتی گذرا، کارآیی بهتری نشان می دهند. درمورد این گروه ازافراد،حواسپرتی موجب تحرک نیروهای ذخیره می شود، آنها را از بی تفاوتی و بی اعتنایی بیرون می آورد ودرنتیجه بازده را افزایش می دهد.
4ــ وقتی منحنی کارآمدی درشرایط عادی را بررسی می کنیم، می بینیم که درکل سیر صعودی دارد. یعنی آزمودنی به تدریج مهارت کسب کرده وبرکارآمدی خود افزوده است. هرگاه منحنی سیرنزولی داشته باشد نشان دهنده کسالت وخستگی آزمودنی می باشد.
نتیجه گیری :
این آزمایش نشان داد که کار مضاعف به طور کلی بازده را پایین می آورد و تقریباً به نصف می رساند. اما حواسپرتی گذرا به مقدارکم بازده را کاهش می دهد. حتی حواسپرتی گذرا می تواند بازده برخی افراد را موقتاً بالا ببرد. بدین طریق که آنها را از حالت کسالت و بی حالی خلاص می کند وانرژیهای ذخیره را به حرکت درمی آورد. بنابراین کارگران، کارمندان، دانشجویان و... نباید دریک زمان معین به دوکارمختلف اشتغال ورزند. همچنین نباید درمحیطی کارکنند که به علل مختلف موجب حواسپرتی آنها می شود.
آزمایش3
اثرپس تصویری
هدف : آشکارساختن وابستگی ادراکهای آنی به ادراکهای بلافصل قبلی
اثرپس تصویری که اصطلاحاً اثرکهلر نامیده می شود بدین صورت تعریف می شود که ادراک ممتد یک تصویر یا یک شئ درناحیه حسی معین موجب جابجایی یا تغییرشکل تصویریا شئ می گردد که بلافاصله درهمان شرایط درک می شود.
اثرات پس تصویری مخصوصاً درمورد کیفیات حسی آشکارگشته اند. ابتدا ژیبسون وبعد کهلرنشان داده اند که بین ادراکات ما ازاشکال نیزیک رابطۀ دینامیک وجود دارد.
وسایل آزمایش : چشم بند، دوشئ برای وارسی که عبارت است ازدو خط کش20سانتی متری که عرض یکی 5/1 ودیگری7سانتی مترمی باشدخط کش دیگرازهمان جنس به عرض4سانتی متربه عنوان شئ آزمونی ویک خط کش 60سانتی که یک طرف آن 2سانت وطرف دیگرش 7سانت عرض خواهد داشت وبه صورت مقیاس درجه بندی شده است به عنوان محرک تطبیقی.
نمونه : یک نفر با این مشخصات:
جنس: زن سن: 32 سال
روش آزمایش :
مرحله اول: درک شئ وارسی شده
مرحله دوم: درک شئ آزمونی ومقایسۀ آن با محرک تطبیقی جهت برآورد کردن اثرشئ وارسی شده برروی آن.
الف) وارسی خط کش باریک: چشمان آزمودنی را بستیم واورا وسط دو میزی که ازیکدیگر60ــ50سانتی مترفاصله داشتند نشاندیم.خط کش باریک5/1سانتی را روی میزسمت چپ قرار دادیم. آزمودنی عرض خط کش را بین انگشت شصت وسبابه گرفت وبه مدت 30ثانیه طول آن راطی کرد یعنی عرض خط کش را برآورد کرد. سپس به طورسریع خطکش باریک را با خط کش 4سانتی عوض کردیم ودرحاشیه میز سمت راست محرک تطبیقی را قراردادیم وازآزمودنی خواستیم با طی کردن طول خط کش 4سانتی هرچه سریعتر روی محرک تطبیقی عرضی را پیدا کند که 4سانت باشد.آزمودنی 5 سانتی متررا نشان داد.بنابراین می توان نتیجه گرفت که درک خط کش 5/1 سانتی، درک خط کش4سانتی را تحت تأثیرقرارداده وموجب جابجایی تصویرخط کش 4سانتی می شود یعنی خط کش 4سانتی عریض ترازآنچه هست برآورد می شود.
ب) وارسی خط کش پهن: پس ازمدتی استراحت(مدت استراحت هرچه بیشترباشد بهتراست زیرا ممکن است که اثرپس تصویری خط کش باریک طولانی باشد)آزمایش با خط کش 7سانتی اجرا شد. این بارآزمودنی عدد 3.3سانتی متر را روی محرک تطبیقی به عنوان 4سانتی مترنشان داد. در این قسمت درک خط کش7 سانتی،برخط کش 4سانتی اثرگذاشت وباعث شد تا باریکترازآنچه هست برآورد شود. بنابراین ادراک ما ازواقعیت به ادراکهای قبل ازآن وابسته است وعین واقعیت نیست.
اثرپس تصویری در سطح و فضا را نیزمی توان بررسی کرد. اثرپس تصویری دربعد سوم فضا بدین صورت است که پس تصویرحاصل ازبرآمدگی، سطح صاف را تحت تأثیرقرارداده وبه صورت فرو رفتگی به نظر می رسد.
آزمایش4
تضاد وپس تصویرها
هدف : نشان دادن این واقعیت که اثر یک تحریک مستقل از متن مکانی و زمانی آن نیست.
اثر یک تحریک به تحریکاتی بستگی دارد که همزمان با آن یا بلافاصله پیش از آن وارد عمل می شوند. مثلاًَََ یک فردی با قد متوسط در کنار یک فرد قد بلند کوتاهترازآنچه هست به نظر می رسد یا همین فرد در کنار یک فرد کوتاه قد بلندترازآنچه هست دیده خواهد شد.
اثرمکان برادراک را به کمک تضاد همزمان و اثر زمان بر ادراک را به کمک پس تصویرها(اثری که مدتی پس از محرک اصلی باقی می ماند) مورد مطالعه قرار می دهیم.
وسایل آزمایش : تعدادی کاغذ رنگی و خاکستری به ابعاد 40 >< 30 سانتی متر، تعداد زیادی کاغذ رنگی وکاغذ سیاه و سفید به ابعاد 10 >< 10سانتی متر،کاغذ نیمه شفاف
نمونه : یک نفر با این مشخصات :
جنس : زن سن : 23سال
روش آزمایش :
1ــ تضاد همزمان : حلقۀ وونت را تهیه کردیم؛زمینۀ یکی از صفحه ها زرد ودیگری آبی ونیم حلقه ها به رنگ خاکستری بودند. ابتدا صفحه ها را به فاصلۀ یک سانتی متر از یکدیگر قرار دادیم واز آزمودنی خواستیم به آنها نگاه کند ودرمورد رنگ نیم حلقه ها نظربدهد. آزمودنی نیم حلقه با متن آبی راروشن ونیم حلقه با متن زرد را تیره تردید.
سپس دو صفحه را به یکدیگرنزدیک کردیم وفاصله را ازبین بردیم وازآزمودنی درمورد رنگ نیم حلقه ها پرسیدیم؛آزمودنی اظهار کرد که تفاوت دونیم حلقه ها کمترشده یعنی تضاد کمترشده است.
درمرحله ای دیگریک ورقه کاغذ نیمه شفاف بر روی صفحات که یک سانتی مترازیکدیگرفاصله داشتند قراردادیم آزمودنی گفت تضاد بیشتر شده است.
نیم حلقه های خاکستری را روی کاغذهای سیاه و سفید قراردادیم وآزمایش را اجرا کردیم. آزمودنی نیم حلقه روی متن سفید را تیره ترومتمایل به سیاه ونیم حلقه روی متن سیاه راروشن ترومتمایل به سفید دید.
2ــ پس تصویرها :
الف) تغییرات روشنی: دو صفحۀ مربعی شکل یکی سیاه ودیگری سفید تهیه کردیم ودروسط هرمربع نقطه ای گذاشتیم. مربعهای دیگری به رنگهای خاکستری، زرد، آبی، سبزوقرمزبه خواستیم همچنان با یک چشم به جای مربع سفید نگاه کند وآنچه ابعاد 40 ><30سانتی مترنیز برداشتیم وآزمایش را شروع کردیم بدین گونه که ابتدا کاغذ سفید را روی کاغذ خاکستری قرار دادیم خواستیم همچنان با یک چشم به جای مربع سفید نگاه کند وآنچه وازآزمودنی خواستیم تا40 ثانیه با یک چشم به نقطه وسط مربع سفید خیره شود شپش مربع سفید را برداشتیم وازآزمودنی خواستیم همچنان با یک چشم به جای مربع سفید نگاه کند وآنچه می بیند بگوید. آزمودنی زیر مربع سفید را تیره ترازخاکستری خالص بیان نمود. سپس کاغذ سیاه را بر روی کاغذ خاکستری قراردادیم و همین اعمال را تکرار کردیم، آزمودنی زیر کاغذ سیاه را روشنتراز آنچه بود دید.
درمرحله ای دیگر مربع سفید را روی کاغذ زرد گذاشتیم آزمودنی پس تصویرآن را زرد پر رنگ دید.
وقتی کاغذ سیاه را روی کاغذ زرد گذاشتیم آزمودنی پس تصویرآن را زرد کمرنگ دید.
وقتی کاغذ سفید را روی متن قرمزقراردادیم آزمودنی پس تصویرمربع سفید را قرمز پررنگ دید.
وقتی کاغذ سیاه را روی همان متن گذاشتیم پس تصویر حاصل قرمز کمرنگ بود.
در مورد رنگهای سبزوآبی نیزبه همین طریق عمل کردیم نتایج مشابه به دست آمد. به طورکلی اگرمربع روی متن تیره تراز خود متن باشد؛پستصویرآن کمرنگ ترخواهد بود واگرمربع روی متن نسبت به خود متن روشن ترباشد پس تصویرآن پررنگتر به نظرمی رسد.
ب) تغییرات لون: یک صفحۀ خاکستری بزرگ به عنوان متن ومربعهای رنگی به ابعاد 10 سانتی مترکه دروسط نقطه ای داشتند آماده کردیم. مربع زرد را روی کاغذ خاکستری گذاشتیم وازآزمودنی خواستیم تا با یک چشم به مدت 40ثانیه به نقطۀ وسط آن نگاه کند وآنچه را که پس ازبرداشتن آن می بیند بگوید. آزمودنی اظهار کرد که پس تصویر حاصل به رنگ آبی است.همین کار را با مربع قرمزانجام دادیم آزمودنی پس تصویرآن را سبز رنگ بیان نمود. مربع سبزوآبی را آزمایش کردیم پس تصویرحاصل راقرمزوزرد اظهارنمود.
ج) اندازه پس تصویر: یکی ازمربعها را انتخاب کردیم و روی یک صفحۀ خاکستری گذاشتیم وازآزمودنی خواستیم به مدت 40ثانیه به نقطۀ وسط آن نگاه کند و سپس مربع را بردارد و سرخود را به متن دورونزدیک کند و دربارۀ اندازۀ پس تصویر مربع نظربدهد. آزمودنی بیان کرد که هرگاه سرش را پایین می آورد ونزدیک متن می کند پس تصویرکوچک می شود وهرگاه سرش را دورمی کند پس تصویربزرگ می شود.
نتیجه گیری :
این آزمایشها نشان می دهند که اثریک تحریک نمی تواند جدا اززمان ومکان خود باشد. اثریک تحریک تحت تأثیر تحریکاتی است که همزمان با آن یا بلافاصله پیش ازآن حاصل می شوند؛ مانند وضعیت یک سخنران که اگراوپس ازفردی سخنرانی کند که زیاد جالب نبوده است خواهد توانست توجه حاضران را جلب کند واگرهمین سخنران پس ازکسی که سخنرانی بسیارخوبی کرده سخنرانی کند به احتمال زیاد نخواهد توانست خودی نشان دهد و توجه حاضران را جلب کند همچنین اگرحاضران درسطح بالایی قرارداشته باشند مسلماً کارسخنران دشوارتراز موقعی است که حاضران درسطح پایینی باشند. درهرصورت قضاوت دربارۀ شیوۀ سخنرانی او به عوامل زمانی ومکانی بستگی خواهد داشت.
آزمایش5
یادگیری ازراه کوشش وخطا
هدف : بررسی یادگیری ازراه کوشش وخطا
یادگیری از راه کوشش وخطا یعنی کورمال کورمال پیش رفتن، راه حل را به طورتصادفی پیدا کردن و با تمرین آموختن.
راههای مختلفی برای سنجش حافظه وجود دارد که یکی ازآنها استفاده ازمازیا لابیرنت است. مازها انواع مختلفی دارند که اکثرآنها با استفاده ازتواناییهای حسی ــ حرکتی آموخته می شود. مثلاً درمازU شکل انسانها با نوک مداد یا نوک انگشت خود مسیرصحیح را پیدا می کنند. اما اگرمازمخصوص حیوانات باشد طوری تهیه میشود که حیوان بتواند درداخل آن حرکت کند و خود را به غذا برساند. برای اندازه گیری حافظه انسانها ماز دیگری مورد استفاده قرارمی گیرد که آن را مازذهنی می نامند.
وسایل آزمایش : کاغذ ومداد، ماز6 شاخه ای و12 شاخه ای
نمونه : نمونه این آزمایش یک دانشجوی رشته حسابداری است که دارای سن 23 سال می باشد.
روش آزمایش : ابتدا یک ماز6 شاخه ای را به عنوان مدل ونمونه به آزمودنی نشان دادیم و به او گفتیم که فرض کنید شما درمبدأ هستید ومی خواهید به مقصد برسید.همۀ راهها شماره گذاری شده است. بعضی ازراهها بن بست است وبرخی دیگرشما را به مقصد می رساند. شما باید به طورذهنی این مسیررا بروید. من هرباردو عدد مربوط به یک دو راهه رابرای شما می خوانم اگرشما مسیردرست را انتخاب کردید دو عدد مربوط به دوراهه بعدی را می خوانم واگرعدد غلط انتخاب کردید عدد درست رابا عدد دوراهه دیگری مربوط به همان عدد می خوانم .
پس ازتمرین با ماز6 شاخه ای، آزمایش را با ماز12 شاخه ای(شکل1) شروع کردیم.آزمایش تا جایی ادامه یافت که آزمودنی توانست سه بارمتوالی ازمبدأ به مقصد برسد. درهرتمرین عددی را که آزمودنی برزبان می آورد می نوشتیم.(جدول1)
لازم به ذکراست که آزمودنی لابیرنتی را که برای آزمایش به کاررفته بود اصلاً ندید.
تحلیل نتایج :
1ــ تعداد خطاهای آزمودنی درهریک ازتمرینها را محاسبه کردیم بدین صورت که عدد12 را ازکل پاسخهای آزمودنی کم کردیم. منحنی خطاها یا نموداریادگیری آزمودنی را رسم کردیم. این منحنی همیشه سیرنزولی دارد وکاهش تدریجی خطاها را نشان می دهد. بنابراین می توان نتیجه گرفت که یاد گیری ازراه کوشش وخطا وبه صورت تدریجی به دست می آید.
2ــ مقایسه با نورم : میدانیم که قوی یا ضعیف بودن حافظه جنبه نسبی دارد یعنی نتیجه کاریک فرد باید با معیاردیگری مقایسه شود. این معیارعبارت است ازمیانگین نتایج گروهی ازافراد که آزمودنی یا خود ما نیزبه آن تعلق داریم. مثلاً اگردانش آموزهستیم، نتیجۀ کارخود را باید با نتایج دانش آموزان هم سن خود مقایسه کنیم. این معیارنورم یا هنجارنامیده می شود. دراین آزمایش نورم تشکیل می شود از100 دانشجوی رشته روانشناسی که سن آنها بین 25ــ20 سال است.
جدول1ــ دفعات تمرین،پاسخها وخطاهای آزمودنی
خطاها کل پاسخها درهرتمرین تمرینها
5 23-15-20-16-8-22-11-1-24-18-6-12-17-21-10-13-9 1
3 23-15-20-8-22-11-1-24-18-12-21-10-13-5-99-9 2
1 23-15-20-8-22-11-24-18-12-21-10-13-9 3
1 23-15-20-8-11-24-18-6-12-21-10-13-9 4
0 23-15-20-8-11-24-18-12-21-10-13-9 5
0 23-15-20-8-11-24-18-12-21-10-13-9 6
0 23-15-20-8-11-24-18-12-21-10-13-9 7
مقایسۀ دو منحنی نشان می دهد که آزمودنی مورد نظردریادگیری یک ماز12 شاخه ای نسبت به میانگین گروه حافظۀ کمی بهتری دارد و تقریباً درهمان حد میانگین است.
جدول2ـ میانگین خطاهای100آزمودنی
میانگین خطاها تمرینها
15/ 5
80/2
67/1
07/1
80/0
22/0
15/0
0
0
0 1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
نتیجه گیری :
الف) بررسی اعداد جدول1 نشان می دهد که آزمودنی اعداد اول وآخررا زودترازاعداد دیگریاد می گیرد.به عبارت دیگرخطای آزمودنی درپیدا کردن مسیرهای درستی که دراول یا آخرمازقراردارد،به مراتب کمترازخطای اودرپیدا کردن مسیرهایی است که دروسط مازقراردارد. علت این امررا می توان بدین صورت توجیه کرد که ابتدا وانتهای مازمی توانند به عنوان شاخص مورد استفاده قرارگیرند. یعنی آزمودنی پیش خود استدلال کند که شروع با عدد9 وپایان با عدد23 است. نکته ای که می توان ازاین استدلال دریافت این است که اگریادگیریها با شاخصهای دیگری پیوند بخورند وبا آنها ارتباط داشته باشند زودتر آموخته خواهند شد.بنابر این،بر معلمان واجب است که به هنگام تدریس سعی کنند تا مطالب جدید را با مطالبی که دانش آموزان با آنها آشنایی دارند ارتباط بدهند. علت اینکه آزمودنی دریادگیری مسیرهای وسط مازبیشتربه مشکل برمی خورد این است که نمی تواند آنها را با شاخصهایی همراه سازد.
ب) اعداد جدولهای 1و2 نشان می دهد که یادگیری به تدریج وبا کاهش خطاها صورت می گیرد.درمورد تک تک افراد، این کاهش ممکن است سیرنزولی مرتب نداشته باشد بلکه ناهمواریهایی را نشان دهد، اما وقتی گروه نسبتاً بزرگی را تحت آزمایش قرار میدهیم، منحنی نتایج معمولاً سیرنزولی مرتب وهمواردارد. بنابراین دانش آموزان ودانش جویان باید بدانند که یادگیری همراه با نوسانات پیش می آید.
ج) نمودارهای یادگیری نشان می دهند که اولاً آزمودنی ما ازمیانگین گروه کمی بهتراست. یعنی حافظۀ او دریادگیری یک مازذهنی 12 شاخه ای کمی قوی تراز میانگین حافظۀ گروه دانشجویان است. ثانیاً حافظۀ کوتاه مدت، پس ازگذشت زمان وتمرین، می تواند به حافظۀ بلند مدت تبدیل شود. بنابراین هریادگیری تازه، برای اینکه درحافظه باقی بماند وزود متلاشی نشود، به زمان وتمرین نیازدارد. وقتی آزمودنی می تواند یک ماز12 شاخه ای را سه بارمتوالی بدون خطا طی کند، فرض براین است که حافظۀ کوتاه مدت اوبه حافظۀ بلند مدت تبدیل شده است.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 50 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله آزمایش های روانشناسی
