اختصاصی از
فی گوو دانلودمقاله زراعت برنج در استان گیلان دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .
مقدمه
برنج از بهترین غلات غذایی اصلی مردم ایران و اکثر مردم آسیا بعد از گندم است و در ردیف محصولاتی است که از اهمیت خاصی برخوردار است. کشت آن در 5 قاره و دربیش از 40 کشور جهان در نیمکره شمالی از خط استوا تا مجارستان و نیم کره جنوبی از استوا تا استرالیا معمول می باشد . در سطحی معادل 1/148 میلیون هکتار با تولیدی برابر 3/491 میلیون تن بالغ می گردد که بازدهی آن درهکتار بطور متوسط 3/3 تن می باشد . (1) ( ره آورد کیل ، مهندس علی رضا فائق ) ( دکتر محمد علی فائق 1374 )
با توجه به وسعت کشت ایرام که حدود 165000000 هکتار می باشد ، 16 میلیون هکتار آن را زمین های زراعی تشکیل می دهد که از این مقدار 9/10 آن یعنی حدود 11 میلیون هکتار زیر کشت قرار دارند و بقیه به صورت آیش هستند . با توجه به اینکه برنج در بین کلیه محصولات زراعی بالاترین ارزش ناخالصی را داراست و همچنین درآمد بیشتری نسبت به سایر محصولات دارد لذا کشاورزان به زراعت این محصول رو می آورند و در مناطقی مانند استان گیلان و مازندران که شرایط اقلیمی و اکولوژیکی مناسب برای کشت برنج می باشد رواج بیشتری یافته است .
بر اساس آمار ارائه شده در سالهای 1341 تا 1369 در هر ثانیه 300 متر مربع از سطح جنگلی و حدود 400 متر مربع از سطح مراتع کاسته و تخریب می گردید که این موضوع تا حدودی متاثر از تبدیل اراضی به کشت برنج می باشد . این درصد تخریب اراضی به صورت جدولی در زیر نشان داده شده است .
ردیف موضوع سال 1341
(ملیون هکتار ) سال 1369
(میلیون هکتار) کاهش
( میلیون هکتار ) افزایش
( میلیون هکتار ) درصد تخریب
(در سال 1341)
1 سطح کل جنگلهای کشور 18 12 6 - 33%
2 سطح کل مراتع کشور 90 50 40 - 4/44%
3 سطح کل جنگلهای شمال کشور 6/3 91/1 69/1 - 9/46%
4 سطح کل کویرها و اراضی بیابانی 12 15 - 3 25%
این عوامل باعث شد تا سطح زیر کشت برنج افزایش یافته و از 380 هزار هکتار در سال 1350 به 620 هزار هکتار در سال 1370 و همچنین میزان تولید برنج شلتوک از 1045 هزار تن در سال 1350 به 2500 هزار تن در سال 1370 برسد . مشاهده می شود که این روند تولید افزایش چشمگیری داشته است . (2)
تاریخچه برنج در جهان
در حال حاضر حدود 90% برنج دنیا در چین ، هندوستان ، ژاپن ، کره ، جنوب شرقی آسیا و جزایر اقیانوس آرام کشت می شود ؛ در خارج از آسیا کشورهای برزیل و ایالات متحده با تولید 5/0 درصد از برنج مصرفی جهان بیشترین مقدار تولید را دارند . (2)
کشت برنج در جهان سابقه بسیار طولانی دارد و بدرستی نمی توان قدمت آن را مشخص کرد . انستیتو بین المللی تحقیقات برنج I.R.R.I در فیلیپین مبداء کشت برنج را ابر قاره قدیم بنام گندوانا (Gondwana ) دانسته که پس از شکسته شدن و تجزیه شدن به قاره های آفریقا ، قطب جنوب ، استرالیا ، مالاگاسی ، آمریکای جنوبی و جنوب شرقی آسیا موجب توزیع مشخص جغرافیایی گونه های برنج ORYZA گردید .
طبق بررسی های بعمل آمده مشخص شده مبدإ پیدایش اولین برنج قاره آسیا و کشور هندوستان بوده بطوری که در بیشتر نسخه های قدیمی هند ، برنج مظهر برکت و لطف خدایان آمده است حدود 5000 سال قبل از میلاد برنج به شرق چین ، شمال هند بصورت دیم کشت می شده است که به تدریج ارقام آبی آن بوجود آمده و از هندوستان به سایر نواحی مستعد آسیا مانند ژاپن برده شد . اولین طبقه کشت برنج در آفریقا ، نیجریه مرکزی و توسط اعراب به مصر و مراکش و سپس به اسپانیا برده شده و از طریق کشور اخیر به سایر کشورهای اروپا منتقل گردیده و در قرن 15 در شمال ایتالیا کشت می شد .
قدیمی ترین گونه Indica به 7000 سال بیش برمی گردد که در شرق چین و شمال هند پیدا شده است . در حفاریهای باستان شناسی در تایلند قدمت آن به 4000 سال پیش از میلاد مسیح می رسد . توزیع این گونه در خاور میانه حدود 1000 سال پیش از میلاد مسیح آغاز شده و انواع برنج آفریقایی هرگز نتوانسته اهمیت اقتصادی برنج آسیائی را پبدا نماید . (1)
واژه برنج
نام عمومی : Rice
نام علمی : Oryza Sativa
نام برنج از زبان هندی گرفته شده است که به آن اریسی (Arisi )
می گویند . در زبان انگلیسی Rice گفته می شود که همان نام عمومی برنج است و در زبان فرانسه Riz ، ایتالیا Rizo ، روسی Ris و در زبان آلمانی به برنج Ries می گویند .
در استان گیلان به برنج ( بج ) (Bej ) به خوشه آن ( روزه ) (VORZE ) و به شلتوک آن جو می گویند . کلمه شلتوک از کلمه هندی چلتو (Chalte ) گرفته شده است . در زبان انگلیسی به شلتوک ( دانه برنج همراه با پوست آن ) Rice Paddy گفته می شود . (2)
در استان گیلان همچنین به مزرعه برنج ( بیجار ) گفته ؛ به نشاء برنج (تم) (Tome) و به خزانه برنج ( تمبیجار ) (Tomebijar ) گفته می شود و به مقدار شلتوکی که برای تهیه خزانه سال بعد در نظر گرفته می شود . ( تخم جو ) (Tochmejoo) گفته می شود . در استان گیلان ساقه برنج که (اشکل ) (Ashkel ) نام دارد سوزانده می شود و در سطح خزانه بعنوان یک ماده تقویت کننده خاک ریخته می شود . از پوست دانه برنج که در مناطق شمال کشور آن را ( سپوس ) (Sopos ) می نامند برای تقویت مزارع باغات و خوراک دام و طیور استفاده می شود . (1)
مناطق مهم تولید برنج در ایران
بیشترین تولید برنج در ایران در استان گیلان و مازندران است . بغیر از این دو استان در استانهای خوزستان ، فارس ، اصفهان ، خراسان ، زنجان ، سیستان و بلوچستان ، کردستان ، کرمانشاه ، آذربایجان شرقی و غربی نیز کشت برنج متداول است .مهمترین مناطق تولید کننده برنج در استان گیلان عبارتند از : آستارا ، طالش ، بندر انزلی ، فومن ، زیبا کنار ، رضوان شهر ، خمام ، لشت ، نشاء ، هشتپر ، لومان ، کوچصفهان ، صومعه سرا ، آستانه اشرفیه ، رودبار ، رودسر ، رشت ، سیاهکل ، لاهیجان و لنگرود شرایط اقلیمی مناسب برای شالیزار .
برنج گیاهی است ویژه که در مناطق گرم و باتلاقی و کلاً گیاهی است نیمه گرمسیری . این گیاه در طول دوره رشد به آب فراوان نیاز دارد که به حدود 30000 متر مکعب در هکتار است . بنابراین باید در مناطقی که بارندگی در آن به اندازه کافی وجود داشته باشد کشت شود . در مناطقی که بارندگی آنها حدود 1000 میلی متر باشد کشت برنج امکان پذیر بوده و محصول خوبی بدست می آید . چنانچه بارندگی از این مقدار کمتر باشد رشد برنج دچار اختلال خواهد شد . وجود سرما نیز باعث توقف رشد برنج خواهد شد و تولید محصول را پایین می آورد . متوسط دمای مورد نیاز برنج حدود 33 درجه سانتی گراد است که این رقم در مورد ارقام زودرس کمتر و در مورد اقلام دیررس بیشتر است و ممکن است به 40 درجه سانتی گراد و یا حتی بیشتر نیز برسد . میانگین دمای محیط کشت برنج باید بین 22 تا 30 درجه سانتی گراد باشد . هرگاه دمای محیط از 13 درجه سانتی گراد پایین تر آید برنج با سرما روبرو می شود . همچنین هر گاه دمای محیط از 40 درجه سانتی گراد بیشتر شود باعث اختلال در رشد ریشه خواهد شد و گیاه را از بین می برد .
ارقام اصلاح شده برنج
در ایران فعالیتهای پژوهشی بر روی برنج عملاً از سال 1336 در بنگاه کشاورزی لاهیجان و سپس در ایستگاههای تحقیقاتی برنج رشت در سال 1338 و آمل در سال 1342 آغاز شد و بعد از آن به 14 استان دیگر گسترش یافت و در ارقام خارجی از سال 1336 در این بنگاه شروع گردید و در این مدت برنج های زیر در لاهیجان وارد شد : دو رقم برنج آمریکائی که دارای میزان تولید محصول 4 تا 5/5 تن در هکتار بود .
در ایستگاه تحقیقاتی برنج رشت و ساری (1339 – 1338 ) ارقام خارجی زیر وارد شد : 7 رقم برنج ایتالیایی ، 2 رقم برنج هندی ، 5 رقم برنج آمریکائی ، 18 رقم برنج محلی .
در ادامه فعالیتهای اصلاحی پس از بررسی های زیاد در ایستگاه تحقیقات برنج رشت دورگیری واریته های داخلی و خارجی برنج های زیر بعنوان برنج های اصلاح شده تولید و معرفی می گردد :
1- گیل 1 : در ادامه فعالیتهای کراس بریدینگ ( مطالعات به نژادی از طریق تلاقی ) در ایستگاه برنج رشت از ترکیب ارقام موسی ، طارم و آنستیکو بدست آمد . این رقم در سال 1358 انتخاب و معرفی شده است .
2- گیل 2 : در مرکز بررسی های برنج رشت از ترکیب ارقام سالاری و
IR – 498 بدست آمده است .
3- گیل 3 : این رقم نیز در سال 1358 در ایستگاه برنج رشت بوسیله کراس بریدینگ از ترکیب ارقام سالاری و IR – 489 بدست آمده است .
4- گیل 4 : در مرکز بررسی های رشت ارقام IR – 28 بدست آمده است . این رقم دارای عملکرد بیشتری نسبت به گیل 1 ، گیل 2 و گیل است . ارقام گیل 1،2،3 و 4 دارای ارتفاع بوته 100 تا 130 سانتی متر بود و میانگین دوره رشد آنها 130 روز می باشد ، عملکرد آنها 4 تا 5 تن در هکتار است .
5- هزار : در مرکز بررسی برنج رشت از ترکیب ارقام دم سیاه ایرانی و برنج فیلیپینی تهیه شده است .
سایر ارقامی که در مناطق مختلف استان گیلان کشت می گردند ، عبارتند از: 1) بینام : این رقم دارای دانه های متوسط بوده و میزان عملکرد آن 4250 کیلوگرم در هکتار می باشد .
2) 218 : دارای دانه هایی با طول متوسط و عملکرد آن 4500 کیلوگرم در هکتار می باشد .
3) سپیدرود : دارای دانه های بلند و مقدار محصول آن 10000 کیلوگرم در هکتار می باشد . این رقم در سال 1356 از طریق کراس بریدینگ در ایستگاه برنج رشت معرفی گردید .
4) 221 : این رقم دارای دانه هایی با طول متوسط بوده و مقدار محصول آن 8200 کیلوگرم در هکتار می باشد .
خزر : در سال 1361 در ایستگاه تحقیقاتی برنج رشت مطالعات بهنژادی از طریق تلاقی منجر به انتخاب و معرفی ارقام خزر گردید . این رقم دارای دانه های بلند بوده و عملکرد آن 7800 کیلوگرم در هکتار می باشد .
ارقام خزر و سفید رود از ارقام پرمحصول برنج هستند و هم اکنون در سطحی حدود 60 هزار هکتار از شالیزارهای گیلان کشت می گردند .
222 : این رقم در ایستگاه تحقیقات برنج رشت تهیه گردیده که دارای طول دانه متوسط و عملکرد 8500 کیلوگرم در هکتار می باشد .
سنگر جو : دانه های این رقم بلند بوده و دارای عملکرد 4200 کیلوگرم در هکتار می باشد .
طارم : دانه های این رقم کوتاه بوده و میزان محصول آن 5000 کیلوگرم در هکتار است .
غریب : دارای دانه های کوتاه و عملکرد 4250 کیلوگرم در هکتار می باشد . حسن سرا : دانه های این رقم بلند بوده و میزان محصول آن 3800 کیلوگرم در هکتار است .
رضا جو : دانه های این رقم نیز بلند بوده و میزان محصول آن 3700 کیلوگرم در هکتار است .
4/3 : دانه های این رقم کوتاه بوده و عملکرد آن 3500 کیلوگرم در هکتار است . (2)
شرایط اقلیمی مناسب برای شالیزار
برنج را اصولاً محصول گرمسیری و نیمه گرمسیری بحساب می آورند که ویژه نواحی مرطوب استوایی در مناطق نسبتاً گرم و باتلاقی و یا معتدل است.(1)
این گیاه در طول دوره رشد آب فراوان نیاز دارد که در حدود 30000 متر مکعب در هکتار است . بنابراین باید در مناطقی که بارندگی در آن به اندازه کافی وجود داشته باشد کشت شود . در مناطقی که بارندگی آنها در حدود 1000 میلی متر باشد کشت برنج امکان پذیر بوده و محصول خوبی بدست می آید . وجود سرما نیز باعث توقف رشد برنج خواهد شد و تولید محصول را پایین می آورد و متوسط دمای مورد نیاز برنج حدود 33 درجه سانتی گراد است که این رقم در مورد ارقام زودرس کمتر و در مورد ارقام دیررس بیشتر است و ممکن است به 40 درجه سانتی گراد و یا حتی بیشتر نیز برسد .(2)
بهترین درجه حرارت برای جوانه زدن بذر برنج 30 درجه سانتی گراد
می باشد . بذر در درجه حرارت پایین تر از 10 درجه و بالاتر از 40 درجه سانتی گراد جوانه نمی زند ، لذا برای جوانه زدن هیچکاه نباید در جای خنک و یا خیلی گرم گذاشته است . با توجه به مطالب گفته شده می بایست بذور برنج را در آبی با درجه حرارت مناسب خیساند ( 22- 30 درجه سانتی گراد موجب تسریع در جذب آب و جوانه می گردد ) ، تا بدین وسیله رشد جنین افزایش یافته و جوانه زدن یکنواخت صورت گیرد .(3)
میانگین دمای محیط کشت برنج باید بین 22-30 درجه سانتی گراد باشد هرگاه دمای محیط از 13 درجه سانتی کراد پایین تر آید برنج با سرما روبرو می شود . همچنین هرگاه دمای محیط از 40 درجه سانتی گراد بیشتر شود باعث اختلال در رشد ریشه خواهد شد و گیاه را از بین می برد . دمای محیط کشت در طول دوره رشد همواره باید متناسب با مراحل رشد گیاه باشد . دمای مذکور بویژه در زمان گل دادن باید مناسب و کافی باشد، زیرا در این دوره گیاه به حداکثر درجه حرارت نیاز دارد . بهترین دما در این زمان 23 درجه سانتی گراد است . چنانچه در این مرحله از رشد برنج دمای محیط پیرامون بعللی پایین باشد و رطوبت هوا نیز بیش از اندازه طبیعی بالاتر از 80 درصد باشد تلقیح بخوبی انجام شده و دانه تشکیل نخواهد شد ، بعبارت دیگر برنج پوک شده و در نتیجه میزان تولید محصول به اندازه قابل ملاحظه ای پایین خواهد بود . بطور کلی رطوبت در محیط کشت برنج نباید کمتر از 40 درصد و بیشتر از 90 درصد باشد .
برنج گیاهی است ویژه کاشت در مناطق باتلاقی و بنابراین محیط کشت برنج همیشه باید به صورت غرقاب باشد . با وجود این در عمل تنفس این گیاه اختلالی بوجود نمی آید زیرا برنج می تواند از اکسیژن محلول در آب استفاده نموده و نیاز تنفسی خود را برطرف نماید . همچنین می توان مقداری از این اکسیژن را از طریق ساقه تامین نماید .
بطور کلی دمای آب در روز باید دو برابر شب یعنی حدود 31 درجه سانتی گراد باشد ، معذالک آب داخل کرنها را باید در شب خارج نمود تا دمای خاک در شب کاهش یابد و مجدداً با وارد کردن آب خنک دما را کاهش داد . این عمل مزیت مهمی دارد و آن این است که در نتیجه این عمل تنفس گیاه در شب کاهش یافته و از تجزیه مواد آلی تولید شده در روز جلوگیری بعمل می آید .
شدت نور نیز در رشد گیاه برنج تاثیر مهمی دارد. بطوری که این گیاه برای انجام عمل تلقیح به شدت نور بالایی نیاز دارد . ار تفاع از سطح دریا در رشد برنج تاثیر زیادی نداشته و این گیاه را می توان تا ارتفاع 1400 متری از سطح دریا نیز کشت نمود . شرایط اقلیمی استانهای گیلان و مازندران به دلایل زیر برای کشت برنج مناسب می باشند .
جدا شدن جلگه های پست خزر از فلات مرکزی ایران توسط رشته کوههای البرز سب ایجاد آب و هوای معتدل مدیترانه ای با درصد رطوبت بالا در استان گیلان شده است . مجاورت استانهای گیلان و مازندران با دریای خزر وجود توده های کوهستانی اورال باعث بوجود آمدن منطقه ای باران خیز شده است . مجموع شرایط حاصله باعث شده که کشت برنج در این مناطق موفقیت آمیز باشد .( میانگین دمای مناسب برای کشت برنج حدود 24 درجه سانتی گراد است که این رقم در تابستان به36 درجه سانتی گراد نیز می رسد . )
میزان بارندگی در استان گیلان اغلب بالاتر از 800 میلی متر است و اغلب ممکن است این رقم به 2000 میلیمتر برسد که این مقدار مناسب برای کشت برنج است . این استان از نظر رطوبت نیز برای کشت برنج مناسب می باشد . رطوبت مناسب برای کاشت برنج 70 تا 80 درصد است . شرایط مذکور باعث شد تا کاشت برنج در شمال کشور رونق یافته و با موفقیت همراه باشد . البته گاهی اوقات نیز بارندگی مصادف با زمان تلقیح برنج بوده که در این صورت شدیداً تاثیر منفی روی تولید محصول خواهد داشت. همچنین گاهی اوقات نیز بارندگی های شدید و مداومی در زمان کشت برنج انجام می گیرد که سبب ورس محصول شده و برداشت آن را با مشکل روبرو می سازد . (2)
خاک شالیزرا
برنج معمولاً در خاکهایی که بافت تشکیل دهنده آنها تا 60% رس همراه با مواد آلی پوسیده باشد بهترین محصول را می دهد . ولی به طور کلی بهترین خاک ارضی لیمونی رسی بوده در زمین های شنی نیز مورد کشت قرار می گیرد ، فقط عامل محدود کننده آن موضوع آبیاری است که فراوان و کافی موجود باشد و ثانیاً کود شیمیایی و حیوانی لازم به موقع به خاکهای شنی اضافه شده باشد .
PH مناسب برای رشد گیاه برنج بین 5/5 تا 5/6 است ، ولی در PH های 4 تا 7 نیز گیاه بخوبی رشد نموده است . (1)
برنج در خاکهای اسیدی رشد می کند که عموماً دارای یون سولفات است . در زراعت برنج از انجام شخم های عمیق باید خودداری نمود ، زیرا اولاً : برنج دارای ریشه های سطحی بوده و حداکثر تا عمق 25 سانتی متر نفوذ می کند . ثانیاً شخم های عمیق با زیر و رو کردن خاکها قسمت های زیرین خاک را که دارای املاح است بالا آورده و در نتیجه باعث افزایش PH خاک می گردد و اثرات سوء بر جذب عناصر می گذارد .(2)
خاکهای شور برای کشت برنج مناسب نسیت ولی گیاه در دوره های رشدی مختلف مقاومتهای مختلفی در مقابل شوری دارد و به تدریج هر چه قدر از عمر گیاه بگذرد باصطلاح پیرتر شده و مقاومت آن در مقابل شوری بیشتر می شود . (1)
وجود نمک در مرحله تولید پنجه مانع تولید آن شده و در نتیجه رشد آن متوقف می شود . (2)
قطر ذرات تشکیل دهنده این نوع خاک زبر بوده و قطری کمتر از 002/0 میلی متر دارد . به همین دلیل نفوذ پذیری این نوع خاک نسبت به آب کم بوده و این خودعامل مهمی در غرقابی شدن زمین شالیزار است . چسبندگی بین ذرات این خاکها بسیار زیاد بوده و در صورت خشک شدن در آنها سله ایجاد می شود . ( سله به شکافهای کم و بیش عمیق گفته می شود که ممکن است در این نوع خاک بوجود آید ).
خاک مذکور دارای پتاس ، منگنز ، آهن و فسفر می باشد . چون برنج دارای ریشه های سطحی است لذا در این خاک می توان به راحتی رشد نماید . مواد غذایی دراین خاک زیاد جابجا نمی شود و از یک ثبات نسبی برخوردار است . رنگ خاک در مناطق مختلف با توجه به درصد مواد تشکیل دهنده آن متفاوت است . همچنین خاکهای رسی وقتی که در تابستان بعد از برداشت برنج خشک گردند با ایجاد سله مانع فرسایش خاک می شدند .(2)
اثرات اقتصادی مصرف کود در شالیزار
کود یکی از مهمترین عوامل تولید محصول برنج است . از سالهای 1900 به بعد استفاده از کود باعث افزایش محصول گردیده است . کود قادر است به میزان محصول برنج بیفزاید ولی این افزایش محصول تابع عواملی از قبیل نحوه استفاده کود ، مقدار استفاده از کود ، شرایط اقلیمی و شرایط اکولوژیکی خواهد بود . همانطور که کود باعث بالا رفتن میزان محصول می شود ، ولی استفاده بیش از حد توصیه شده و همچنین کاشت واریته هایی که پاسخ مثبت به معرفی کود نمی دهند هر کدام از این عوامل به ترتیب 20 تا 50 درصد و 20 تا 40 درصد می تواند در کاهش محصول موثر باشند.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 89 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود با لینک مستقیم
دانلودمقاله زراعت برنج در استان گیلان 
