دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .
دانه‌های روغنی، به منظور استخراج روغن از دانه آنها پرورش می‌یابند؛ ولی به‌عنوان منبع باارزش پروتئین نیز مطرح هستند و بقایای محصول بعد از روغن‌کشی بدین منظور بکار می‌رود. هم روغن و هم کنجاله به‌همان اندازه اهمیت داشته و احتیاج به‌تجزیه‌های ویژه دارند که دقت در خلوص دانه رقم (کولتیوار) اهمیت دارد. ناخالصی بسیار کمی با سایر مواد ژنتیکی ممکن است کیفیت روغن استحصالی را بشدت پایین آورده و یا کنجاله تولیدی از آنها حاوی مواد سمی باشد. بنابراین پرورش‌دهندگان بذر می‌بایست دقت ویژه‌ای برای جلوگیری از آمیزش یا آلودگی منابع نامناسب گرده داشته‌باشند.
گل آفتابگردان:Helianthus annuus
گیاهی است یکساله ودارای ساقه راست ،خشن وبه ارتفاع 2متر که به عنوان زینت وبا استفاده از دانه های روغنی آن،پیوسته در وسعت های پهناوری از کشورهای مختلف پرورش می یابد.
آفتابگردان ،برگهائی منفرد به شکل قلب وپوشیده ازکرک با کناره دندانه دار دارد.کاپیتولهای آن بسیار بزرگ وبه قطر 10 تا25 cmاست وبر روی نهنج آن 2نوع گل،یکی لوله ای ودیگری زبا نه ای،به رنگ زرد ومحصور در انولوکری مرکب از براکته های بزرگ،خشن ونوک تیز جای دارد.گلهایی لوله ای آن با آنکه به رنگ زرد روشن است معهذا چون در بین آنها، تارهای نازک جای دارد از این جهت مجموعاً به رنگ تیره جلوه می کند .کاپیتولهای گل آفتابگردان ،تدریجاً پس از ظاهر شدن کامل گلها،خمیدگی وحالت آویخته پیدا می نماید.
ریشه :
آفتابگردان دارای سه نوع ریشه است: اول ؛ ریشه اصلی که تا 4/2 متر در عمق زمین فرو می رود .این ریشه در حدود 70-50درصد بیوماس کل سیستم ریشه گیاه را شامل می شود. دوم ؛ ریشه های فرعی که تا 25سانتیمتری خاک پراکنده شده ومهمترین قسمت ریشه را تشکیل می دهد. سوم؛ ریشه های سطحی که نزدیک به سطح خاک پراکنده می شوند ودر شرایطی که سطح خاک خیلی خشک نباشد بوته آفتابگردان می تواند به وسیله این ریشه ها از کودهایی که بطورسرک به آفتابگردان داده می شود استفاده نماید . لازم به توضیح است که در صورت وجود لایه نفوذ ناپذیر، ریشه قادر به نفوذ به عمق بیشتری نخواهد بود. این امر سبب می شود گیاه نسبت به تنش کمبود آبی و ورس حساس شود و عملکرد آن کاهش یابد . در کل آفتابگردان آب را از عمق 150 سانتیمتری خاک می تواند جذب کند و به همین علت این گیاه در مناطقی با شرایط آب و هوایی خشک بطور وسیع کشت می شود .
برگ :
با سبز کردن گیاهچه ، کوتیلدون ها از هم باز شده و نخستین برگهای واقعی در انتهای ساقه قابل مشاهده می گردند . برگها به صورت یک در میان و متقابل ظاهر می گردند و معمولاً پس از 5 جفت برگ متقابل ، حالت مار پیچی از برگهای متناوب ایجاد می شود. برگها بزرگ به شکل قلب و اغلب سنگین هستند و دارای دمبرگ بلندی می باشند . رنگ آنها معمولاً سبز تیره است . هر بوته در حدود 20 تا 40 برگ دارد و تعداد آنها یک ویژگی مربوط به واریته است. اندازه برگها در پای بوته بزرگتر و در بالا کوچکترند و بدین ترتیب آرایش برگ در آن به نحو خوبی تنظیم شده ، بطوریکه سایه افکنی برگهای بالای بوته به برگهای پایین کمتر است . برگهای آفتابگردان دارای خاصیت خورشیدگرایی می باشند . بطوریکه ، همراه با تغییر زاویه تابش خورشید ، برگها نیز ، زاویه جذبی خود را تغییر می دهند و بدین ترتیب بیشترین مقدار نور خورشید را جذب می نمایند . خورشیدگرایی باعث افزایش عملکرد به میزان 9 درصد می شود.
اندامهای زایشی :
گل آذین کلاپرک و یا طبق مشخصه تیره آستراسه است . طبق در ارقام روغنی دارای 3000- 700 و گاهی در ارقام غیر روغنی بیش از 8000 گلچه است . قطر طبق با اندازه گیری آن قسمت از طبق که مربوط به گلهای مرکزی است تعیین می شود و ممکن است از 75-6 سانتیمتر تغییر کند . شکل طبق ممکن است از محدب تا مقعر تغییر نماید. در مرحله گلدهی و در داخل طبق دو نوع گل مشاهده می شود :
الف ) گلهای کناری یا زبانه ای : گلهای لبه خارجی طبق دارای 5 گلبرگ طویل و متصل به هم هستند که ساختمانی تسمه مانند ایجاد می کنند و به آنها گلهای تسمه ای یا شعاعی گفته می شود . این گلها معمولاً به رنگ زرد طلایی هستند و در جلب حشرات بویژه زنبورهای گرده افشان نقش خاصی دارند . به طول 10-7 سانتیمتر و عرض 4-2 سانتیمتر دیده می شوند . این گلها فاقد اندامهای زایشی هستند
ب) گلهای مرکزی یا میله ای : گلهای واقع در باقیمانده طبق ، گلهای مرکزی نامـیده می شـوند . این گلـها در نیـم دایره هایی که از مرکـز طبـق می گـذرد واقـع شده اند . این گلها به گـلهای لوله ای نیز معروفـنـد . از تلفـیـق پنج گلـبرگ تـشکـیل شده اند که تعداد پنج پرچم را پوشش می دهند . در قاعده گلبرگها ، غدد مولد شهد قرار دارد . بر حسب قطر طبق ، تعداد گلهای میله ای بین 2000-800 عدد تغییر می کند . گلهای میله ای به صورت حلزونی و یا در دوایر متحدالمرکز بر روی طبق قرار دارند.
در هر گل اول پرچم ها به هنگام صبح ظاهر شده و عصر آن روز و یا روز بعد کلاله رشد کرده و آماده پذیرش گرده می شود . هر گل در صورت تلقیح شدن دو روز و در صورت عدم تلقیح تا 15 روز باز می ماند و اگر در این مدت توسط حشرات گرده افشانی شود ، دانه تولید خواهد کرد . بطور کلی عمر گل آفتابگردان 12-10 روز می باشد و روزانه 4-1 ردیف گل تازه باز شده و به همان تـعـداد نیز پـژمرده می شوند
میوه :
میوه آفتابگردان از نوع آکن شامل مغز و پوسته بوده و دانه ها بسته به نوع ژنوتیپ ها انواع گوناگونی دارند . برخی مسطح و گروهی بیضی شکل هستند .. طول و عرض آکن ها به ترتیب از 25-7 و 13-4 میلی متر و وزن آنها از 400-40 میلی گرم متغیر است . در ارقام روغنی طول دانه از هشت میلی متر تجاوز نمی کند . رنگ آکن در آفتابگردان دارای تنوع وسیع بوده و به رنگ سیاه ، قهوه ای ، سفید و در مواقعی با خطوط سیاه و قهوه ای رنگ دیده می شود. رنگ دانه در آفتابگردان توسط حضور یا عدم حضور رنگدانه ها در هر یک از سه لایه پوششی دانه تعیین می شود . رنگ سفید نتیجه فقدان رنگدانه در هر سه لایه است و به رنگ قهوه ای تیره و سیاه در اپیدرم غالب است .
ارقام روغنی آفتابگردان 48-40 درصد روغن دارند . روغن آفتابگردان در آشپزی ، تهیه سالاد و نیز در تهیه کره کاربرد دارد . درصد روغن کل آکن به درصد روغن پوست و دانه بستگی دارد . درصد روغن پوست در میان ژنوتیپ ها از 60-10 درصد و درصد روغن دانه از 72-26 درصد تغییر می کند . در کوشش های اولیه اصلاحی افزایش درصد روغن از طریق کاهش درصد پوست صورت گرفته است.فیک و گونداو نشان دادند که دو سوم افزایش درصد روغن مربوط به کاهش درصد پوست و یک سوم آن مربوط به افزایش درصد مغز دانه می باشد
برداشت:رسیدگی دانه ها بتدریج و از خارج طبق آغاز و بسمت داخل ادامه می یابد . برداشت زود هنگام موجب افت عملکرد و تأخیر در برداشت موجب ریزش و افزایش خسارت پرندگان ، بخصوص گنجشک می گردد . بطور کلی ، برداشت هنگامی انجام می شود که پشت طبق به رنگ زرد مایل به قهوه ای درآمده و برگکهای کناری طبق قهوه ای شده باشد . موارد استفاده: دو مصرف اصلی دانه آفتابگردان بصورت روغن گیری و مصرف آجیلی است .انواع آجیلی دانه درشت تری نسبت به انواع روغنی داشته و حدود 25 تا 20 در صد روغن دارد . میزان پروتئین دانه در آفتابگردان حدود 17 درصد است . ظاهراً هر چه دوران رسیدگی دانه با هوای خنک تری روبرو گردد بر درصد اکسید چرب اشباع لینولائیک در روغن اضافه می شود و بر ارزش غذایی آن افزوده می گردد . ساقه آفتابگردان فیبر زیادی داشته و در صنعت کاغذ سازی و تهیه سلولز مصرف دارد . ساقه از نظر ازت ، کلسیم و پتاسیم نیز غنی است و اضافه کردن آن به خاک موجب افزایش ماده آلی و حاصلخیزی خاک می گردد .
مغز روغن دار میوه آفتابگردان را به وسیله ماشین های مخصوص،از پوسته سخت وخارجی آن جدا نموده به وسیله دستگاههای فشار،از آن روغن استخراج می کنند.روغن فشار اول مغز دانه ،که بدون مداخله گرما به دست می آید ،معادل 18 تا20 درصد وزن کلی آنها ست.پس از آن بلا فاصله تحت اثر گرما ،روغن دیگری معادل 12تا15 درصد استخراج می گردد. از تفاله باقیمانده نیز،روغن نامرغوب فشار سوم استخراج می شود که به علت ناخالص بودن منحصراً به مصارف صنعتی می رسد.
روغن آفتابگردان ،از بهترین نوع خوراکی روغن های گیاهی بشمار می آید.
قسمت مورد استفاده آفتابگردان،مغز روغن دار میوه،گل وحتی قطعات ساقه آن است. از مغز ساقه آفتابگردان می توان،به صورتی که مغز ساقه sambucus ebulus(مغز آقطی)بکار می رود،برای تهیه برش های میکروسکوپی در آزمایشگاه ها استفاده بعمل آورد.
ترکیبات شیمیای: تخمه آفتاب بسیار مقوی است درای 24% مواد پروتئینی ، 47% روغن ، 20% مواد هیداروکربن ، 8% فسفر ، 9% پتاسیم و بغیر از این مواد درای ویتامین های A و B نیز می باشد .
روغن تخم آفتابگردان درای 70% اسید لینوئیک و مقدری فسفو لیپید و ویتامین E می باشد بهمین دلیل چربی خون را پائین آورده و کلسترول را تنظیم می کند . روغن فشار اول که بدون مداخله گرما به دست می آید رنگ زرد روشن ،طعم ملایم وبوی مطبوع دارد ولی روغن هائی که تحت اثر حررات به دست می آیند، دارای رنگ تیره وبوی مشخص می باشند.
روغن آفتابگردان دارای وزن مخصوصی بین 0.912 و0.925 در گرما ی 15 درجه است. در 16- درجه می بندد. اندیس انکسار آن 1.4736در گرمای 20 درجه،اندیس ید آن،115تا136 واندیس صابونی آن 186تا194 است.
روغن آفتابگردان ، دارای 57 درصد لینولئین، 33 درصد اولئین وبه مقدار کم از پا لمیتین، استئارین، آراشیدن ولینوسرین است. مغز دانه ،بعلاوه دارای لسیتین،کلسترین، کلسترین ،اسیدهای آلی ،آلبومین ،گلبولین،ادستینedestine،آرژینین،فیتین،ساکارز،بتائین، فرمانهای مختلف نظیر لیپاز وفنولازphenolase، اسید هلیان تانیکac.heliantanniqueهمچنین اسید هلیانتیک
ac.heliantique است.
گل آفتاب گردان طبق تحقیقاتی که بعمل آمده دارای نوعی هتروزید، آنتوسیانین، یک رزین ،تانن،کوئرستین، اسید سولانتیک ac.solantique،بتائین وکولین است. برگ وساقه گیاه نیز دارای 17درصد مواد آلبومینوئیدی،0.8درصد مواد چرب و23.4 درصد مواد قابل استخراج است واین خود نشان می دهد که می تواند علوفه بسیار خوبی برای حیوانات باشد.
خواص درمانی:
عصاره الکلی حاصل از گلهای تازه وقطعات ساقه گیاه،در روسیه مصرف جاری برای رفع تب دارد. سابقاً ازآن برای معالجه کودکان مبتلا به مالا ریا که در آنها، عامل بیماری در مقابل مقادیرزیاد کینین ، مقاومت نشان بعمل می آمد مصرف عصاره مذکور با همزنش اوکالیپتوسٰبرای رفع التهاب پرده جنبٰفراخ شدن برونش ها،نزله های ناحیه برونش همراه با التهاب مخاط وخروج اخلاط متعفن وحتی غا نقرایای ششی شده است . مقدار مصرف مخلوط مذکور 20 تا 25 قطره برای 2تا 3 دفعه در روز است. با مخلوط کردن له شده دانه آفتابگردان درآب،امولیسونی تهیه می گردد که در طب عوام به عنوان مدر وخروج ترحات مخاط ها مصرف می شود.له شده مذکور اگر با افزودن مقدار کمتری آب، به صورت خمیری شکل دارآی، اثر ملین دارد، در باد سرخ نیز بر روی پوست بدن بیماران اثر داده می شود. اسانس گل آفتاب گردان برای التیام زخم ها و پائین آوردن فشار خون بکار می رود . اسانس برگ های آفاب گردان خاصیت میکروب کشی درد . در طب قدیم ایران و در طب چینی از تمام قسمت های گیاه آفتاب گردان استفاده می شود .
در موردزیر می توان از این گیاه استفاده کدر و از خواص درمانی آن برخوردار شد .
1) زنگ زدن گوش : مغز ساقه آفتاب گردان را در آب جوش ریخته و مانند چائی دم کنید و روزی سه فنجان از این چاوی بنوشید .
2) تقویت معده و پائین آوردن فشار خون : 30 گرم برگهای خشک آفتاب گردان را دم کنید و سه فنجان در روز بنوشید .
3) سرگیجه ف ورم صورت ، آب آوردن بدن و تسریع زایمان : 20 گرم از گلهای خشک آفتاب گردان را در آب جوش دم کنید و روزی سه فنجان از این دم کرده را بنوشید .
4) درد معده ، بماریهای دستگاه ادراری ، یبوست : 30 گرم ریشه خشک شده آفتاب گردان را در آب جشو ریخته و مدت 5 دقیقه بگذارید بجوشد یک فنجان از آنرا سه بار در روز بنوشید
) آرتروز و ورم پستان
هنگامیکه آفتاب گردان گل می دهد طبق گل ( قسمت پائیت گل که مانند بشقابی است) را جدا کرده و در آّ انداخته آنقدر بجوشانید که شیره چسبناکی باقی بماند و سپس این شیره را روی مفصل های دردناک بمالید و ماساژ دهید درد آرتروز برطرف می شود . برای درمان ورم پستان در زنان شیر ده طبق گل را هنگامیگه گل دانه داده است جدا کنید و در یر آفتاب خشک کرده و سپس تکه تکه کرده و بو ( سرخ کنید ) دهید . که کاملا قهوه ای شود و بعد آنرا خورد کرده بصورت در دارورید و این پودر را در آب جوش که کمی شکر به آن اضافه کرده اید ریخته و این شربت را به مریض بدهید تاشفا یابد .
6) اسهال خونی : برای درمان ساهال خونی تخم آفتاب گردان را ( بمقدر 30 گرم ) در آب ریخته و حدود یکساعت با حرارت ملایم بپزید سپس آنرا با نبات یا قند شیرین کرده و به مریض بدهید .
7) سردردی که همراه با سرمخوردگی است : 30 گرم تخم آفتاب گردان را در دو لیوان ریخته و بگذارید بجوشد تا نصف لیوان آن باقی بماند و این جوشانده را دوبار در روز بنوشید .
8) بیماری فتق : 30 گرم ریشه تازه آفتاب گردان را با آب وشکر قهوه ای بجوشانید و یان جوشانده را سه بار در روز بنوشید .
9) سنگ کلیه : حدود یک متر از مغز ساقه آفتاب گردان را در دو لیوان آب ریخته و بگذارید آهسه بملایمت بجوشد تا مقدر آن به نصف لیوان تقلیل یابد آنگاه بمدت یک هفته و روزی یکبار آنرا بوشید تا از شر سنگ کلیه راحت شوید .
10) زخم ، بریدگی و جراحت : مغز ساقه آفتاب گردان را باید له کدر و مانند پماد روی زخم جراحت گذاشت که خونریزی را بند می آورد و بهبودی را تسریع می کند . سعی کنید گیاه آفتاب گردان را در حیاط خود بکارید و از خواص درمانی آن استفاده کنید .
تخم آفتاب گردان را می توانید از مغازه های برخی از داروخانه ها خریدری کنید . البته تخم آفاب گردان را باید بصورت خام استفاده کنید چون بو داده و نمک زده آن درای خواص ذکر شده در این مبحث نمی باشد .
از مصارف دیگر آفتابگر دان آن است که برگ آنرا در بعضی نواحی با برگ توتون مخلوط نموده ،مانند سیگار دود می شود تفاله مغز دانه که پس از استخراج روغن ، به دست می آید،غذائی مقوی وبسیار خوب برای چهار پایان است واگر مصرف تغذیه به گاو برسد ، موجب افزایش مقدار شیر آن خواهد شد. مغز دانه آفتابگردان اگر طیور ومرغ خانگی داده شود تعداد تخم سالنه آنها را افزایش می دهد.
مصرف آن در اسب ،موجب شفاف شدن موی حیوان می گردد. روغن فشار دوم آفتابگردان ،در صنعت به مصرف تهیه صابون وهمچنین ورنی های فاسد نشدنی می رسد. بائیدن رژن دادن به این روغن ویا بدون آن ،در ساختن مارگارین وچربی های گیاهی استفاده می شود. زراعت آفتابگردان به منظور استخراج روغن از دانه آن، در نواحی مختلف جهان منجمله ایران معمول است.
کنجد:Sesamum indicum L.
کنجد یکی از دانه های روغنی مهم در کشاورزی سنتی نواحی گرم وخشک به شمارمیرود.اما با اصلاح واریته های مناسب گسترش آن در مناطق معتدله نیز امکان پذیر شده است . امکان کشت آن در شهرستان مراغه از دیر باز بوده ولی متاسفانه امروزه فقط در سطح بسیار کم مورد کشت وکار قرار می گیرد .منشا این گیاه روغنی توسط واویلف دانشمند روسی هند ذکر شده است .اما تنوع وسیعی از انواع وحشی این گیاه در قاره آفریقا وجود دارد که احتمالا" این قاره منش کنجد می باشد . گیاه کنجد احتمالا" کهن ترین گیاه روغنی جهان می باشد.
طبق گفته های قدیمی کنجد در 2130 سال قبل از میلاد در ایران مورد کشت قرار می گرفته است. در ایران در نواحی مختلف مانند خوزستان – سیستان و بلوچستان یزد- اصفهان و در برخی نواحی سرد مانند: اراک – همدان – نهاوند و"مراغه" کشت می شود. عملکرد ارقام بومی حدودا" 700 کیلوگرم در هکتار بوده ولی پتانسیل آن تا1500 کیلوگرم در هکتار قابل افزایش است .
کنجد به اسامی Till/Simsim/Gingelly/ Benni seed معروف می باشد.از کمربند استوا تا مناطق مختلف دو سمت آن یعنی 40 درجه شمالی و40 درجه جنوبی امکان کشت این گیاه وجود دارد. کشت آنرا میتوان تا ارتفاع 1200 متر بالاتر از سطح دریا انجام داد. در حال حاضر چین بزرگترین تولید کننده کنجد در دنیا می باشد .
میزان تولید دانه کنجد در جهان در آخرین آمار گرفته شده در سال 1992 میلادی برابر با 2.3 میلیون تن بوده است . سطح زیر کشت آن در ایران به دلیل فعالیتهای ترویجی نامناسب و یا شاید ناکافی 35000 هکتار بیشتر نیست.
خصوصیات گیاهی:
کنجد گیاهی یکساله بوده که بصورت بوته ای مستقیم به ارتفاع150-70 سانتیمتر رشد می کند.طول دوره رشد محصول بسته به رقم و شرایط محیطی بین 6-4 ماه است.
ساقه:
ساقه کنجد مستقیم دارای کرکهای ریز و گوشه دار است .موقعیت انشعاباتساقه های جانبی به رقم بستگی دارد وممکن است از قسمتهای فوقانی یا تحتانی ساقه اصلی باشد . رنگ ساقه سبز تیره است . نوع و میزان شاخه دهی تابع میزان بذر – طول روز و.... می باشد.معمولا" به لحاظ ارتفاع ساقه در کنجد دو تیپ داریم:ساقه کوتاه و ساقه بلند تیپ ساقه کوتاه زودرس تر از نوع با ارتفاع بلند است . اندازه و قطر ساقه تحت تاثیر عوامل محیطی و مخصوصا" طول روز و تراکم بوته است.
ریشه:
ریشه کنجد قوی و بسیار توسعه یافته است .بررسی های انجام شده در کشور ژاپن نشان میدهد که بین نسبت وزن ریشه به اندامهای هوایی و درصد روغن رابطه وجود دارد ارقامی که در آنها نسبت R/T در آنها بالاست معمولا"روغن بیشتری از ارقامی دارند که نسبت R/T در آنها پایین است.
گل:
گلها در کنجد به شکل زنگوله بوده وبه رنگهای سفید- صورتی- ارغوانی وبصورت منفرد یا دستجات 3-2 عددی در زاویه برگ مشاهده می شوند. هرگل از دو لوله جام گل(گلبرگ) تشکیل شده است . کاسه گل ( کاسبرگ)کوتاه و از قاعده بهم چسبیده و باریک و نوک تیز و کرکدار است پرچمها به تعداد 4 عدد به صورت جفت در لبه فوقانی گلبرگ قرار می گیرند که یک جفتکوتاهتر از جفت دیگر است. گلها تقریبا" 2.5- 1.5 ماه بعد از سبزشدن در قسمتهای پایینی ظاهر می شود گلدهی رو به بالای گیاه است . لقاح در کنجد بصورت خودگشنی بوده و درصد انحراف از سیستم آمیزشی یا دگرگشنی 5-4 درصد است .
برگ:
برگ کنجد در یک بوته در بین واریته ها از نظر شکل و اندازه متنوع است.برگهای پایینی پهن و حاشیه آنها دندانه دار و برگهای میانی بدون بریدگی و برگهای بالایی باریکتر ونوک تیزترند. رنگ برگها از سبز کم رنگ تا سبز تیره
در ارقام مختلف متغیر است .در واریته های مختلف برگها متقابل یا متناوبند.ترتیب برگها بسیار اهمیت دارد چون این ویژگیها بر تعداد گلهایی که از کنار برگها می روید و از این رو عملکرد مطلوب بذر در هر بوته اثر می گذارد. ترتیب متقابل برگها باعث چند برابر شدن گلدهی می شود.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 66 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
