تعداد صفحات :221
زندگی نامه
نام: علی 7
پدر: ابوطالب
مادر: فاطمه بنت اسد
شهرت: امیر مؤمنان
کنیه: ابوالحسن
لقب: مرتضی
زمان و محل تولد: سیزدهم رجب، ده سال قبل از بعثت در درون کعبه
مدت امامت: 30 سال
دوران خلافت: 36 تا 40 هـ.ق.
زمان و محل شهادت: 19 رمضان ضربت خورد و 21 رمضان در سن 63 سالگی در کوفه به شهادت رسید.
مرقد شریف: نجف اشرف
دوران عمر: دوران کودکی (ده سال اول)
دوران ملازمت با پیامبر (حدود 23 سال)
دوران کنارگیری از خلافت (حدود 25 سال)
دوران خلافت: (4 سال و 9 ماه)
آ
آرامش دلها
علی حلال مشکل‌ها، علی آرامش دلها
کند تا مشکلم آسان علی گویم، علی جویم
صفات ا... جمالی
* الّا بذکر الله تَطمئن القلوب[1]: مگر نه این است که نام حضرت علی 7 از اعلی، از اسماء الله است؛ مگر نه این است که علی 7 پرورده‌ی مکتب نبوی است؛ مگر نه این است که علی 7همدم و یاور مظلومان است؛ مگر نه این است که علی 7مظهر عدالت و امامت است، بنابراین به یاد علی 7بودن، همراه علی 7بودن، یار علی 7بودن مایه آرامش دلهای عاشقان می باشد.
آسمان آفتاب
لطف حقی، نور رحمت در دلت جا یافته
آسمان آفتابی، آفتابی در دلت پیدا شده
سلمان ساوجی
آسمان مظهر بزرگی و عظمت است و آفتاب مظهر درخشندگی و زیبایی. بنابراین شاعر علی 7 در بیت فوق مشبه به قرار داده که وجه شبه آن بزرگی و درخشندگی است.
آسمان لافتی
ای علی! ای آسمان لافتی، بحر نجا
عشق تو در این فلک غوغا و محشر کرده است
نامعلوم
مصداق این وصف در غزوه اُحد می باشد. وقتی پیامبر (ص) و سربازانش برای مقابله با دشمن به سوی کوه اُحُد حرکت کردند و به آنجا رسیدند، پیامبر (ص) عده ای را مأمور کرد که از گردنه اُحد پاسداری کنند و به هیچ عنوان حتی در صورت پیروزی سپاه اسلام آنجا را ترک نکنند. جنگ آغاز شد و سپاه اسلام پیروز گردید، وقتی سپاهیان وارد میدان شدند جهت جمع‌آوری غنایم، علی‌رغم دستور پیامبر (ص) آن عده ای که در گردنه بودند، وارد میدان شدند که ناگهان دشمن از فرصت استفاده کرد و از پشت به سربازان اسلام حمله‌ور شد. در آن زمان وقتی دوباره آتش جنگ شعله ور شد، سپاه دشمن به دروغ اعلام کردند که پیامبر (ص) کشته شد و همین امر سبب شد گروهی از مسلمین فرار کنند. وقتی دشمن فرصت را مناسب دیدند به پیامبر (ص) حمله ور شدند. حضرت علی 7 که در کنار پیامبر (ص) بود. از پیامبر دفاع می کرد و پروانه‌وار اطراف رسول خدا (ص) می گشت و از او محافظت می نمود. در این جنگ حضرت علی 7 آن قدر با کفّار جنگید و آن قدر با شمشیرش به دشمن ضربه زد تا اینکه شمشیرش شکست و پیامبر (ص) وقتی وضع را بدین گونه دید شمشیر خود را ذوالفقار نام داشت، آن را به حضرت علی 7 داد و با آن حضرت به مقابله پرداخت. در همین زمان بود که جبرئیل در زمین و آسمان ندا کرد: «لا فتی الّا علی لا سَیف اِلّا ذوالفقار». جوانمردی چون علی 7نیست و شمشیری چون ذوالفقارش.
آسمان عدل پرور
خصم جهل و بت پرستی، ضد بیداد و فساد
آسمان عدل پرور یا امیرالمؤمنین
حبیب الله خبّاز
رسول خدا (ص) درباره عدل علی 7 می فرمودند: «کفّی و کفُّ علیّ فی العدلِ سواءٌ و یدی علیّ بن ابی طالبٍ فی العدل سواءُ » دست من و علی بن ابی‌طالب در اجرای عدالت یکسان سات. سپس فرمودند: «با وفاترین شما در تعهدات الهی نسبت به رعیت و در تقسیم اموال و بالاترین شما در نزد پروردگار علی 7 است.[2]
علی 7قانون فطرت است؛ منبع فیاضی است که تمامی ندارد وی شخصی است که پیش از عمر خود به دنیا آمد. سراسر وجود 7، تاریخ، سیرت، خلق و خوی، و عدل ... او درس است و بس.
«علی 7 پیش از آنکه امام عادل برای دیگران باشد و درباره دیگران به عدل رفتار کند، خود شخصاً موجودی متعادل و متوازن بود، آنقدر بزرگ بودند که روزها چشم انسانها مواسات و از خود گذشتگیهای او را می‌دید.
آسمان آفتاب
لطف حقی، نور رحمت، در دلت جا یافته
آسمان آفتابی، نور عزت در دلت پیدا شده
سلمان ساوجی
آسمان همان فضای لایتناهی که مظهر عظمت و بزرگی است و آفتاب در شعر و ادب فارسی مظهر درخشندگی و زیبایی. این دو صفت یعنی بزرگی و درخشندگی از اوصاف بارز و آشکاری است که در تمام زندگی مولا امیرالمؤمنین مورد اقرار همه کس حتی دشمن اوست. پیغمبر (ص) و علی 7
از یک نور عظیم و زیبا خلق شدند.
حسین بن علی 7 فرمودند: از جدّم رسول الله شنیدم که فرمود: در شب معراج در عرش الهی فرشته‌ای دیدم که در دستش شمشیری از نور همانند ذوالفقار علی 7 بود. فرشتگان آسمانی هر وقت مشتاق دیدار علی 7 می‌شدند به آن فرشته نگاه می کردند. به پیشگاه پروردگار عرض کردم، پروردگارا این برادرم علی‌بن‌ابی‌طالب و پسر عم من است؟ خداوند تبارک و تعالی فرمود: ای محمّد! این فرشته را شبیه علی 7 خلق کردم تا مرا عبادت کند و آنچه تا روز قیامت حسنه و تسبیح و تقدیس من می نماید ثوابش متعلق به علی‌بن‌ابی‌طالب است.[3] عظمت علی 7 ، صفا و درخشندگی علی 7 آنقدر زیاد است، چه از زبان قرآن، چه از زبان پیامبر (ص) و ائمه و بزرگان که حدّی برای آن وجود ندارد.
در کتاب احقاق الحق نوشته علامه عبدالله حنفی آمده است که: ابی هریره روایت کرد و گفت: روزی نزد رسول خدا نشسته بودیم که علی 7 وارد شد و رسول خدا (ص) گفت: برادر و عموزاده‌ام خوش آمد و من و او از یک نورآفریده شده‌ایم.[4]
و علامه گنجی در کتاب کفایه الطالب می نویسد: ابن عباس از رسول خدا (ص) روایت کرد که فرمود: خداوند چهل هزار سال پیش از آنکه دنیا را بیافریند، عمودی از نور آفرید و او را در برابر عرش خود قرار داد تا چون آغاز بعثت من شد، آن را دو نیم کرد از نصف آن پیغمبر شما را آفرید و نیم دیگر علی‌بن‌ابی‌طالب است.[5]
آفتاب کبریا
آفتاب کبریایی، دُر بحر لافتی
فخر آل مصطفی مخصوص نص هل اتی
سلمان ساوجی
آفتاب شرع
آفتاب شرع و مهر دین و سلطان امم
مِهر پاک مصطفی یعنی امیرالمؤمنین
آصف تهرانی
آفتاب عالم آسمان
آفتاب عالم اسلام و خورشید صفا
نور یزدان، روشنایی بخش بر لیل و نهار
امین میرهادی
آفتاب فروزان
شمع جمع است چو در گوشه‌ی محراب دعاست
آفتابیست فروزنده چو در پیش صف است
بابا فغانی
آگاه اسرار
تو ای آگاه از اسرار علی جانم، علی جان
سروجانم فدای تو علی جانم، علی جانم
نامعلوم
- حضرت علی 7 خبر داد که ابن‌ملجم فرق من را با تیغ می شکافد و محاسنم را از خون سرم خضاب خواهد کرد.[6]
- امیرالمؤمنین از شهادت امام حسن 7 به زهر و شهادت امام حسین 7 خبر داده بود.[7]
- امیرالمؤمنین از خوارج و نهروان و عبور نکردن ایشان از نهر و کشته شدنشان، شهادت میثم تمار، قنبر، کمیل و حجر بن عدّی خبر داده بود.[8]
- حضرت علی 7 خبر داده بود از وقوع فتنه‌ها در کوفه و کشته شدن سرکردگان ظلم و چنین هم شد که وی خبر داده بود وقتی که زیادبن‌ابیه و یوسف‌بن‌عمر و دیگران در کوفه بنای لقدی و ظلم نهادند به هلاکت رسیدند و همچنین خبر داده بود مردم را از عرض کردن معاویه بر ایشان سب و دشنام دادن وی را.[9]
خبری غیبی حضرت علی 7 درباره کشف راز مجدی که با هر بار ساختن خراب می شد، خبر غیبی حضرت مانع از ازدواج پسر و مادر، خبر غیبی درباره احوالات جوان مقدسی در سفر حج، خبر غیبی از کردار دشمنان، خبر غیبی از مقدار صحیح دینارها، خبر غیبی حضرت درباره پرچم دار کفر یعنی حبیب بن حمار، خبر غیبی حضرت بر هلاکت لشکر نهروان، هلاکت معاویه و ... بیانگر آگاهی و ارتباط آن حضرت با عالم غیب می باشد و بس.
آمر به معروف
علی آمر به معروف است، علی مردان مردان است
علی ناهی ز منکر هست علی مردان مردان است
نامعلوم
از نگاه سیره علمی و ملی امیرالمؤمنین یکی از عوامل اصلی تداوم حکومت اسلامی، امر به معروف و نهی از منکر است، چونکه اقامه‌ی تمامی ارزشهای اسلامی و اشانی ارتباط مستقیم با این فرضیه‌ی الهی دارد؛ از نگاهی اگر این فریضه فراموش گردد، حکومت اسلامی و محمّدی با شکست روبرو خواهد شد. در اشارات پیامبر (ص) و حضرت علی 7 و دیگر ائمه سفارش و تأکید به این مسئله بسیار آمده است. حضرت امیر در آخرین لحظات زندگانی پربرکت خود در وصیت نامه‌اش می گوید: «لا تترکوا لِامر بالمعروف و النهی عَن المُنکر[10]» امر به معروف و نهی از منکر را رها نکنید تا پلیدان بر شما مسلط گردند، آنگاه دعا کنید و مستجاب نشود.
آیت پروردگار
شاه مردان، شیر یزدان، آیت پروردگار
رمز هستی، نور حق، صُنع خدا را آشکار
نظام الملکی
آیت یزدانی و مِهر تو شد ما را پناه
ای تو ما را اتکا پیوسته گویم یا علی
حسین مظلومی
کدخدای دوسرا، مِهر نبی آیت حق
نور مصباح هُدی یاور پیغامبر!
محمد جعفر اسلامی
آنچه از حضرت علی 7 برحسب ضرورت درباره‌ی خودش نقل شد همگی به طور مستقیم یا غیرمستقیم حالی از همتایی وی با قرآن و رسول خدا (ص) به استثنای مقام منیع نبوت شرعی و مزایای شریعت است، مانند: اَنا القرآن الناطق، اَن کلام الله الناطق، ما للله بناء اَعظم مینی، ما لله آیه الکبرُ منی[11]. یعنی بزرگترین خبری که در جهان آفرینش الهی مطرح است و نیز بزرگترین نشان خدایی منم و در جهان امکان از من بزرگ‌تر موجودی آفریده نشده و می‌گوید به من هفت چیز عطا شد که هیچ کس پیش از من به آنها نرسید: 1- آموزش اسماء 2- حکومت بین بندگان 3- تفسیر قرآن 4- تقسیم غنایم بین فرزندان آدم 5- دانش 6- حرف 7- به همسرم مصحفی عطا شد که علمی در آن است و هیچ کس پیش از وی به آن نرسیده، این عطای ویژه‌ای از طرف خدا و رسول او بود.[12]
آیت اجدال خدا
حشمت الله مهین، آیت اجلال خدای
که سلیمان به درش خدمت دربان کند!
عبدالکریم انواری
آیت فضیلت
کیست علی، آیت فضیلت و تقوا
کیست علی مظهر حقیقت دلور
امیر بختیاری
آیت محکم
آیت محکم تویی، احکم و احکم تویی
جام تویی، جسم تویی، شاه سلام علیک
قاسم انوار تبریزی
آیت رازگوی قرآن
ای آیت رازگوی قرآن وی رایت عرش بوی قرآن
مهرداد اوستا
حضرت علی 7 در علوم مختلف قرآن، چون قرائت، تفسیر، ناسخ، منسوخ، خاص و عامه، کلی و مدنی و ... یدی بسیار طولانی دارند، بدون گزاف باید یادآور شد که آبشخور تمام کتاب‌هایی که در علوم قرآنی پدید آمده است. مستقیم یا غیرمستقیم عبارت از بیاناتی است که از علی 7 در منابع کهن و جدید این بیانات منعکس شده اند، این است که راز قرآن در کدام علی نهفته است. علی 7 نخستین کسی است که علوم مختلف قرآنی را رده‌بندی نموده است و آنها را بیان داشته است. از جمله، محکم و متشابه، کلی و مدنی، اسباب التنزیل، آیات قضا و قدر، تقدیر و تأخیر، ظاهر و باطن، ابتدا و انتها و... حضرت علی 7 سئوالاتی که شیعیان در ارتباط با قرآن مطرح می کردند با نمونه‌های قرآنی پاسخ می دادند.
[1] - سوره ... آیه‌ی ... .
[2] - الامام علی بن ابی‌طالب، ص 494.
[3] - بحارالانوار، ج 39 ، ص 109.
[4] - زندگانی امیرالمؤمنین، ص 31 ، به نقل از احقاق الحق.
[5] - همان، ص 32، به نقل از کتاب کفایه الطالب.
[6] - منتهی‌الآمال، ص 213.
[7] - همان، ص 214-213.
[8] - همان، ص 215.
[9] - بحارالانوار، ج ، ص .
[10] - سیاست‌نامه امام علی 7، ص 116
[11] - دانشنامه‌ی علی 7 ، ج 4 ، ص 68.
[12] . همان، ص 69.
مقاله تجلی اوصاف امام علی (ع)در ادب فارسی
