خواب و استراحت یکی از نیازهای اساسی بشر بوده و در سلسله نیازهای مازلو در ردیف نیازهای فیزیولوژیک قرار دارند. ( معماریان، 1380 ) وقتی که چرخه خواب و بیداری مختل شود، ممکن است سایر عملکردهای فیزیولوژیک بدن نیز تغییر کند و ممکن است اختلال در خواب، کاهش اشتها و کاهش وزن را نیز تجربه کند. ( جبرئیلی، 1383 )
این خواب و استراحت به عنوان یک مسأله مهم برای کلیه افراد جامعه، اعم از شاغلین و غیر شاغلین است و از آنجائی که نیروی انسانی ماهر و علاقه مند، پربهاترین و ارزنده ترین ثروت و دارایی هر کشور است و بسیاری از جوامع با وجود برخورداری از منابع طبیعی سرشار،به دلیل فقدان نیروی انسانی شایسته توان استفاده از این مواهب الهی را ندارند و به سختی و مشقت، روزگار می گذرانند و دیگر ملت ها به رغم کمبود منابع طبیعی، در نتیجه داشتن نیروی انسانی کار آزموده ومناسب به آسایش و رفاه رسیده اند و با گام های بلند و استوار مسیر پیشرفت و ترقی را طی می کنند.(کورمن، 1376: 7) بنابراین باید زمینه آسایش و راحتی و بالا بردن انگیزه در شاغلین به عنوان یک اصل در هر کشوری شناخته شده است. و پرستاران که به عنوان یکی از ارائه دهندگان مراقبتهای بهداشتی ملزم هستند تا نیاز بیماران را برآورده کنند. ( مدیده، 2003 ) کم خوابی و بامدادگرایی بی رویه و اضافی می تواند اثرات منفی زیادی بر عملکرد شغلی، کیفیت خواب، سلامت فیزیکی، سلامت روانی، زندگی اجتماعی، مصرف بی رویه داروهای مختلف و کاهش سطح تحمل تنشهای شغلی داشته باشد. ( براون، 1998 ) از آنجائی که بهره گیری بهینه از توانمندی کارکنان، از اهداف اولیه هر سازمان می باشد که جهت تحقق آن، ایجاد رضایت و انگیزه در کارکنان ، می تواند دارای نقش اساسی باشد . بالا بردن انگیزه کارکنان و به خصوص کارکنانی که بیشتر زمان خود را در محیط های کاری می گذرانند، در مباحث منابع انسانی حائز اهمیت فراوانی است و توجه به آن در کارایی سازمان تأثیر غیر قابل انکاری دارد (ادریس و همکار، 1383 ).
1-2- بیان مسأله
خواب یکی از مهم ترین چرخه های شبانه روزی و یک الگوی پیچیده زیست شناختی است. (ویلیامز، 1383) چرخه خواب و بیداری یکی از چرخه های بیولوژیک است که توسط عملکرد فیزیولوژیک، در روشنایی و تاریکی، برنامه های کاری، مراقبت و سایر فعالیت ها تحت تأثیر قرار می گیرد و ساعت بیولوژیک انسان نقش مهمی را در این چرخه بازی می کند. ( باقری و همکاران، 1385 )
سلامت انسان با کمیت و کیفیت خواب او در ارتباط است. این موضوع برای کارکنان و کارمندانی که تلاش دارند تا به این وسیله بتوانند به نوعی خود را با محیط کاری آشناتر ساخته و رضایت بیشتری از محیط شغلی داشته باشند، اثرات بالایی دارد. با انجام یک پژوهش، مشخص گردید بیخوابی شبانه می تواند کیفیت خواب و زندگی را تحت تاثیر قرار دهد، به گونه ای که احتمال ابتلای به افسردگی و اضطراب افزایش یافته و توانایی مقابله با استرس های روزمره کم شود. ( بلانس و همکاران، 1386 )
از جمله مشاغلی که درگیر نوبت کاری و اختلال خواب ناشی از آن هستند، گروه پرستاران و پزشکان می باشد که در این میان شغل پرستاری در آمیخته با وضعیت نوبت کاری و اختلال خواب برخاسته از آن بوده و این مسأله موجب از هم گسیختگی بنیاد جسمی و روانی فرد و بروز مشکلاتی نظیر اختلالات گوارشی، مشکلات قلبی، خستگی های عصبی، عدم تمرکز حواس، رفتار نامناسب، توهم ، ناسازگاری عاطفی و پرخاشگری می شو د. از سوی دیگر اختلال خواب می تواند در محیط کار بر پیکره ارایه وظایف محوله شغلی صدمه بزند و باعث تخریب کیفیت و کمیت آن و همچنین اُفت شدید عملکرد حرفه ای که اساساً پاسخی بر نیازهای بیماران است، بشود. اختلال خواب همچنین می تواند باعث بروز معضلاتی مانند
خطاهای حرفه ای )اشتباه در دارو دادن، عدم توانایی در تصمیم گیری در موارد حاد و بحرانی، عدم ارتباط مناسب با مددجویان، ترک خدمت، عدم رضایت شخصی، کاهش عملکرد شناختی، اختلال حافظه و کاهش آمادگی و توجه افراد و صدمات غیر حرفه ای، تصادفات رانندگی، استفاده بی رویه از داروهای خواب آور، صدمات بدنی هنگام خواب آلودگی و ... گردد. در نهایت اختلال در کیفیت ارایه خدمات پرستاری، علاوه بر به تعویق افتادن سیر بهبودی بیماران و بهره مند نشدن آنان از ارایه مراقبت های صحیح و به موقع، موجب کاهش بهره وری در عملکرد مدیریت پرستاری نیز می شود.
پرستاران به دلیل ماهیت شغلی خویش با انواع تنیدگی ها در محیط کار روبرو هستند و به دلیل اینکه در شیفت های کاری صبح، عصر و شب، به طور نامنظم فعالیت می کنند از جمله افرادی هستند که در معرض بی خوابی قرار دارند و الگوی نامنظم خواب و بیداری در آن ها باعث کاهش کیفیت خواب، کم شدن طول مدت خواب و کاهش عملکرد شغلی می شود. بنابراین توجه به مشکلات خواب در میان پرستاران مهم می باشد. ( جبرئیلی، 1383 ) پرستارانی که شیفت آن ها به صورت چرخشی می باشد و اکثرًا در شیفت شب کار می کنند، ساعات خواب آ نها به ناچار در روز خواهد بود. در اغلب موارد، فعالیتهای دیگران آ نها را برای دست یافتن به خواب کافی دچار مشکل می سازد. این عدم خواب کافی، بر کیفیت خواب اثرات زیادی خواهد گذاشت و باعث می گردد تا بامدادگرایی، جای خود را به بی خوابی داده و اصلا مقوله ای با عنوان بامدادگرایی اتفاق نیفتد و کیفیتی که لزوما می تواند در خواب و برای پرستاران اتفاق بیفتد، جای خود را به بی خوابی های شدید بدهد. حال با توجه به وضعیت و نوع شغلی که پرستاران دارند، این مسئله مورد بحث قرار گرفته شده است که اصولا بامدادگرایی و کیفیت خواب تا چه اندازه برای پرستاران مفید است؟ و این موضوع در افزایش انگیزه شغلی چه اندازه اثرگذار می باشد؟
1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق
اهمیت نیروی انسانی در سازمان تا به اندازه ای است که آنها را مشتریان داخلی می نامند و می توان گفت تا زمانی که این مشتریان از فعالیت خود خشنود نباشند، جلب رضایت مشتریان بیرونی بسیار سخت و شاید غیر ممکن باشد. بدیهی است کلیه نرم افزارها و سخت افزارها و تکنولوژی های پیشرفته ابزاری هستند که شرط اصلی استفاده کارآمد از آنها داشتن نیروی انسانی آموزش دیده، علاقه مند و متعهد است و موفقیت سازمان وابسته به کار و تلاش این نیروهاست ( ادریس و همکار،1383) یکی از سازمان هایی که بسیار زیاد به نیروی انسانی و شاغلین خود بسیار محتاج می باشد، بیمارستان ها و مراکز درمانی است که دارای تعداد زیادی پرستار و دکتر شاغل دارد و لذا توجه به روحیات و مسائل آنان، کمک زیادی به ایجاد انگیزه و رقابت در آنان می نماید. یکی از مسائل مهم در این رابطه، توجه به خواب، کیفیت خواب و بامدادگرایی این گروه است که نتیجه مستقیم در رفتار خود آنان و در رفتار آنان با بیمارانی دارد که چشم امیدشان به پرستاران است و این می تواند عملکرد پرستاران را تحت تأثیر قرار داده و باعث بروز اشتباهات حرفه ای ( مثل اشتباهات دارویی ) و اشتباهات غیر حرفه ای ( حوادث رانندگی) در آن ها شود. همین موضوع اهمیت خواب و کیفیت آن را در پرستاران بیش از پیش نشان می دهد.
1-4- اهداف تحقیق
1-4-1- هدف کلی
بررسی نقش کیفیت خواب و بامدادگرایی با انگیزش شغلی پرستاران.
1-4-2- اهداف جزئی
- رابطه زندگی خانوادگی و زندگی شغلی پرستاران.
- بررسی رابطه بین شرایط کاری و انگیزه شغلی.
- بررسی زمان کاری در کیفیت خواب پرستاران.
- بررسی نقش مهارت در ایجاد انگیزه شغلی.
- بررسی رابطه بین کیفیت زندگی و کیفیت خواب.
1-5- تعاریف عملیاتی
1-5-1- تعریف نظری
انگیزش شغلی: انگیزش از پر اهمیت ترین پیش نیازهای آموزش، یادگیری و ارتقای شغلی است. ارتقا و افزایش انگیزه، مستلزم صرف وقت، کار، تلاش، پشتکار و سرمایه گذاری توانایی جسمانی و روانی یاد گیرنده است. مجموعه ای از عوامل یا سازه های درونی و بیرونی در برانگیختگی فرد به یادگیری و مشارکت فعال او در فرایند آموزش دخیل هستند. از غریزه، سائق، نیاز و شوق گرفته تا علاقه، کنجکاوی، سبک اسناد، باور کنترل، توانمندی، انتظار، تلاش جهت پیشرفت و تا فشار والدین، فشار همسان همگی می توانند در تعامل پذیری بر نظام انگیزش کار ساز افتند و رفتار پیشرفت فرد را شکل دهند. (والبرگ، 1987).
کیفیت خواب: چرخه خواب و بیداری یکی از چرخه های بیولوژیک است که توسط عملکرد فیزیولوژیک، در روشنایی و تاریکی، برنامه های کاری، مراقبت و سایر فعالیت ها تحت تأثیر قرار می گیرد و ساعت بیولوژیک انسان نقش مهمی را در این چرخه بازی می کند. تحقیقات نشان داده است که محرومیت از خواب باعث کاهش سیستم ایمنی و کاهش عملکرد هیپوتالاموس، هیپوفیز و آدرنال در طی روزهای بعدی، کاهش تحمل گلوکز، افزایش فشارخون و افزایش خطر حوادث قلبی و عروقی به طور غیر وابسته، کاهش توانایی حداکثری سطح فعالیت افراد و همچنین استعداد فردی و قدرت غیرهوازی افراد می گردد. ( لیما و همکاران، 1390 )َ
بامدادگرایی: بامدادگرایی یکی از بازدارنده های مهم در تطابق با نوبت کاری به شمار می رود و برخی بیماری ها در شرایط نوبت کاری تشدید می شوند. ( چوبینه و همکار، 1379 )
1-5-2- تعریف عملی
انگیزش شغلی: منظور از انگیزش شغلی، میانگین نمره ای است که پاسخگویان از پرسشنامه مدیریت کیفیت جامع مندرج در پیوست تحقیق به دست آورده اند.
کیفیت خواب: منظور از کیفیت خواب در تحقیق، میانگین نمره ای است که آزمودنی ها از پرسشنامه کیفیت خواب پیتزبرگ به دست آورده اند.
بامدادگرایی: منظور از بامدادگرایی در تحقیق، میانگین نمره ای است که آزمودنی ها از مقیاس ترکیبی بامدادگرایی به دست آورده اند.
دانلود پایان نامه کامل در مورد خواب و استراحت و تاثیر مثبت آن در هویت و اخلاق و رفتار فردی (فایل Word)تعداد صفحات 51
